1- سود پرورش قارچ چقدر است ؟؟؟
2-  درآمد پرورش قارچ در منزل؟؟؟
3- ایا پرورش قارچ درامد دارد؟؟
4- هزینه راه اندازی سالن پرورش قارچ چقدر است ؟؟
5- آیا پرورش قارچ سودآور است ؟و بازاریابی برای فروش قارچ محصول کار مشکلی است؟؟؟



اهمیت پرورش قارچ
پرورش قارچ خوراكی اهمیت بسزایی در كشور ما پیدا كرده است، با بالا رفتن هرروزه قیمت انواع محصولات پروتئینی خانواده گوشتی در كشور و كشف هرروزه مضرات این نوع از مواد باعث باز شدن فضا برای ورود محصولات پروتئینی سالم‌تر و با ارزش غذایی بالاتر، همانند قارچ به فرهنگ مصرف عموم گردیده است و جا افتادن هرروزه فرهنگ مصرف باعث ایجاد توجیه اقتصادی ایده آل در تولید قارچ شده است. همین مسئله موجب گردیده هر روزه جوانان و افراد با نبوغ بیشتری امكان تولید و پرورش و سود آوری آن در مقیاس كوچك و بزرگ را بررسی كنند از سوی دیگر سود ده بودن بسیاری واحد های تولیدی پراكنده شده در كل كشور، همچنین روبه گسترش بودن و بزرگتر شدن هر روزه این واحدها بر جذابیت این فعالیت اقتصادی افزوده است این فضا باعث وارد شدن افراد سود جو به این عرصه گردیده كه با عنوان هدایت و راهنمایی تولید كنندگان قارچ، سود سرشاری را از طریق گوناگون نصیب خود كرده اند و این افراد همانانی هستند كه این توهم را به غلط بوجود آورده اند كه تولید قارچ به هرشكل و شیوه ای سود آور و دارای توجیه اقتصادی بوده و سود سراری را نصیب تولید كننده می كند.

مراحل تولید قارچ
معمولا قارچ در بستری پرورش می‌یابد که به آن کمپوست»، گفته می‌شود. کودی که قارچ در آن رشد می‌کند ترکیبی از کاه و کلش است و در واقع نوعی کود گیاهی به حساب می‌آید که به آن کمپوست گفته می‌شود و متقاضیان باید آن را به صورت کیسه‌ای و یا بلوکی از فروشندگان کود گیاهی خریداری کنند.
 
برای پرورش قارچ به یک سالن دارید که بسته به میزان تولید قارچ اندازه آن متفاوت است. ولی به طور میانگین برای پرورش پنج تن قارچ به یک سالن چهل متری نیاز دارید.
 
پرورش قارچ نیز به اقداماتی عایق کاری سالن برای جلوگیری از اتلاف گرما و سرما، قفسه‌بندی تهیه، آماده‌سازی و نصب تجهیزات نیازمند است.
 
تهیه بذر قارچ، کود مورد نیاز، مواد ضدعفونی کننده، مواد غذایی بذر قارچ که از جمله آن‌ها می‌توان به گندم پخته شده اشاره کرد از جمله اقداماتی هستند که در پرورش قارچ باید مورد توجه قرار گیرند.
 
علاوه بر این، پرورش قارچ نیاز به آموزشی از قبیل نحوه ضدعفونی سالن پرورش قارچ، تخته کوبی، پنجه دوانی یا میسلیوم رانی (12 روز اول)، خاک‌دهی، مقابل با بیمار شدن و یا اسیب دیدن محصول و همچنین آبیاری دارد که فردی که متمایل به پرورش قارچ خوراکی است باید ان را بیاموزد.

مخارج پرورش قارچ
یکی از قارچ‌کاران در این زمینه می گوید: هزینه‌های پرورش قارچ بیش از هر چیزی به مدیریت و نحوه تولید قارچ و البته میزان تولید و کیفیت محصول تولید شده دارد. با این حال می‌توان یک برآورد کلی از هزینه‌های هزینه‌های لازم برای یک سالن مثلا پنج تنی در بک دوره دو ماهه ارایه داد.  
 
او توضیح داد: ابتدا باید در نظر گرفت که یک سالن پرورش پنج تنی قارچ به حدود 40 متر زمین نیاز دارد. همچنین  کمپوست، خاک و هزینه حمل برای این سالن پنج تنی در یک دوره حدود 4 میلیون تومان می‌شود.
 
او افزود: هزینه‌های نیروی انسانی برای اموری مانند خاکدهی، تخلیه کمپوست، ورود کمپوست جدید هزینه‌ نیروی انسانی برای یک دوره حدودا بین 800 هزار تومان تا یک میلیون و 200 هزار تومان تمام می‌شود.
 
هزینه های انرژی مصرفی در پرورش قارچ
وی همچنین بیان کرد: هزینه‌های آب، برق و گاز نیز ماهانه بطور میانگین در دوره 350 تا 450 هزار تومان تمام می‌شود. همچنین ممکن است هزینه‌های پیش‌بینی نشده‌ای در هر دوره وجود داشته باشد که به طور میانگین آن‌ها را در حدود 400 هزار تومان در نظر می‌گیریم.
 
البته باید در نظر گرفت که تجهیز سالن نگه‌داری قارچ هم به هزینه‌هایی مانند عایق‌کاری و تهویه و. نیاز دارد که هر کدام هزینه‌های خود را دارند. ضمن اینکه هزینه‌ سالن نگه‌داری نیز جدا از هزینه هایی به حساب‌ می‌آید که شرح آن رفت.
 
او درباره سود پرورش قارچ توضیح داد: در نهایت می‌توان سود پرورش قارچ را با احتساب میزان تولید قارچ – مثلا پنج تنی، 20 تنی و- در قیمت قارچ به کیلو در هر دوره‌ای برآورد کرد. البته باید در نظر داشته باشید که سود فروش قارچ بسته به میزان بازدهی دارد.

---

یک نمونه از بیماری قارچ
 

نکات منفی پرورش قارچ
پرورش قارچ خانگی با مشکلاتی هم روبه‌روست. مثلا اینکه ممکن است تمامی بستر کشت پرورش دهندگان دچار بیماری مایکوگن و یا تار عنکبوتی شود و محصول آن‌ها نابود شود بنابراین پرورش قارچ خانگی با ریسک بالایی همراه است که گاهس خطر نابودی همه محصول کشت شده را به دنبال دارد.

معمولا گفته می‌شود که پرورش قارچ در حیاط خلوت، زیرزمین و . با هزینه‌ی بسیار پایینی انجام می‌شود ولی همه چیز به این آسانی که گفته می‌شود نیست. البته قارچ گیاه سازگاری است ولی این مهم است که ببینیم می‌توانیم چند درصد محصول از کمپوست بگیریم و اینکه چگونه می‌توانیم با مریضی‌هایی که محصول ما دچار آن می‌شود مقابله کنیم.
 
او همچنین می‌گوید: در این میان، نکته قابل تامل این است که با سرمایه اندک نمی‌توان از پرورش قارچ پول درآورد. بلکه باید برای اینکار سرمایه زیادی داشت و از مشاوران داخلی و خارجی  هم پرس‌وجو کرد.

برای محاسبه درآمد حاصل برآورد هزینه پرورش قارچ سال94 نمونه ای را برای شما مثال میزینیم:

اگر در مناطق گرمسیر زندگی می کنید به طور قطع به کولر گازی نیاز دارید ، به طور مثال اگر شخص در خوزستان بدون داشتن کولر گازی شروع به پرورش قارچ کند ۱۰۰ درصد محصولش از بین خواهد رفت ، جزء جدا ناپذیر سالن قارچ کولر گازی است .
حتی در تهران و سایر شهر های خنک کشور هم از چیلر و کولر استفاده می شود .

بهترین گزینه برای حرفه ای ها کولر های اسپیلت یا دوتیکه هستند که قابلیت تنظیم دقیق دمای محیط توسط سنسور را دارند چون قارچ دکمه ای به شدت به دما و رطوبت حساس است و شخصی در این کار موفق می شود که دما را به دقت کنترل کند (کولرهای پنجره ای قابلیت تنظیم دما را ندارند) .

سرمایه ثابت برای یک سالن استاندارد ۶۰ متری به ظرفیت ۵ تن :
 
۱-قفسه بندی به ظرفیت ۵ تن کمپوست حدود : ۴٫۵ میلیون تومان
۲-رطوبتساز پروانه ای حدود :۷۵۰ هزار
۳-کولر آبی حدود: ۵۰۰ هزار
۷-خرید سم پاش+پله+رطوبتسنج حدود: ۵۰۰ هزار
۸-خرید فن+کانال حدود: ۲۵۰ هزار
۹-متفرقه حدود : ۵۰۰ هزار
جمع سرمایه ثابت حدود ۷ میلیون تومان

سرمایه در گردش :
۵ تن کمپوست * ۵۲۰٫۰۰۰ تومان = ۲٫۶۰۰ هزار تومان
۴ متر خاک پوششی پاستوریزه *۱۵۰٫۰۰۰ تومان=۶۰۰ هزار تومان
۱۰۰ کارتن ۱۰ کیلویی ((برای ۱۰۰۰ کیلو قارچ))*۲۰۰۰ =۲۰۰ هزار تومان
هزینه های حمل و نقل و تخلیه سالن و …= ۵۰۰ میلیون تومان
برق ، آب و…  :  ۱۰۰ هزار تومان
 
جمعا سرمایه در گردش حدود : ۴ میلیون تومان

 
میزان قارچ برداشتی در ایران بین ۲۰ درصد تا ۲۵ درصد است که بستگی به کمپوست ،خاکپوششی و  تجربه شخص تولیدکننده دارد.

 

 
  حال محاسبه میزان درآمد سالن قارچ به اضای ۲۰ درصد برداشت :
۵ تن کمپوست*۲۰درصد=۱۰۰۰ کیلو قارچ*۵۵۰۰تومان (قیمت قارچ درجه ۱)= ۵٫۵۰۰٫۰۰۰ تومان

---

 ((با ۲۰ درصد برداشت مبلغ ۱٫۵۰۰٫۰۰۰ تومان سود))
حال با ۲۲ درصد محاسبه می کنیم :
۵ تن * ۲۲ درصد = ۱٫۱۰۰ کیلو * ۵۵۰۰ تومان = ۶٫۰۵۰٫۰۰۰ تومان

((با ۲۲ درصد برداشت مبلغ ۲٫۰۵۰٫۰۰۰ تومان سود))

---

 حال با ۲۴درصد محاسبه می کنیم :
۵ تن * ۲۴درصد = ۱٫۲۰۰کیلو * ۵۵۰۰ تومان = ۶٫۶۰۰٫۰۰۰ تومان
((با ۲۴ درصد برداشت مبلغ ۲٫۶۰۰٫۰۰۰ تومان سود))
 

---

نکته بسیار مهم اول : میزان تولید بیشتر به تجربه شخص تولید کننده و کمپوست درجه ۱ و خاکپوششی پاستوریزه بستگی دارد .

نکته بسیار مهم دوم : برای شروع تولید قارچ از کم شروع کنید ، حداکثر ۱ تن  کمپوست خریداری کنید و در شرایط استاندارد نگه داری کنید و تمام تجربه ها را یادداشت کنید و بعد ۲ دوره با تجربه و علم کافی به کار حرفه ای را شروع کنید

چون : قارچ دکمه ای بسار حساس است و هر اشتباهی تمام محصول و زحمت شما را نابود خواهد کرد .
نکته بسیار مهم سوم  :  حتما زیر نظر یک فرد با تجربه شروع به کار کنید و شرایط مورد نیاز قارچ را دقیقا فراهم کنید.

---

برآورد سود پرورش قارچ ویژه خودتان
برای اینکه بتوانید سود پرورش قارچ را به توجه به امکانات خود برآورد کنید به این صورت عمل کنید:

1-هزینه های مربوط به زمین را مشخص کنید.
2- حداکثر هزینه های لازم جهت خرید تجهیزات را محاسبه کنید .
3- هزینه لازم جهت تامین مواد اولیه و کارگر ها را تعیین کنید.
به طر خلاصه همه هزینه هایی که براش شروع لازم است را در نظر بگیرید .

کمپوست قارچ به کودی گفته می‌شود که از بازیافت و تجزیه مواد آلی (مواد زائدی که از بقایای گیاهان و حیوانات برجای می‌ماند) به دست می‌آید. این ماده بسیار حاصلخیز است و به دلیل بالا بودن مواد آلی موجود در آن باعث تقویت خاک، افزایش حاصلخیزی و بهبود ساختمان خاک می‌شود. با توجه به اینکه بستر کاشتی که قارچ در آن رشد می‌کند نیز ترکیبی فرآوری شده از کاه و مواد دیگر است و یک نوع کود گیاهی به حساب می‌آید، به آن کمپوست گفته می‌شود.

از انواع کمپوست در باغبانی، کشاورزی، گلکاری، فضای سبز، چمن‌کاری و تولید گیاهان زینتی به عنوان تقویت‌کننده خاک استفاده می‌شود.

طرز تهیه کمپوست قارچ در منزل

برای تهیه و تولید بستر تولید قارچ (کمپوست قارچ) در منزل بایستی در مرحله اول به نیازهای غذایی قارچ کشت شده و نوع قارچ توجه نمود. کمپوست قارچ در روش‌های سنتی از کود اسب یا کود مرغی تولید می‌شود. استفاده از کود حیوانی برای تولید کمپوست قارچ خوراکی به علت تامین مواد غذایی مورد نیاز قارچ بسیار موثر است. در حال حاضر برای تولید کمپوست از سایر مواد از جمله ویژه بقایای گیاهی و مواد زائد سلودار کارخانجات قند، کاغذ و. نیز استفاده می‌شود.

مراحل تهیه کمپوست قارچ در منزل به شرح زیر می‌باشد:

1. برای تهیه کمپوست قارچ در منزل می‌توانید از فرمول‌های مختلف استفاده کنید. برای انجام این کار نیاز به کیسه پلاستیکی ضخیم و بزرگ، سطل یا جعبه‌ دارید. لازم است در اطراف و کف کیسه یا سطل چند سوراخ برای خروج زهکش و تهویه اضافه کنید.
2. مقدار حدود ۸ الی ۱۰ کیلوگرم کاه یا کلش یکی ‏از گیاهان تیره غلات را تهیه نمائید و آنها را در اندازه‌های 8 الی 14 سانتیمتر خرد کنید.
3. کلش‏‌های تهیه شده را در یک ظرف بزرگی مانند قابلمه یا دیگ ریخته و روی آن‌ها آب معمولی بریزید، بطوری که کاه و کلش‌ها کاملا در آب قرار گیرند و سپس آن را بر روی شعله گاز حرارت دهید. لازم است از لحظه به جوش آمدن کامل آب، حداقل به مدت ۳۰ دقیقه به کلش‌‏ها حرارت دهید و کاه و کلش‏‌های در حال حرارت را گاهی زیر و رو نمائید. 
4. حرارت باعث ضدعفونی شدن کاه و کلش و از بین رفتن بقایای بذر باقی مانده در آنها خواهد شد. همچنین جوشیده شدن کاه و کلش باعث نرم شدن بافت آنها شده و ریسه‌های قارچ راحت‌تر در آنها نفوذ خواهد کرد.
5. بعد از نیم ساعت کاه و کلش را آبکشی نموده و اجازه دهید تا خنک شوند.
6. کلش‌‏های خنک شده بایستی در چند مرحله به کیسه پلاستیکی به ارتفاع حدوداً ۱۰-۱۵ سانتیمتر انتقال دهید و با کف دست به آن‌ها کمی فشار داده تا کیسه حالت استوانه‌ای شکل شود.
7. محتویات بذر یا اسپان قارچ را با قاشق یا میله‌ای تمیز که آن را با الکل ضد عفونی نموده‌اید به محتویات کاه و کلش کیسه اضافه کنید.
8. مجددا کلش‏‌های سرد شده را به همان ارتفاع و اندازه برداشته و به درون کیسه پر نمائید تا روی بذور پوشیده شود و با دست روی آنها کمی فشار دهید تا تماس کامل حاصل گردد.
9. دوباره بذر پاشیده و روی آنها کلش اضافه نمائید و این کار را آنقدر ادامه دهید تا اینکه هم کیسه پر شود وهم بذر و کلش‏تان تمام گردد.
10.  درب کیسه پلاستیکی را محکم بسته و زیر آن ظرفی (بهتر است پلاستیکی باشد) قرار دهید تا آب اضافی درون کیسه که به مرور زمان خارج خواهد شد اطراف را خیس وکثیف نکند.
11. 
    
12. 
13. 
    
14. بسته حاوی کمپوست قارچ را در محیطی با دمای بین ۱۸ الی ۲۴ درجه سانتیگراد نگهداری کنید. لازم است کیسه در معرض تابش نور مستقیم آفتاب نباشد.
15. معمولاً بین دو هفته تا یک ماه طول می‏‌کشد تا کمپوست آماده شود.
16. توجه داشته باشید، مقدار آب به حدی است که اگر کاه را فشار دهید بایستی از لای انگشتانتان آب خارج شود.
17. بعد از گذشت یک ماه، کمپوست به رنگ قهوه‌ای در خواهد آمد و بوی آمونیاک کمپوست از بین می‌رود. می‌توانید برای ضدعفونی نمودن کمپوست قارچ از قرص فتوکسین یا فنل یا فرمالین استفاده کنید.

توجه داشته باشید چنانچه کمپوست شما دارای بوی بسیار بدی است، هوای آن ناکافی بوده و بایستی هوادهی انجام دهید و لایه‌های کمپوست را با وسیله‌ای مانند چنگک زیر و رو کنید. همچنین اگر توده خیلی خیس است، مقداری مواد خشک به آن اضافه کنید.

 

 

اصول پرورش قارچ خوراكي

پرورش قارچ عملي است كه با عمل صحيح، منجر به موفقيت خواهد شد. دانش و اطلاعات اندك براي اين كار توليدي كافي نيست.

اگر كسي با اطلاعات ناكافي پاي بر اين عرصه گذارد، يا خود و يا مصرف كنندگان را دچار مشكل ميكند.

براي پرورش قارچ خوراكي سه اصل اساسي وجود دارد كه به كمك آنها ميتوان در اين كار موفق شد؛ اين سه اصل عبارتند از:

تهيه بذر خوب، آشنايي با روش صحيح پرورش قارچ و به دست آوردن بازارهاي خوب و مطمئن

به ياري اين سه اصل مهم، موفقيت در امر پرورش قارچ تا حدود زيادي دست يافتني خواهد بود.

اصول پرورش قارچ خوراكي

بذر خوب:

بذر خوب همانند يك ستون ساختمان است كه اگر خوب و محكم ساخته شود، ميتوان به استحكام كل بنا اميدوار بود گام نخست در امر پرورش قارچ تهيه بذري خوب و با كيفيت مناسب است.

اين بذر بايد باتوجه به نوع و شرايط آب و هواي منطقه پرورش، زمان پرورش و ذائقه مردمي كه از محصولات استفاده ميكنند، گزينش شود.

خصوصيات يك بذر قارچ خوب:

1- توده بذرقارچ كاملاً سفيد و شبكه ميسيليومي اطراف تمامي دانه ها را پوشانده باشد.
2- رنگ اسپان تازه ( بذرقارچ ) سفيد است، اگر قهوه اي بود نشانه كهنه و مانده بودن بذرقارچ است.
3- توده بذر قارچ بايستي فاقد هر گونه كپك و لكه هاي رنگي باشد.
4- بوي ترشيدگي ندهد.

انتخاب بد مطمئناً منجر به بروز معضلاتي در امر پرورش و فروش قارچ خواهد شد.

پرورش صحيح:

داشتن امكانات و مواد اوليه مناسب به همراه اطلاعات كافي، ميتواند توليدي خوب را نويد بخشد.

پرورش قارچ كاري نيست كه بتوان آن را بدون داشتن هيچ گونه پيش زمينه اي عملي يا علمي يا حتي يكي از آنها محقق ساخت. خواندن كتب و جزوات آموزشي، به تنهايي نميتواند از يك فرد تازه كار، پرورش دهنده اي موفق بسازد.

بلكه اين امر زماني امكان پذير است كه وي، علاوه بر كسب اطلاعاتف به طور عملي نيز در اين زمينه فعاليت كند.

همچنين بازديد از سالن هاي پرورش قارچ نيز ميتواند در ايده دهي به افراد و راه اندازي درست سالن آنها موثر باشد.

اگر كسي علم و عمل را با هم درآميزد، ميتواند در نخستين گام، موفقيتي بزرگ نصيب خود كند؛ موفقيتي كه ديگان شايد پس از سال ها به آن دست نيافته باشند. آزمايش ايده هاي نوين، به كار گيري نيروه هاي بالقوه و استفاده از تجربيات مثبت ديگران نيز ميتواند راه موفقيت را هموارتر سازد.

براي پرورش صحيح:

بايد يك سالن مناسب و تميز همراه با تجهيزات و وسايل موردنياز و داربست آماده كنيم. سپس سالن را براي مبارزه با آفت ها ضدعفوني كرد؛  و در مرحله بعد ساخت كمپوست (تركيب و آماده سازي مواد اوليه ي مورد مصرف در بستر قارچ) است. سپس نگهداري كمپوست است. و و در آخر زمان برداشت محصول و مقدار آن است.

مراحل روزانه كشت قارچ:

1. ضدعفوني كردن سالن
2. ورود كمپوست به سالن و چيدن آن در قفسه ها
3. صاف كردن سطح بلوكهاي كمپوست بدون بريدن كيسه
4. ميسليوم راني (پنجه دواني)
5. بريدن كيسه هاي روي بلوكها و تخته كوبي (تخت كوبي)
6. خاكدهي و آبياري خاك
7. انداختن رومه روي بستر و مرطوب نگه داشتن آنها
8. رافلينگ (پنجه كشي)
9. برداشتن رومه ها و شوكدهي روز اول
10. شوكدهي روز دوم
11. شوكدهي روز سوم
12. فلش يك (اولين محصول دهي)
13. فلش دو (دومين محصول دهي)
14. فلش سه (سومين محصول دهي)
15. تخليه كمپوست و نظافت

پيداكردن بازار فروش مناسب:

آغاز هر كاري، نياز به مهيا سازي شرايط خاص آن دارد. بعضي از افراد بدون هيچ سابقه كار در زمينه پرورش قارچ و تنها به واسطه تعريف و تمجيد ديگران، از همان ابتدا كار توليدي بزرگي را آغاز كرده، با مشكلات زيادي روبه رو ميشوند.

تنها داشتن اطلاعات، نميتواند راهگشاي يك توليدكننده قارچ باشد. بلكه او بايد با كار در زمينه، مسائل عملي آن را بياموزد، محل هاي فراوري بذر را بشناسد، راه تهيه موار زايد مناسب را بيابد، محل خريد لوازم را پيدا كند و با ساير رموز حرفه نيز آشنا شود. بي برنامگي، ميتواند موجب شكست فرد در مراحل اوليه شود و او را از يك كار توليدي ارزشمند، منصرف سازد.

يكي از مسائل اساسي در كارهاي توليدي، پيدا كردن بازار فروش مناسب است. شايد برخي افراد بگويند كه 50% كار توليد، در فروش نهفته است. اين 50%، در نگاه اوّل باور نكردني به نظر مي رسد. ولي وقتي خودتان با مشكلِ پيدا كردن بازار فروش دست به گريبان شديد، به خوبي نسبت 50/50 را بين توليد و بازار فروش لمس خواهيد كرد.

براي پيدا كردن بازار مناسب:

شرايط چيدن قارچ ها، اصول بسته بندي و شيوه مختلف عرضه قارچ، بازارهاي منطقه اي، استاني، كشوري و جهاني، مهم است.

اصطلاحات رايج در پرورش قارچ

كمپوست: كود گياهي اي كه قارچ در آن رشد مي كند.

بلوك: بسته بندي هاي 60×40 سانتيمتري كمپوست.

خاك يا پيت: خاك مخصوص كشت قارچ كه در زماني خاص روي كمپوست ريخته مي شود و قارچ روي اين خاك رشد مي كند.

اسپور: اسپور گردي است كه از پره هاي پشت قارچ بيرون مي ريزد و به آن هاگ هم گفته مي شود و با كشت آن روي گندم پخته شده، بذر قارچ توليد مي كنن.

ميسليوم: تارهاي سفيدي كه از رشد اسپورهاي قارچ درون كمپوست پديد مي آيد و با گره خوردن به هم قارچ توليد مي كنند.

تخته كوبي: صاف و هموار كردن سطح بلوكهاي كمپوست براي يكنواخت شدن ضخامت خاك در هنگام خاكدهي.

ميسليوم راني يا پنجه دواني: مرحله رشد ميسليوم درون كمپوست و خاك.

رافلينگ يا پنجه كشي: به هم زدن و شخم زدن خاك براي يكنواختي رشد ميسليوم در آن.

شوكدهي: مرحله اي با كاهش دما، افزايش رطوبت و كاهش غلظت CO2 به وسيله هوادهي، به منظور توقف رشد ميسليوم و شروع توليد قارچ.

فلش: روزهايي كه انبوهي از قارچ قابل چيدن برروي بستر وجود دارند.

بازده: مجموع وزن كل قارچ برداشت شده در يك دوره تقسيم بر وزن كمپوست موجود در اول دوره.

سالن پرورش قارچ در گذشته، پرورش‌دهندگان قارچ خوراكي، باتوجه به مساعد بودن عوامل اقليمي به ويژه دما و رطوبت، اقدام به توليد اين محصول در محيط‌هاي باز و به روش كاملاً طبيعي مي‌كردند. البته امروزه نيز بسياري از توليدكنندگان خرده پا و يا روستايي در بعضي از نقاط جهان از اين روش براي پرورش گونه‌هايي نظير قارچ چيني، استروفا و شي‌تاكه استفاده مي‌كنند.

امروزه براي توليد قارچ دكمه‌اي، تنها از روش مصنوعي يا گلخانه‌اي كه در آن عوامل محيطي تحت كنترل است مانند سالن پرورش قارچ، استفاده مي‌شود. در آغاز، پيشگامان توليد اين نوع قارچ در فرانسه، اقدام به پرورش آن در معادن سنگ آهك دره لوار[۱] در نزديكي پاريس مي‌كردند كه اين اماكن به لحاظ برخورداري از دما و طوبت ثابت، مكاني بسيار مناسب جهت كشت قارچ به شمار مي‌رود. در اوايل قرن نوزدهم، آن زمان كه پرورش خانگي قارچ در حال شكل‌گيري بود، كنترل دو عامل محيطي اصلي شامل رطوبت و دما بيشتر مدنظر محققان در سالن پرورش قارچ قرار داشت.

مطالبي كه در ادامه ارائه مي‌گردد، مي‌تواند اطلاعات مفيدي را جهت طراحي و تجهيز سالن پرورش قارچ، اتاق و يا به طور كلي محيط پرورش قارچ در اختيار توليدكنندگان عزيز، قرار دهد.

ساختار

ساختار اصلي سالن پرورش قارچ از چوب يا بلوكه بتوني با كف سيماني تشكيل ميگردد. براي خروج آب اضافي از كف اتاق، آبراهه‌هايي بايد در كف آن تعبيه كرد. در صورتي كه جنس كف اتاق از چوب باشد، بايد سطح آن را با پلاستيك ضخيم پوشاند. ديوارهاي دروني، سقف و كليه سطوح چوبي روباز را بايد با رنگ اپوكسي، استخري و يا حتي روغني براق معمولي پوشاند. توصيه مي‌شود، رنگ سطوح داخلي را روشن (سفيد براق) انتخاب نماييد تا علاوه بر تشديد روشنايي محيط داخلي، كوچكترين ذرات آلودگي كپك را نيز بتوان ديد.

در اتاق كشت، مهم‌ترين عامل، حفظ دماي ثابت است. لذا، عايق‌بندي ديوارها و سقف از اهميت بالايي برخوردار مي‌باشند. بهتر است درجه مقاومت ديوارها (R) را ۱۱ يا ۱۹ و سقف را ۳۰ درنظر گرفت تا از هدر رفتن انرژي جلوگيري كرده و مانع نفوذ رطوبت شود. در اين ميان مي‌توان از ورقه‌هاي فايبرگلاس يا استيروفوم به ضخامت ۵/۲-۸ سانتي‌متر استفاده كرد و با توجه به رطوبت بالاي اتاق پرورش و به منظور جلوگيري از تعريق بخار بر سطح اين صفحات، از لايه پلاستيك به ضخامت ۲-۴ ميلي‌متر بين ديوار و لايه عايق مذكور استفاده كرد.

سالن پرورش قارچ بايد كاملاً مسدود و بدون كوچكترين روزنه‌اي باشد تا هيچ گونه آفت يا اسپور يا عامل بيماريزايي نتواند وارد آن شود و از طرف ديگر كنترل شرايط محيطي درون اتاق (دما، رطوبت و تهويه) آسانتر گردد. لذا ضمن ساخت، طراحي و بررسي نهايي اتاق، هر گونه ترك، شكاف يا روزنه‌اي را به دقت ببنديد.

بسياري از مردم مي‌توانند اتاقك‌هاي زيرزمين يا منزل خود را با تغييراتي به اتاق مناسب پرورش قارچ تبديل كنند. اين افراد براي حفاظت ديوارهاي منازل خود از آسيب رطوبت مي‌توانند از پوشش‌هاي پلاستيكي بر روي ديوارها و سقف و بستن كليه منافذ و درزها استفاده كنند. چنانچه ديوار اين گونه اتاق‌ها مستقيماً با هواي آزاد در تماس باشند به منظور جلوگيري از تعريق بين ديوار و پلاستيك بواسطه نوسانات دمايي بالا، محفظه‌هاي پلاستيكي با فاصله زياد نسبت به ديوارهاي اتاق، درون اتاق درست مي‌نمايند، كه در اين صورت ديگر نيازي به ايزوله كردن اينگونه محفظه‌ها نيست. دالانها، زيرزمين‌ها و گاراژها را مي‌توان به اين ترتيب به راحتي به محيطي سازگار با پرورش قارچ‌هايي مانند صدفي و شي‌تاكه تبديل كرد.

جديدترين نوع ساختارهاي پرورش قارچ نوعي گلخانه پلاستيكي ايزوله است كه در ساخت آنها، از لوله‌هاي في گالوانيزه مخصوص استفاده مي‌شود. نحوه ساخت اين گلخانه‌ها به اين ترتيب است، ابتدا بعد از انتخاب مكاني مناسب و هموار، لوله‌هاي گالوانيزه ۴-۵/۴ را به صورت نيم دايره خم داده و طرفين آن را مستقيماً داخل زمين يا درون ديواره‌هاي جانبي به ارتفاع يك متري از سطح زمين مهار مي‌نمايند. سپس براي ايزوله كردن بيشتر ديواره‌هاي جانبي، صفحات استيروفوم (پلي‌استيرين) ضخيم به ضخامت ۵/۲-۸ سانتي‌متر را به طور عمودي و به عمق ۳۰-۶۰ سانتي متر داخل زمين (طرف خارج ديواره‌ها) كرده تا از سرد شدن كف سالن جلوگيري كند. فاصله لوله‌ها از همديگر حدوداً ۲ متر بوده عرض دهانه ۴-۸ متر، درب آن يك لنگه (۵/۱ متر) يا دو لنگه و يا كشويي (۲متر) مي‌باشد. ارتفاع مناسب، ۳ متر و طول آن بسته به عرض دهانه تا ۱۰۰ متر نيز مي‌رسد.

پوشش اين گلخانه‌ها چند لايه است، به اين ترتيب كه ابتدا، اسكلت لوله‌ها را با سيم‌هاي مفتولي نازك به فاصله نيم متري از هم بافته، روي آن پلاستيك ضخيم (حدود mm 6-5) كشيده (پوشش داخلي)، سپس روي آن را با سيم مفتول ۵/۲، شبكه‌بندي كرده تا ضمن استحكام اسكلت، بتوان روي آن، يك لايه ايزوله فايبرگلاس (mm 15-5/7) يا چوب پنبه (mm 10-5) قرار داد. بالاخره روي لايه عايق را ابتدا يك سيم‌كشي سبك كرده تا مبادا بر اثر باد، اين پوشش به هم خورد و در آخر روي آن را يك پلاستيك سياه رنگ مي‌كشيم كه در صورت وم مي‌توان روي پلاستيك را پوششي آلومينيومي نيز كشيد تا درمقابل اشعه آفتاب مقاوم گردد. (شكل۶۵)

براي آن دسته از افرادي كه فضاي كافي در اختيار ندارند، كشت در فضاي كوچك پيشنهاد مي‌شود، به اين ترتيب كه مي‌توان در فضاهاي بسيار كوچك نظير آكواريوم يا يخدان‌هاي استيروفومي اقدام به كشت و پرورش اين محصول كرد. به علت حجم اندك بستر كاشت در اين گونه محيط‌ها، تهويه هوا هم به حداقل خواهد رسيد كه معمولاً با ۱-۲ مرتبه باز كردن درب آنها، اين امر تأمين مي‌شود. از طرف ديگر با يك پوشش 

نيمه تراوا روي آنها مي‌توان رطوبت آن را حفظ و گرماي مورد نياز را از هواي اتاق سالن پرورش قارچ دريافت كند. اين روش مناسب‌ترين راه براي افرادي است كه وقت يا منابع مالي، انساني كافي جهت احداث محيط‌هاي بزرگتر كه مستم مراقبت و كنترل دقيق‌تري مي‌باشد را ندارند.

۲ . loire ، از كوههاي مركزي فرانسه سرچشمه گرفته و به اقيانوس اطلس در غرب اين كشور ريخته و از رودهاي مهم آن بشمار مي رود

به خاطر وجود انواع قارچ های سمی ، برای اکثر ما رفتن به جنگل و جمع کردن و خوردن مجموعه‌ای از قارچ‌های مختلف یک ریسک بسیار بزرگ است. این واقعیت از زمان کودکی که افسانه‌ها را می‌خواندیم در ذهن ما حک شده‌است. نکته این است تا زمانی  که یک کارشناس خبره‌ی جمع کردن قارچ نباشید، باید جدا از این کار اجتناب کنید. اما گاهی می‌شنوم که می‌گویید آیا فقط قارچ های قرمز با نقاط سفید نیست که باید مراقب‌شان باشیم؟ این فقط یک نوع قارچ سمی است که باید از آن اجتناب کنید و شما را به شدت بیمار می‌کند. انواع قارچ های سمی که آسیب جدی به شما وارد می‌کنند بی‌خطر به نظر می‌رسند و گاهی واقعا شبیه قارچ های خوراکی هستند.

در برآوردی که من خواندم تعداد مسمومیت با قارچ سمی فقط در آمریکا سالانه ۶ تا ۷ هزار مورد اعلام شده‌است. هرچند نرخ مرگ و میر در اثر مصرف قارچ سمی کم‌تر از ۱ درصد است،‌ اما بسیاری از افراد علائم مسمومیت حاد را تجربه می‌کنند. بسیاری از کسانی که مسموم می‌شوند کودکان هستند اما بسیاری از بزرگسالان نیز دچار این مسمومیت می‌شوند، و در موارد نادر نیز کل خانواده مسموم شده‌است.

در کل حدود ۳۰ نوع قارچ وجود دارد که سمی بودن آن برای انسان اثبات شده‌است، و بسیاری از آن‌ها به یک خانواده تعلق دارند. علاوه بر این ۲۰ نوع دیگر نیز وجود دارد که مشاهده شده‌است گاهی منجر به مرگ می‌شود. در ادامه فهرستی از انواع قارچ های سمی آمده‌است که بیش‌ترین تلفات یا بیش‌ترین ظرفیت بالقوه را برای آسیب رساندن دارند.

۱۰. قارچ مگس (آمانیتا موسکاریا)

قارچ مگس نماد افسانه‌های کودکان است. این قارچ با کلاهکی به رنگ قرمز و نقاط سفید فورا قابل شناسایی است و اگر آن را بخورید یک احمق به تمام معنا هستید! یا شاید بچه. شاید بتوانید حدس بزنید که چرا کودکان این نوع از انواع قارچ های سمی را می‌خورند اما مشخص نیست چرا سگ‌ها (و گاهی گربه‌ها) به خوردن آن تمایل دارند. متاسفانه قارچ مگس برای این حیوانات حتی سمی‌تر و قطعا کشنده است.

عامل اصلی مسمومیت در آمانیتا موسکاریا ترکیباتی به نام‌های موسکیمول و ایبوتنیک اسید است. این ترکیبات روی دستگاه عصبی مرکزی اثر می‌گذارند و سبب از دست دادن تعادل، آشفتگی و اختلال خواب، حالت تهوع، و در برخی موارد توهم می‌شوند. اثرات خوردن این قارچ پس از گذشت ۱ ساعت بروز می‌کند اما به ندرت سبب مرگ می‌شود. یکی از بزرگ‌ترین خطرات مصرف این قارچ ناشی از رفتار دیوانه‌واری است که هنگام مسومیت از فرد سر می‌زند، چیزی که مردم دوران باستان نیز هنگام مصرف این قارچ در مناسک خود، از آن در امان نبودند.

۹. بال فرشته (پلوروسیبلا پوریجنز)

قارچ بال فرشته در سراسر نیم‌کره‌ی شمالی یافت می‌شود و نام آن در درجه‌ی اول برگرفته از شکل ظاهری آن است، و علت دیگرش این است که خوردن آن شانس زیادی برای رفتن به بهشت به شما می‌دهد.

بال فرشته قبلا خوراکی محسوب می‌شد و ظاهرا طی سال‌های متمادی هیچ گزارشی از مسمومیت در اثر خوردن این قارچ وجود نداشته‌است. در ۲۰۰۶، زمانی که حدود ۶۰ نفر در ژاپن بس از خوردن این قارچ بیمار شدند، این رویه تغییر کرد. از این تعداد ۱۷ نفر در ۶ هفته‌ی بعد فوت کردند.

در یک مورد دیگر در ۲۰۰۹، مردی ۶۵ ساله بعد از خوردن قارچ بال فرشته در اثر  بیماری مغریفوت کرد. شایان ذکر است بسیاری از کسانی که فوت کردند قبل از مسمومیت مشکلات کلیوی یا کبدی داشتند.

علت سمی بودن این قارچ کاملا مشخص نیست اما یک آمینو اسید منحصر به‌فرد در آن شناسایی شده‌است که سلول‌های مغز حیوانات آزمایشگاهی را می‌کشد. هم‌چنین ممکن است این قارچ حاوی میزان زیادی سیانید باشد.

مطلب مرتبط: 

۸. قارچ کوتوله های مرگبار (لپیوتا)

نام این قارچ کمی گمراه‌کننده است. این قارچ کوچک و ظاهرا خوشمزه، و بسیاری از قارچ‌های خانواده‌ی لیپوتا حاوی آماتوکسین هستند که قادر است کبد را از بین ببرد. این سم همان ماده‌ای است که مسئول ۸۰-۹۰ درصد مرگ‌های ناشی از قارچ سمی است. نرخ مرگ و میر در اثر آماتوکسین، در صورت عدم درمان ۵۰ درصد، و حتی با وجود درمان ۱۰ درصد است. علائم اولیه‌ی مسمومیت با این قارچ ناراحتی‌های گوارشی است اما مرگ ممکن است کمی طول بکشد و ناشی از نارسایی کبد خواهدبود.

این نوع از انواع قارچ های سمی در جنگل‌های مخروطی سراسر اروپا و آمریکای شمالی یافت می‌شود و در طول سال‌ها منجر به مرگ افراد بسیاری شده‌است.

یکی دیگر از اعضای این خانواده قارچ پارازول است که به همین اندازه خوشمزه به نظر می‌رسد و به همین اندازه هم کشنده است.

انواع قارچ های سمی ۷: پودوستروما کورنو-داما

این قارچ ژاپنی با ظاهر ناخوشایندی که دارد فریاد می‌زند ”من را نخور! البته این نظر من است. بدیهی است که مردم ژاپن نظر دیگری دارند. من فکر می‌کنم آن‌ها درباره‌ی غذای خود به سرنوشت اعتقاد دارند و هر بار که کمی ماهی بادکنکی می‌خورند انتظار مرگ را دارند. ظاهرا این قارچ شبیه قارچ گانودرما لوسیدوم است و به اشتباه خورده می‌شود.

سم اصلی موجود در این قارچ مایکوتوکسین تری‌کوتیسین است که اثرات نامطلوبی دارد و ممکن است در عرض چند روز منجر به مرگ شود. علائم این سم در کل بدن بروز می‌کند و تمام اندام‌ها، و در درجه‌ی اول کبد، کلیه‌ها و مغز را تحت تاثیر قرار می‌دهد. هم‌چنین کمبود گلبول‌ها خون، پوسته پوسته‌شدن صورت و ریزش مو باعث می‌شود این‌طور به نظر برسد که قربانی از مسمومیت پرتوی (یا سرطان خون) رنج می‌برد.

۶. کانوسایب فیلاریس

این نوع از انواع قارچ های سمی بیش‌تر در علفزارها یافت می‌شود و بومی منطقه‌ی شمال غربی آمریکا است. هرچند این قارچ در نگاه اول خوردنی هوس برانگیزی نیست، اما ظاهر آن در باغ‌ها، بیش‌تر از قارچ های دیگر آدم‌ها را به خود فرا می‌خواند.

عامل دیگر در مسمومیت اتفاقی با این قارچ شباهت ظاهری آن به قارچ سیلوسایبین است که با نام قارچ جادویی نیز شناخته می‌شود. با این حال خوردن یکی از این قارچ‌ها می‌تواند به بدترین تجربیات منجر شود. گفته می‌شود این قارچ حاوی سم کشنده‌ی آماتوکسین است که اگر خورده شود می‌تواند سبب آسیب جبران‌ناپذیر به کبد شود.

انواع قارچ های سمی ۵: قارچ کلاه توری مرگبار ( کورتیناریوس روبلوس)

یک قارچ کشنده‌ی دیگر که همین لقب را گرفته‌است. کلاه توری ظاهری بسیار معصوم دارد و شبیه بسیاری از قارچ‌های خوراکی است. در واقع این قارچ بی‌نهایت سمی است و ممکن است خوردن آن شما را بکشد. اگر این اتفاق در هفته‌های اول نیفتد بعدها وقتی کلیه‌هایتان از کار افتاد شما را از پای درمی‌آورد.

این اتفاق برای نیکلاس ایوانز، نویسنده‌ی رمان نجوارگر اسب رخ داد. او به همراه همسرش و دو میهمان دیگر قارچ‌های کلاه توری را خوردند که به اشتباه به جای قارچ های خوراکی جمع کرده‌بودند. با این‌که همه‌ی آن‌ها نجات پیدا کردند، اما ایوانز تحت دیالیز قرار گرفت و به همه آن‌ها گفته در آینده به پیوند کلیه نیاز پیدا می‌کنند.

آن‌ها خوش‌شانس بودند. سم اورلانین به اندازه‌ی آرسنیک قوی است و پادزهر شناخته‌شده‌ای ندارد. گفته می‌شود تنها چشیدن و تف کردن قطعه‌ای کوچک از این قارچ برای مسموم شدن کافی است.

علاوه بر نارسایی کلیه، دیگر علائم گزارش‌شده‌ی این مسمومیت شبیه به آنفولانزا است. این علائم تا چند روز بروز نمی‌کند و ممکن است هفته‌ها ادامه داشته‌باشد.

۴. کلاهک جمجمه‌ی پاییز (گالرینا مارگیناتا)

ظاهر این قارچ فریاد می‌زند ”من را بخور! این قارچ در تنه‌ی خشکیده‌ی درختان می‌روید و در تمام دنیا، از شمال‌ترین نقطه در قطب تا جنوبی‌ترین نقطه در استرالیا یافت می‌شود.

قارچ کلاهک جمجمه‌ی پاییز هم مانند دیگر قارچ‌های سمی شبیه به گونه‌های خوراکی است. بنابراین اگر دقیقا نمی‌دانید که چه کار می‌کنید، احتمال زیادی وجود دارد که بمیرید!

ماده‌ی فعال این قارچ نیز آماتوکسین معروف است. بنابراین اگر برای عملکرد کبدتان ارزش قائل هستید، از این نوع قارچ جدا اجتناب کنید.

۳. قارچ مورل تقلبی (جایرومیترا اسکولنتا)

با وجود تمام نام‌های خنده‌داری که به قارچ‌ها می‌دهند، این یکی خودش اسم خودش را فریاد می‌زند: ”قارچ مغزی! اما به یک دلیل دیگر آن را مورل تقلبی نامیده‌اند، که چندان ربطی به ظاهرش ندارد.

بدیهی است چیزی که شبیه به مغز باشد قرار نیست خورده نشود. و خورده می‌شود. مورل تقلبی یک خوراکی لذیذ در اسکاندیناوی و اروپای غربی است.

ولی آیا به شدت سمی و کشنده نیست؟ خوب، بله اما نه. اگر آن را به صورت خام بخورید به احتمال خیلی زیاد مرگ سختی خواهیدداشت. اگر به خوبی پخته نشود هم ممکن است بمیرید. ولی اگر آن را به خوبی بپزید مطمئنا طعمی فوق‌العاده خواهدداشت.

سم این قارچ جیرومیترین  است که وقتی آن را می‌خورید در بدن به مونومتیل‌هیدرازین تبدیل می‌شود. این سم در درجه‌ی اول کبد، و سپس دستگاه عصبی و گاهی کلیه‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. چند ساعت پس از مصرف این قارچ علائمی از قبیل اسهال و استفراغ و بعد از آن سرگیجه، ضعف و بی‌حالی و سردرد به سراغ فرد می‌آید. در بدترین حالت این وضعیت به کما و مرگ در عرض یک هفته منجر می‌شود.

مورل تقلبی در جنگل‌های مخروطی سراسر اروپا و آمریکای شمالی یافت می‌شود.

۲. فرشته‌ی ویرانگر

اگر اسم این قارچ روی آن حک شده‌بود قطعا هیچ کس با عقل سلیم آن را نمی‌خورد! فرشته‌ی ویرانگر، این اسم فریاد می‌زند ”من را بخور تا بمیری! و این به خوبی قارچ‌های خانواده‌ی آمانیتا را توصیف می‌کند.

این قارچ حاوی دوز کشنده‌ای از سم آماتوکسین است و مسئول بخش عظیمی از مرگ‌های مرتبط با قارچ است. علائم اولیه‌ی مسمومیت با این قارچ گرفتگی عضلات، هذیان، تشنج، استفراغ و اسهال است که در عرض یک روز پدیدار می‌شود. متاسفانه تا این زمان ممکن است سموم در بدن جذب شده‌باشد و سبب تخریب جبران‌ناپذیر کلیه‌ها، و خصوصا بافت کبد شود. ممکن است در این مقطع پیوند کبد تنها گزینه برای زنده ماندن بیمار باشد.

۱. کلاهک مرگ (آمانیتا فالویدز)

کلاهک مرگ با فرشته‌ی ویرانگر هم خانواده است و مانند آن ظاهری جذاب دارد. این قارچ مسئول مرگ اتفاقی و عامدانه‌ی اکثر قربانیان است. کلاهک مرگ قدمتی طولانی دارد و با مرگ برخی از قربانیان مهم، از جمله کلا، امپراطور روم، یک پاپ و یک تزار روس در ارتباط است.

کلاهک مرگ بومی اروپا است و معمولا در جنگل‌ها، زیر درختان بلوط یافت می‌شود. این قارچ شبیه قارچ‌های خوراکی مختلف است، که مهم‌ترین آن قارچ صدفی است. قارچ صدفی در آسیا خورده می‌شود. به همین دلیل بسیاری از مهاجران بی‌احتیاط را، که از کشورهای آسیایی هستند به دام می‌اندازد. چون این قارچ در این کشورها نمی‌روید.

عامل سمی اصلی در این قارچ آلفا-آمانتین (آماتوکسین) است. همان‌طور که گفته شد، این سم آسیب جبران‌ناپذیری به کبد و کلیه‌ها وارد می‌کند.

برآورد شده‌است که حدود ۳۰ گرم یا تقریبا نصف یک قارچ کلاهک مرگ برای کشتن یک بزرگسال کافی است. به نظر می‌رسد بسیاری از گزارش‌های مسمومیت شامل کل خانواده بوده‌است. در ۲۰۰۶ یک خانواده‌ی ۳ نفره‌ی لهستانی این قارچ را خورده بودند. یکی از آن‌ها فوت کرد و دو نفری که نجات پیدا کرده‌بودند به پیوند کبد نیاز داشتند. ظاهرا در چنین موارید قربانیان ۵۰ درصد شانس زنده ماندن دارند، مانند گروهی ۴ نفره که سال نو را در استرالیا جشن گرفته بودند و اخیرا نیز یک زوج در انگلستان نجات پیدا کردند.

بر خلاف برخی از قارچ‌های این فهرست، پختن، خشک کردن یا منجمد کردن این قارچ تاثیری بر میزان سمی بودن آن ندارد

انواع قارچ و مزاياي آن

انواع قارچ خوراكي :
قارچ تروفيل كه پرورش آن روي اطراف ريشه درخت بلوط انجام مي‌شود
قارچ چيني يا والواريلا كه روي كلش برنج پرورش مي‌يابد  قارچ شي‌تا كه منطقه پرورش آن روي تنه بلوط است.
قارچ نامه‌كو كه پرورش آن روي كلش برنج انجام مي‌شود.
قارچ مجارستاني كه پرورش آن روي تنه درخت تبريزي انجام مي‌گيرد.قارچ دكمه‌اي و قارچ صدفي : اين نوع قارچ از سوي سازمان بهداشت جهاني حاوي ويتامين‌هاي گروه B  به عنوان گياه دارويي موثر براي جلوگيري از افزايش كلسترول خون معرفي شده است .

از مزایا قارچ صدفي داراي خواص دارويي و مواد غذايي مفيد مانند پروتئين ها، عناصر غذايي و انواع ويتامين است .


قارچ‌ و پروتئين‌


قارچ‌هاي خوراكي و مخصوصاً قارچ تازه حاوي مقادير فراوان پروتئين مورد نياز بدن است. پروتئين قارچ از لحاظ اسيدهاي آمينه كه همانا جزء اصلي پروتئين را تشكيل مي‌دهد جزو غني‌ترين پروتئين‌ها محسوب مي‌شوند و از لحاظ ارزش غذايي، حد واسط پروتئين گوشت و پروتئين گياهي قرار دارد. از طرفي پروتئين قارچ به دليل داشتن مقادير فراوان آب و رطوبت نسبت به سبزيجات و حبوبات بسيار مطبوع و قابل هضم است.
به طوري كه ۹۰ ـ ۷۰ درصد قابليت هضم پذيري دارد. به طور كلي ارزش بالاي پروتئين قارچ و قابليت هضم پذيري بالاي آن باعث شده كه مصرف آن براي سالمندان و سالخوردگان بسيار توصيه گردد.

قارچ و كربوهيدرات


همان‌طور كه مي‌دانيد كربوهيدرات‌ها يكي از مهم‌ترين منابع انرژي براي بدن هستند. قارچ‌هاي خوراكي، حدود ۲/۴ در صد كربوهيدرات دارد. قارچ حاوي چهار تا پنج درصد مواد نشاسته‌اي است موادقندي در آن بسيار پايين است .
قارچ، به دليل كالري پايين، براي كساني كه قصد كاهش وزن دارند مناسب است

هر ۱۰۰ گرم قارچ فقط ۱۲ كالري انرژي توليد مي‌كند. مطالعات نشان داده در قارچ، دو نوع قند به نام‌هاي ترهلوز و كيتين وجود دارد كه دريافت بالاي آنها در بدن موجب تحريك سيستم ايمني بدن مي‌شود .

قارچ‌ و چربي :



‌يكي از مهم‌ترين ويژگي‌هاي قارچ، ‌چربي پايين آن است. قارچ‌هاي خوراكي درصد بسيار كمي ‌چربي دارند كه اين مقدار در حدود ۱ تا ۳ درصد وزن آن است. لذا كساني كه از رژيم غذايي لاغري در برنامه غذايي‌شان استفاده مي‌كنند، مي‌توانند از قارچ بهره ببرند و به هيچ‌وجه نگران بالا رفتن چربي خونشان نباشند.

قارچ‌ و ويتامين:


قارچ‌ها منابع بسيار خوبي براي تامين ويتامين‌ها هستند. به طور كلي مصرف ۱۰۰ گرم قارچ خوراكي تازه مي‌تواند بيش از يك‌چهارم نياز روزانه افراد بالغ به ويتامين‌هاي گروه B و C را تامين كند
قارچ منبع بسيار خوب ويتامين B1و 2 B است. كمبود ويتامينB1  مي‌تواند زمينه‌ساز بيماري بري‌بري باشد . يكي از مهم‌ترين تركيبات موجود در قارچ كه بسيار مورد توجه قرار مي‌گيرد اسيد‌فوليك موجود در آن است. در حال حاضر يكي از مهم‌ترين علت‌هاي كم‌خوني در افراد به خصوص در خانم‌هاي باردار كمبود اسيدفوليك است. قارچ‌هاي خوراكي به سبب داشتنمقادير فراوان اسيدفوليك از جمله بهترين منابع غذايي براي اين دسته از افراد محسوب مي‌شوند. ۲۰۰گرم قارچ، نياز روزانه به ويتامين D را تامين مي‌كند و سبب تقويت استخوان‌ها و جبران كمبود ويتامين D  مي‌شود .

خواص دارويي قارچ‌هاي صدفي :


ضد  تومور و تقويت كننده سيستم دفاعي بدن
تنظيم قند خون
▪ كاهش كلسترول و فشار خون
▪ جلوگيري از انسداد عروق
▪ ضد التهاب پوست

با بررسي‌هاي به عمل آمده در زمينه اثرات ضد توموري مصرف قارچ‌هاي خوراكي، قارچ‌هاي خوراكي منبع مناسبي براي جلوگيري از شيوع اين گونه بيماري‌ها به شمار مي‌آيند. قارچ‌ها سبب رقيق شدن خون مي‌شوند و به سلامت قلب و عروق كمك فراواني مي‌كنند و با همين مكانيسم، احتمال ابتلا به بيماري‌هاي قلبي را كاهش مي‌دهند. همچنين قارچ سرشار از فيبرهاي غذايي به نام كيتين و بتاگلوكان است كه هر دو پايين آورنده كلسترول بوده و به حفظ سلامت قلب كمك مي‌كنند. در هر ۱۰۰ گرم قارچ، يك گرم فيبر غذايي و ۳۲۰ ميلي گرم پتاسيم وجود دارد كه مصرف آن در افراد مبتلا به فشار خون بالا مي‌تواند كمك كننده باشد . تحقيقات پزشكي نشان مي‌دهد كه با خوردن قارچ، دستگاه دفاعي بدن تقويت مي‌شود، طول عمر افزايش مي‌يابد، كلسترول خون پايين مي‌آيد، گردش خون در بدن بهبود مي‌يابد. ويروس‌ها از بين مي‌رود، از بروز بيماري‌هاي قلبي جلوگيري مي‌شود قارچ براي بيماران ديابتي و كساني كه از يبوست رنج مي‌برند، مفيد است. مصرف قارچ به افرادي كه دچار بيماري سل و يا كم‌اشتهايي هستند توصيه مي‌شود.

با اينكه قارچ از نظر پروتئين داراي وضعيت مناسبي است ولي هميشه به عنوان جانشين گروه گوشت توصيه نمي‌شود. قارچ براي افراد كم‌درآمد كه از گوشت كمتر استفاده مي‌كنند اصلاً جايگزين خوبي براي اين گروه غذايي نيست. اين افراد مي‌توانند با تركيب انواع حبوبات از جمله عدس، لوبيا و نخود و از طرفي برنج (مثل عدس پلو) تركيب مناسب تري از پروتئين‌ها و اسيد‌هاي آمينه را، با قيمت مناسب‌تر، براي خود فراهم كنند
اما افرادي كه معمولاً از گوشت قرمز زياد استفاده مي‌كنند و به همين دليل اسيد اوريك بالا و ديگر مشكلات دارند، قارچ و گوشت سفيد مي‌تواند بهترين گزينه مناسب براي جانشيني گوشت قرمز باشد .

كمپوست: بقاياي مواد آلي تحت شرايط دما ، رطوبت ، اكسيژن و غذا توسط يك سري ميكروارگانيسم ها به مواد كاملا پوسيده و هوموسي بنام كمپوست تبديل مي شود.

جهت توليد بستر توليد قارچ (كمپوست) بايد به نياز هاي غذايي قارچ كشت شده توجه نمود.

دو عنصر غذايي اصلي در تغذيه قارچ عبارتند از :1 

) كربن C

2) نيتروژن (N)

جهت توليد موادي كه حاوي عناصر نامبرده باشد بايد به دو نكته توجه نمود:

1) مصرف مواد اوليه مقرون به صرفه باشد.

2) مواد مصرفي دائما در دسترس باشد.

تقسيم بندي كمپوست از نظر مواد تشكيل دهنده آن :

1) كمپوست طبيعي : مخلوطي نيمانيم از كود اسب و كلش گندم مي باشد. جهت توليد آن از كود اسب هاي مسابقه اي (لوكس) استفاده مي شود. در ايران تعداد اين اسب ها بسيار كم است. در نتيجه كمپوست طبيعي توليد نمي شود.

2) كمپوست مصنوعي : پايه و اساس كمپوست سازي كلش گندم مي باشد. مواد ديگر آن عبارتند از كود مرغي ، پودر سنگ گچ و آب. در ايران فقط كمپوست مصنوعي توليد مي شود.

مزاياي كمپوست طبيعي :

1) تهويه بهتر

2)بافت يكنواخت تر

3) رشد ميسيليوم قارچ در آن

تقسيم بندي كمپوست از نظر مدت زمان عمل آوري آن:

1) تهيه كمپوست به روش بلند مدت

2) تهيه كمپوست به روش كوتاه مدت

* بهترين ماده جهت تامين كربن ، كلش و بهترين ماده جهت تامين نيتروژن ، كود مرغي است.

خصوصيات كلش گندم مصرفي :

1) از كلش گندم آبي استفاده شود. ( به دليل خشبي بودنش)

2) ساقه گندم (كلش) هر چقدر ضخيم تر باشد بهتر است.

3) طول كلش مصرفي 20 تا 30 سانتي متر باشد.

4) پرس هاي كلش آب نخورده باشد .( زيرا اولا مقداري آب توسط كلش جذب شده و قيمت آن بيشتر مي شود. ثانيا احتمال بروز انواع كپك به خصوص كپك سياه زياد مي شود.)

5) كلش مصرفي ناخالصي نداشته باشد. ( ناخالصي ها عبارتند از : خاك ، مدفوع حيوانات ، ساقه علفهاي هرز چند ساله )

مشخصات كود مصرفي :

1) از كود مرغ گوشتي استفاده مي كنيم زيرا اولا در جيره غذايي مرغان گوشتي پروتئين بيشتري وجود دارد. ثانيا ميزان رطوبت كود مرغ گوشتي كمتر از رطوبت مرغ تخم گذار مي باشد.

2) رطوبت كود مصرفي 20 الي 25 درصد باشد.

3) رنگ كود مصرفي روشن باشد . (رنگ كود تازه نوك مدادي روشن است )

4) كود مرغي نسوخته باشد ( فعاليت ميكروارگانيسم ها در آن در حد كمي بوده تا مواد غذايي آن از بين نرود. به طور كلي عمر انبار داري كود مصرفي كمتر از دو ماه باشد.)

5) در داخل كود ، كودهاي به هم چسبيده (توده اي) نباشد در غير اين صورت خرد شود و سرند شود .

6) كود مصرفي ناخالصي نداشته و ميزان ازت آن (N) 3/5 الي 5 درصد باشد.

7) كود مصرفي حتما مخلوطي از كود مرغي و سبوس باشد.

8) چون منبع انواع ميكروارگانيسم هاي مفيد جهت كمپوست سازي كود مرغي مي باشد . اگر كود از مرغداري خريداري شود كه در جيره غذايي مرغان خود آنتي بيوتيك كمتري مصرف كرده باشد ، بسيار عالي است.

پودر سنگ گچ با نام هاي ديگري مثل : جيپسم يا ژيپسم ( سولفات كلسيم آبدار يا ئيدراته ) با فرمول شيميايي Ca So4 2(H2O)

سنگ گچ موجود در ايران داراي اسيديته 7/5 و پودر سنگ گچ موجود در هلند داراي اسيديته 7/9 مي باشد. مقداري اضافي مصرف نمودن پودر سنگ گچ مشكلي ايجاد نمي كند ولي كاهش مصرف آن باعث ايجاد اختلال در امر كمپوست سازي مي شود.

اعمال مهم پودر سنگ گچ :

1) از چسبندگي و ج شدن كلش كمپوست جلوگيري مي كند . اين عمل را با رسوب ذرات كلوئيد محلول در محيط كمپوست و خنثي نمودن چربي ها انجام مي دهد.

2) تنظيم اسيديته كمپوست : پس از مايه زني كمپوست قارچ توسط اسپان قارچ تلقيح شد. ميسيليوم قارچ در حين رشد از خود اسيد اگزاليك ترشح مي كند. اگر اين اسيد وارد محيط كمپوست شود باعث اسيدي شدن آن مي شود.

در اينجا پودر سنگ گچ وارد عمل شده و با اسيد اگزاليك تركيب مي شود.

اگزالات كلسيم توليد شده مانند حاله يا غلافي دور ميسيليوم ها را فرا گرفته و از وارد شدن اسيد اگزاليك به محيط كمپوست و تغييرات اسيديته آن جلوگيري مي كند.

اگزالات كلسيم = پودر سنگ گچ + اسيد اگزاليك

 

تهيه كمپوست مصنوعي قارچ دكمه اي به روش بلند مدت (فرمول كارخانه ملارد):

اعمال مهم كمپوست سازي به دو فاز اول و دوم تقسيم مي شود. فاز يك شامل مرحله ميكس مواد اوليه و مرحله تخمير اوليه مي باشد. مرحله تخمير اوليه شامل : تخمير بيوشيميايي و تخمير شيميايي است.

فاز دوم نيز شامل پاستوريزاسيون و شيرين كردن ( آمونياك گيري يا كانديشنينگ )

مراحل فاز يك كمپوست سازي :

1) عمل پيش خيساندن كلش گندم:

بهترين روش جهت عمل پيش خيساندن كلش گندم غرقاب نمودن آن در داخل استخر ساخته شده به همين منظور مي باشد. مدت زمان اين مرحله نسبي بوده و تقريبا 10 الي 12 ساعت طول مي كشد. جهت شروع كمپوست سازي كلش گندم بايد حداقل 75 درصد رطوبت جذب نمايد.

از ابتداي كمپوست سازي تا انتهاي آن براي هر هزار كيلو گرم كلش گندم خشك 5000 ليتر آب صرف مي شود. در ايران از هر يك تن كلش خشك تقربا 2/5 تن كمپوست و از ميزان كمپوست 450 كيلو گرم قارچ برداشت مي شود. رابطه مدت زمان عمل پيش خيساندن كلش گندم با مدت انبار داري آن رابطه اي معكوس مي باشد.

در داخل بافت كلش يك سري مواد واكسي ( روغني) وجود دارد. اين مواد آب گريز بوده و سرعت جذب آب توسط كلش را كاهش مي دهد. اگر كلش را در انبار نگهداري كنيم ، با گذشت زمان مواد واكسي تجزيه شده و از بين مي رود. در نتيجه كلش با سرعت بيشتري آب جذب كرده و مدت زمان عمل پيش خيساندن آن كاهش مي يابد.

2) ميكس مواد اوليه :

مواد تشكيل دهنده كمپوست مصنوعي و درصد اختلاط آنها :

به ازاي مصرف هر 1000 كيلو گرم كلش گندم خشك 60 تا 80 درصد آن (600 تا 800 كيلوگرم) كود مرغي و 10 تا 15 درصد آن ( 100 تا 150 كيلوگرم) پودر سنگ گچ مصرف مي كنيم.

هر چقدر كود بيشتري مصرف كنيم ، پودر سنگ گچ بيشتري نيز مصرف مي كنيم.

شرح ميكس مواد:

كلش آماده شده از مرحله قبل به ارتفاع 40 تا 50 سانتي متر ( به طور تجربي تا زانوي پا ) بر روي پيست كمپوست سازي پخش مي كنند. سپس كود مرغي را كه قبلا ميزان ازت آن مشخص شده و نسبت به كلش مصرفي توزين شده است را بر روي آن پخش مي كنيم.

اضافه نمودن پودر سنگ گچ حالت سليقه اي دارد. در برخي از كارخانه ها همه پودر سنگ گچ در روز ميكس مواد و در برخي از كارخانه هاي ديگر 50 درصد پودر سنگ گچ را در روز ميكس مواد و باقيمانده آن را در روز ميك آپ و در برخي ديگر مانند كارخانه ملارد همه پودر سنگ گچ در روز ميك آپ به توده كمپوست اضافه مي شود. سپس كلش و كود را به خوبي به هم زده تا ذرات كود به طور يكنواخت بر روي كلش پخش مي شود.

عمل ميكس مواد در حالت دستي توسط كارگر و چهار شاخ و در حالت مكانيزه توسط لودر انجام مي شود. توده حاصله را به شكل گنبدي دپو مي كنند كه براي توده شل و به روز تشكيل توده شل ، روز صفر كمپوست سازي مي گويند.

پس از روز صفر كمپوست را در روزهاي دوم ، چهارم ، ششم و هشتم زير و رو مي كنيم و خوب به هم مي زنيم. و دوباره به شكل گنبدي دپو مي كنيم . اين عمل باعث هوادهي كمپوست و يكنواختي عمل تخمير در كل توده مي شود. از روز صفر كمپوست سازي تا روز ميك آپ جهت تامين رطوبت از دست رفته كمپوست از آب كثيف استفاده مي كنيم . اگر مقدار آب كثيف كفايت نكرد در اين مرحله نيز مي توان از آب تميز استفاده نمود.

آب كثيف : همان هرز آب جمع آوري شده از توده كمپوست مي باشد.رنگ آن تيره بوده و حاوي انواع ميكروارگانسيم هاي مفيد و مواد غذايي شسته شده از توده كمپوست مي باشد.

تعريف ميك آپ(Make Up) : در لغت به معناي آرايش كردن است . در روز دهم پس از روز صفر كمپوست سازي ، روز ميك آپ مي گويند. در اين روز پودر سنگ گچ به توده كمپوست اضافه شده و توده كمپوست از شكل گنبدي به شكل مكعب مستطيل آرايش مي شود. كه به اين عمل قالب زني مي گويند.

عمل قالب زني در روز ميك آپ در حالت مكانيزه توسط لودر و ماشين كمپوست ترنر و در حالت دستي توسط كارگر ،چهار شاخ و قالب هاي في انجام مي شود. عرض و ارتفاع قالب نسبي بوده و به فصول كار بستگي دارد. طول قالب بستگي به طول محل انجام كار دارد .

پس از روز ميك آپ در روز هاي 12 ، 14 و 15 قالب كمپوست را مجددا قالب زني مي كنيم كه به آن T1 -T2- T3 مي گويند. بايد توجه نمود كه فاصله زماني قالب زني دوم (T2) و قالب زني سوم (T3) حداقل 14 ساعت باشد. از روز ميك آپ (Make Up) جهت تامين رطوبت از دست رفته كمپوست از آب تميز استفاده مي كنيم. در روز 16 پس از انجام آزمايشات مربوطه كمپوست را جهت طي نمودن مراحل فاز 2 كمپوست سازي به تونل پاستوريزاسيون منتقل مي كنيم.

انتقال كمپوست در حالت مكانيزه توسط لودر و دستگاه بانكر فيلر و در حالت دستي توسط كارگر ، چهار شاخ و فرقون انجام

مي شود.

انواع تخمير:

1) تخمير بيوشيميايي : تا دماي 60 درجه سانتي گراد توسط ميكروارگانيسم ها انجام مي شود.

2) تخمير شيميايي : با افزايش دماي توده كمپوست به بيش از 65 درجه سانتي گراد كليه تخمير هاي بيوشيميايي متوقف شده و تخمير هاي شيميايي آغاز مي شود.

يكي از تخمير هاي شيميايي كه باعث قهوه اي شدن رنگ كلش كمپوست مي شود ، سوختن برگها يا كارامي شدن مي گويند.

لينك شدن: اتصال تركيبات نيتروژني به تركيبات ليگنين دار در توده كمپوست را لينك شدن مي گويند. اين واكنش در دماي بالا بدست آمده و محصول آن ، ان ريچ ليگنين هموس كمپلكس مي باشد.

معيار هاي استاندارد پايان فاز 1 كمپوست سازي :

1) معيار هاي فيزيكي :

رنگ: رنگ كلش كمپوست از طلايي به قهوه اي تيره تبديل مي شود.

بو: بوي شديد آمونياك به مشام مي رسد.

سختي: اگر مقداري از كلش كمپوست را برداشته و با دو دست از يكديگر جدا كنيم مقداري مقاومت احساس مي كنيم . زيرا مراحل كمپوست سازي تمام نشده و كلش كمپوست كاملا پوسيده و هوموس نشده است.

2) معيار هاي شيميايي:

ميزان رطوبت (72 - 75 %)

ميزان ازت (1.7 - 1.9 %) به ازاي وزن خشك مواد

ميزان آمونياك (0/15 %)

نسبت كربن به ازت (C/N) = (20 - 22 )

اسيديته PH: 8.5

پديده دود كشي :

هواي تازه حاوي اكسيژن از بقل هاي توده كمپوست وارد آن شده و از مركز بالايي آن خارج مي شود. اين جريان هوا ، پديده دود كشي گفته مي شود. اين جريان بر اثر اختلاف دماي مركز كمپوست و محيط پيرامون آن بوجود مي آيد. در فصول سرد سال به علت اختلاف زياد دماي گفته شده اين جريان با شدت بيشتري انجام مي شود و به اين ترتيب احتمال بي هوازي شدن واكنش هاي كمپوست بوجود نمي آيد.

ولي در فصول گرم سال به علت كاهش اختلاف دماي گفته شده شدت جريان كاهش يافته ، احتمال بي هوازي شدن واكنش هاي كمپوست بوجود مي آيد. جهت رفع اين عيب در فصول گرم سال نسبت به فصول سرد سال توده كمپوست با عرض و ارتفاع كمتر قالب زني مي شود.

در فصول گرم سال نسبت به فصول سرد سال توده كمپوست با عرض كمتر و با ارتفاع بيشتر قالب زني مي شود.

مراحل فاز2 :

1) لول كردن: يعني هم سو و يكسان نمودن دماي نقاط مختلف كمپوست در داخل تونل پاستوريزاسيون .

اين مرحله در دماي 45 - 50 انجام مي شود. كمترين و بيشترين زمان انجام اين مرحله در كارخانه ملارد 5 - 12 ساعت

مي باشد.

2) ميت آپ : در اين مرحله مقداري بخار آب به توده كمپوست تزريق مي كنيم تا فعال شده و دماي آن افزايش يابد. افزايش دما در اين مرحله تدريجي بوده و به ازاي هر ساعت 1 - 1.5 درجه سانتي گراد مي باشد. تا به دماي 58- 59 درجه سانتي گراد برسد.

دليل افزايش تدريجي دما در اين مرحله عبارتند از :

الف) عدم ايجاد استرس دمايي در ميكروارگانيسم هاي مفيد.

ب) كنترل راحت افزايش دما و توقف دما در 58 - 59 درجه سانتي گراد.

3) پاستوريزاسيون : در دماي 58 - 59 درجه سانتي گراد و مدت 8 الي 10 ساعت پاستوريزه مي شود.

اهداف پاستوريزاسيون :

الف) هضم انواع عوامل بيماري زا (پاتوژن ها) و آفات

ب) فعال نمودن ميكروارگانيسم هاي گرما دوست (ترموفيل)

نكته: كمپوست توسط بخار 60 درجه سانتي گراد در مدت 8 ساعت پاستوريزه مي شود.

خاك پوششي توسط بخار آب 60 درجه سانتي گراد در مدت 6 ساعت پاستوريزه مي شود.

4) سرد كردن اوليه : در اين مرحله دماي كمپوست را به ازاي هر ساعت 1- 1.5 كاهش مي يابد تا به دماي 47- 48 درجه سانتي گراد برسد.

5) شيرين كردن : اين مرحله در دماي 47- 48 درجه سانتي گراد و مدت تقريبا 5 روز انجام مي شود.

در اين مرحله ميكروارگانيسم هاي مفيد مانند قارچ هاي گرما دوست و اكتينوميست ها فعال شده و عمل آمونياك گيري از توده كمپوست انجام مي شود. در پايان اين مرحله مقدار آمونياك كمپوست توسط وسيله اي بنام دراگرتيوپ از هواي كانال برگشتي تونل اندازه گيري مي شود.اگر ميزان آمونياك 100 ppm يا كمتر باشد. مي توان مرحله بعد را انجام داد و در غير اين صورت تا كاهش ميزان آمونياك كمپوست به حداكثر 100 ppm اين مرحله ادامه پيدا مي كند.

6) سرد كردن جهت بذر زني :

در اين مرحله دماي كمپوست به ازاي هر ساعت 3- 4 در جه سانتي گراد كاهش داده تا به دماي 25 درجه سانتي گراد برسد.

سپس كمپوست را از تونل خارج كرده و با اسپان قارچ تلقيح مي كنيم و به سالن توليد منتقل مي كنيم . تنها روش اضافه كردن اسپان قارچ به كمپوست در ايران روش مخلوط بوده و جهت تلقيح هر 1000 كيلوگرم كمپوست ، تقريبا 10 - 12 كيلوگرم اسپان قارچ مصرف مي كنيم.

اگر مرحله آمونياك گيري به نحوه احسن انجام نشود مشكلات زير بوجود مي آيد:

الف) اسپان قارچ به مقادير ناچيز آمونياك (حتي 20 ppm) حساس بوده و در حضور آمونياك از بين مي رود. در نتيجه محصول توليد نمي شود.

ب) در كمپوست حاوي آمونياك قارچ هرز يا رقيب كلاهك داراي از خانواده كاپريموس (كلاهك) يا (كلاهك جوهري) رشد مي كند. اين قارچ از نظر سازگاري با شرايط محيطي و جذب مواد غذايي بر قارچ خوراكي ما ، برتري داشته و سريعا در بستر مستقر مي شود. به محض مشاهده آن ، آن را منحدم مي كند.(كل كمپوست )

فاير فنگ (نيش آتشين ) : بقاياي ميكروارگانيسم هاي مرحله آمونياك گيري پس از خارج نمودن كمپوست از تونل پاستوريزاسيون به شكل لكه هاي سفيد مايل به خاكستري بر روي كلش كمپوست با چشم غير مسلح به راحتي ديده مي شود. كه به آن فايرفنگ يا نيش آتشين مي گويند.

 

معيارهاي استاندارد پايان دوره 2(فاز دوم) كمپوست سازي:

الف) معيارهاي فيزيكي :

1) رنگ : رنگ كلش كمپوست قهوه اي تيره با لكه هاي سفيد مايل به خاكستري (قهوه اي تيره)

2) بو : از كمپوست ديگر بوي آمونياك به مشام نمي رسد. (كمپوست بوي شيرين علف تازه مي دهد)

3) سختي : اگر مقداري از كلش كمپوست را برداشته و با دو دست جدا كنيم ، مقاومتي احساس نمي كنيم زيرا با عنايت به اتمام مراحل كمپوست سازي كلش گندم كاملا پوسيده و هوموس شده است.

ب) معيار هاي شيميايي:

1) ميزان رطوبت : 68%

2) ميزان ازت (N) : 2.2% به ازاي وزن خشك مواد

3) ميزان آمونياك : حداكثر 0.01% (100 ppm)

4) نسبت كربن به ازت (C/N): 16

5) اسيديته (PH) : 7.5

مواد غذايي زير جهت تغذيه قارچ در كمپوست موجود مي باشد:

1) ان ريچ ليگنين هموس كمپلكس

2) پروتئين ميكروبي (بقاياي ميكروارگانيسم ها)

3) قندهاي باقيمانده از مراحل فاز1 و فاز2 كمپوست سازي مانند سلو و همي سلو

نكته هاي مهم :

هدف از فاز1 كمپوست سازي بدست آوردن مخلوطي يكنواخت و همگن مي باشد.

كمپوست پس از آماده شدن بايد بلافاصله مصرف شود. در غير اين صورت فاسد مي شود.

هدف از فرمول بندي كمپوست ايجاد تعادل مناسب بين كربن و ازت (C/N) مي باشد.

ميزان ازت در ابتداي كمپوست سازي 1.5 % به ازاي وزن خشك مواد و نسبت كربن به ازت (C/N) 25 الي 30 مي باشد.

ميزان ازت در انتهاي كمپوست سازي 2 الي 2.3 درصد به ازاي وزن خشك مواد و نسبت (C/N) 17 مي باشد.

كمپوست سازي ( composting )

محيط كشت قارچ دكمه اي را کمپوست مي نامند.درگذشته كمپوست از كود اسب توليد مي شد.امروزه تهيه كود اسب امكان پذير نيست و كمپوست قارچ از مواد ديگري مانند كاه گندم – كود مرغ و سنگ گچ طي فرآيندي به نام كمپوست سازي تهيه مي گردد.

مطلب مرتبط: اهميت كمپوست در كشاورزي

کمپوست قارچ توسط ماشين كمپوست بلوك بذر زني و در ابعاد ۴۰ در ۶۰ سانتيمتر با وزن تقريبي ۱۸ تا ۲۵ كيلو گرم بسته بندي ميگردد . بسته هاي كمپوست كشت شده توسط كاميون براي توليد كنند گان قارچ ارسال مي گردد.

مراحل كمپوست سازي

۱- كمپوست سازي فاز اول (composting ph1)

فاز اول كمپوست سازي شامل خيس كردن كاه و انباشت مواد اوليه كمپوست به مدت ۵ تا ۷ روزاست . سه يا چهار مرحله زير و رو كردن و قالب زني كه بمدت ۳ تا ۵ روز و معمولا ۴ روز انجام مي شود . قالب زني در سيستم ماشيني در بونكر هاي مخصوص توليد كمپوست انجام مي شود. برگردان كردن وقالب زني طي ۳ مرحله و هر مرحله به فاصله ۳ روز انجام مي شود. طول دوره فاز اول حدود حداقل ۱۶ تا ۱۳ روز است.

۲- كمپوست سازي فاز دوم ( compostin ph2)

مرحله پاستوريزاسيون كمپوست بمدت ۱۲ تا ۱۸ ساعت

مرحله آمونياك زدايي كمپوست به مدت ۳ تا ۵ روز گاهي تا ۶ روز

فاز دوم كپوست سازي يا پاستوريزاسيون كمپوست در روش قديمي وجديد تقريبا شبيه هم انجام مي شود با اين تفاوت كه در سيستم ماشيني پاستوريزاسيون كمپوست در تونل هاي جديد عمليات پاستوريزاسيون كمپوست يك روز پس از ورود كمپوست به تونل پاستوريزاسيون و هم دما شدن انجام مي شود و پس از آن نيز مدت پنج تا شش روز براي شيرين شدن يا آمونياك زدايي كمپوست در تونل باقي مي ماند.

۳- بذر زني ( spawning )

مرحله بذر زني به كمپوست قارچ را مايه زني يا ( spawning ) مي نامند. بذر زني كمپوست رابطه مستقيم با سيستم توليد قارچ ( دستي – ماشيني ) و تعداد كار گران واحد توليد كننده قارچ و مهارت قارچكاران داشته و در سيستم توليد كمپوست بلوك به صورت ماشيني حداكثر در يك روزانجام مي گردد.

نكات مهم در تهيه كمپوست

قيمت خريد كمپوست قارچ بيشترين هزينه جاري يك واحد توليد را رقم ميزند لذا دقت در قيمت خريد كمپوست قارچ باعث كاهش هزينه تمام شده محصول و سود اوري بيشترمي گردد. توصيه مي گردد كمپوست مورد نياز خود را بطور مستقيم از تعاوني هاي توليد كمپوست و با قيمت مناسب تهيه نماييد.

پرورش قارچ هاي خوراكي

يك نوع كار جنبي يا حرفه اي سود آور است. اين حرفه جذاب در صورت داشتن اطلاعات كافي و آموزش اصولي با هر ميزان سرمايه و در هر مكان سر پوشيده قابل اجرا مي باشد.

آموزش توليد قارچ با شيوه هاي نوين و صحيح فنون راه اندازي و مديريت واحدهاي توليد قارچ توسط مربيان و مدرسان تاييد شده سازمان آموزش فني حرفه اي گامي موثر در جهت موفقيت در توليد است.

امروزه گونه هاي مختلفي از قارچ هاي خوراكي در دنيا توليد و مصرف مي شوند و ميانگين سرانه مصرف جهاني اين ماده غذايي مفيد ۳ كيلوگرم در سال است.

برآورد هزينه هاي جاري توليد قارچ دكمه اي

هزينه هاي توليد قارچ  رابطه مستقيم با سيستم توليد قارچ (كيسه اي –كمپوست بلوكي _ استيلاژ …)، مكانيزم توليد(كمپوست ماشيني و كشت و برداشت ماشيني – دستي يا بصورت تأمين مواد اوليه از طريق تعاوني)دارد.

همچنين قيمت مواد اوليه كاه و كلش گندم، كمپوست آماده كشت، خاك پوششي، بذر قارچ، هزينه كارگري، سوخت– انرژي و غيره رابطه مستقيم دارد.

بنابراين محاسبه هزينه هاي توليد مي تواند تغييراتي داشته باشند كه متأثر از نحوه مديريت در كارخانه توليد قارچ است.

سيستم رايج پرورش قارچ در ايران نيمه ماشيني است. يعني كمپوست ماشيني توليد مي شود ولي ساير عمليات بصورت دستي است.

اين موضوع باعث مي شود كه هيچگاه يك كارخانه نتواند تمام نيازهاي كشور را تامين نمايد.

به عبارت ديگر به دليل اينكه بخشي از حرفه قارچ كاري به صورت دستي انجام مي گردد باعث ايجاد محدوديت در توليد واحدهاي بزرگ شده و اصطلاحا نگراني از بابت زياد شدن دست در اين حرفه معني ندارد.

 بايد در نظر داشت كيفيت كمپوست از نظر فيزيكي و بيو شيميايي كه بستگي به مواد اوليه مصرف شده و سيستم توليد كمپوست دارد.

همچنين بذر مورد استفاده از نظر گونه و اصلاحات ژنتيكي نقش چشمگيري در مقدار قارچ توليد شده دارد.

كه به همراه مجموع عوامل محيطي و نحوه كنترل آن (رطوبت، دما، تهويه، بهداشت و غيره …) افزايش يا كاهش توليد قارچ را در توليدي هاي قارچ دكمه اي رقم مي زند.

آموزش صحيح توليد قارچ اولين گام در جهت موفقيت است. افزايش عملكرد با آموزش صحيح توليد قارچ.

کود کمپوست قارچ چیست؟

کود کمپوست قارچ واسطه رشد گیاهان می باشد که در نتیجه فرآیند رشد قارچ ها بوجود می آید. کود کمپوست قارچ از مواد کشاورزی و زراعی مانند یونجه، کاه، بستر طیور، کنجاله پنبه دانه و سنگ گچ تولید می شود. این نوع کود کمپوست همیشه بایستی مطابق با شیوه های کشاورزی مورد استفاده قرار گیرد. این کود همچنین بایستی با یک مدیریت صحیح غذایی و طرح حفاظت خاک اجرا شود.

چرا کود کمپوست قارچ ؟

کود کمپوست قارچ دارای مواد آلی بسیار زیادی بوده که محتوای این کود را تبدیل به یک ماده بسیار مفید برای بهبود، ترمیم و تکامل خاک می سازد. مرسوم است که این نوع کود کمپوست از یک کود پایداری که پوسیدگی خوبی داشته ساخته شود. کمپوست قارچ در حال حاضر عموما با استفاده از کمپوست کاه ساخته می شود. کمپوست قارچ اغلب شامل گچ بوده و بطور طبیعی دارای خاصیت قلیایی می باشد. هنگام استفاده از کمپوست قارچ، هر گونه قطعات بزرگ گچ که قابل مشاهده هستند را جدا کنید. به یاد داشته باشید که در حد اعتدال از آن استفاده نمایید.

کود کمپوست قارچ برای چه گیاهانی مناسب است؟

1 –  بیشتر گیاهان گلدار
2 –  درختان و درختچه ها
3 –  باغ های سبزی و گیاهان
4 –  ایجاد فضای سبز و چمن ها

تولید کود کمپوست قارچ

دستور تولید کود کمپوست قارچ در شرکت های مختلف، متفاوت می باشد. کود کمپوست قارچ بایستی با دقت مورد استفاده قرار گیرد و تولید کنندگان قارچ تجاری از این نوع کود استفاده می کنند. کمپوست قارچ سرشار از نمک های محلول و دیگر مواد مغذی بوده و می تواند جوانه دانه ها را از بین برده و به گیاهان حساس به نمک و شوری آسیب برساند.

کود کمپوست قارچ را کجا استفاده کنیم؟

استفاده مکرر یا سنگین از کود کمپوست قارچ معمولا منجر به ایجاد قطعات گچی داخل خاک باغ می شود که این خود موجب بالا رفتن قلیائیت خاک شده و در رشد گیاهان اختلال ایجاد می کند. گچ مواد مغذی خاک را از دسترس گیاه خارج می کند. در موارد شدید تر موجب زردی شاخ و برگ گیاهان و کوتاهی قد آن ها می شود. همچنین بازدهی محصول و گلدهی را کاهش می دهد. کمپوست قارچ به همین دلیل برای خاک های اسیدی که کود آلی کمتری دارند، بسیار مناسب است. استفاده از کمپوست قارچ برای خنثی سازی و استفاده در خاک های خنثی، قلیایی و گچی توصیه نمی شود. کمپوست قارچ در باغ سبزی بسیار عالی جواب می دهد و در گیاهانی مانند (کلم بروکلی، کلم، گل کلم، کلم قمری، کلم بروکسل و کلم پیچ) موجب می شود تا کمتر دچار بیماری های ریشه شوند.
نکته : کمپوست قارچ حاوی سطح بالایی از نمک های محلول می باشد و به همین دلیل از آن بعنوان یک ترکیب در مخلوط گل کاری استفاده نمی شود.

یکی از مهمترین سوالاتی که درباره پرورش قارچ باید پاسخ داده شود، میزان درآمد ماهانه یک تولیدکننده است؛ این درآمد مسئله ای است که عوامل بسیاری در آن نقش دارند که هر کدام از آنها هم وابسته به شرایط هستند برهمین اساس نمی توان رقم دقیقی در این مورد بدست آورد اما با وجود این تلاش می کنیم تا عددی را به صورت میانگین مشخص کنیم.

برای برآورد میزان سوددهی خالص یک مجموعه میزان هزینه های جاری را از در آمد حاصل از فروش کم می کنند البته ناگفته نماند که هزینه های اولیه مانند هزینه قفسه ها و تجهیزات جز هزینه های جاری محسوب نمی شود و مربوط به سرمایه گذاری است اما استهلاک تجهیزات در زمره هزینه های جاری است، برهمین اساس فرمول بدست آوردن سود خالص به این صورت می شود :

استهلاک تجهیزات – هزینه های جاری – درآمد فروش قارچ = سود خالص

هزینه های جاری برای یک سالن 10 تنی در یک دوره شامل هزینه های خرید مواد اولیه یعنی کمپوست و خاک و هزینه حمل و نقل، هزینه کارگری و هزینه شارژ (آب، برق، گاز) است که در این فرمول، هزینه اجاره سالن را جز هزینه های جاری حساب نکردیم چون می تواند بسیار متفاوت باشد(با نگاه به درآمد این سالن، می توان درآمد سالن های بزرگتر و کوچکتر را محاسبه کرد).
کمپوست و خاک و هزینه حمل برای این سالن در یک دوره، حدود 7.500.000 تومان می شود و هزینه کارگر(روزی 50 هزار تومان) هم برای این سالن در روزهای خاصی مانند روز ورود کمپوست، روز خاکدهی، روزهایی در فلش‌ها و روز تخلیه کمپوست و … حدود 1.000.000 تومان می شود.

هزینه آب و برق و گاز نیز ماهانه میانگین 400.000 تومان می شود که برای یک دوره 2 ماهه 800.000 تومان در نظر می گیریم ضمن اینکه هزینه استهلاک تجهیزات را هم برای هردوره 400.000 تومان در نظر می گیریم. نکته مهمتر، مقدار بازده و قیمت فروش است که این مقدار می تواند بسیار متفاوت باشد که در اینجا مقدار بازده را به صورت میانگین 23 درصد و قیمت فروش را کیلویی 6000 تومان در نظر می گیریم.
با در نظرگرفتن مطالب بالا و جانشانی آنها در فرمول مربوطه داریم:

13.800.000= 10.000*6000*0.23 = درآمد هر دوره قارچ
سودخالص=( استهلاک +هزینه جاری)- درآمد فروش قارچ
سودخالص= (400000+800000+1000000+7500000)-13800000
سودخالص=9700000-13800000
سودخالص=4100000
سودخالص هر ماه= سودخالص هر دوره تقسیم بر دو
سودخالص= 2050000

اما درصورتی که اجاره سالن هم باید پرداخت شود آن را از درآمد ماهیانه کسر کنید ضمن اینکه بعید است، بتوانید در یک سال شش دوره کامل کشت داشته باشید چون ممکن است هر دوره بیشتر از دوماه زمان ببرد و یا کمپوست سفارش داده شده با تاخیر برسد پس تقریبا در هر سال، باید 1 ماه را بدون کشت در نظر گرفت و اگر اجاره باید پرداخت شود هزینه اجاره آن ماه را در نظر گرفت.

نکته دوم : مدتی قبل از عید نوروز و مدتی بعد از عید نوروز و روزهایی در محرم و تعطیلات دیگر سال قیمتها کاهش پیدا می کند و این مسئله را نیز باید در نظر گرفت.
نکته سوم : ممکن است در طول دوره پرورش مقداری از بستر شما آلوده شود و دچار بیماری شود که این موضوع روی مقدار برداشت شما تاثیر منفی خواهد داشت.
با در نظر گرفتن سه نکته بالا سود هر سالن ماهانه حدود 1.500.000 هزار تومان می توان در نظر گرفت.

70 کیلوگرم، متوسط برداشت از هر مترمربع

در هر دوره کشت بین 2تا در نهایت 5بار امکان برداشت محصول وجود دارد. طبق تحلیل آمار رسمی و همچنین گفته فعالان این حوزه، از هر مترمربع، در مجموع، در هر دوره کشت، حدود 50 تا 70 کیلوگرم محصول قابل برداشت است. یعنی از 100 متر مربع حدود 7تن. نمودار مقابل تغییرات متوسط برداشت از هر مترمربع سطح زیرکشت قارچ در کشور را نشان می دهد. یک فعال این حوزه هم می گوید که از سالن 100 متری خود در برداشت های اول-که محصول بیشتری می دهد- بیش از 2.5 تن محصول برداشت کرده است که با لحاظ 3بار برداشت، در مجموع حدود 7.5 تن محصول عاید صاحب سالن 100 متری خواهد شد. معمولا میزان باردهی در برداشت های سوم به بعد اندک است و توجیه ندارد. به همین دلیل بعد از این دوره، کمپوست و خاک عوض شده و دوره کشت جدیدی طرح ریزی می شود.

سود خالص؛ 80 درصد

حالا با یک حساب و کتاب ساده، می توانید میزان دخل این کار را هم به دست آورید. البته قیمت محصول در بازار نوسانی است و ممکن است نتوان قیمت خرید سرراستی اعلام کرد. اما فرض می کنیم که بتوانید محصول را به قیمت هر کیلوگرم 4هزار تومان به فروش برسانید. در این صورت 7تن محصول شما 28 میلیون تومان درآمد ایجاد می کند. از این میزان حدود 15 میلیون تومان هزینه های جاری بوده است که علاوه بر جبران این هزینه ها، به اندازه بیش از 80 درصد آن، سود خالص عایدتان خواهد شد. البته همیشه باید در محاسبات اقتصادی، درصدی ضایعات، درصدی بابت فروش نرفتن و همچنین هزینه ها و درآمدهای غیرمترقبه را در نظر بگیرید تا غافلگیر نشوید. محاسبات انجام شده در این جا، به صورت میانگین و بر اساس آمار متعارف است تا یک دید اقتصادی کلی به علاقه مندان بدهد. با این محاسبات روشن می شود که سرمایه اولیه شما هم در همان دور اول کشت بازگردانده می شود.

2 توصیه شعاری اما مهم؛ آموزش و م از باتجربه ها

اگر حساب و کتاب اقتصادی و همچنین روندهای کلان این کسب و کار، به فکرتان انداخته تا به این کسب و کار فکر کنید، حتما یک مسیر استاندارد آموزشی را در برنامه خود قرار دهید. خوشبختانه دوره های مختلف فنی در این خصوص برگزار می شود که برای شروع تا حد زیادی کفایت می کند. اما برای اطمینان، حتما سراغ چند فرد فعال و باتجربه در این حوزه هم بروید و درباره مشکلات و ریزه کاری ها بپرسید. نحوه بسته بندی و فروش، بازاریابی و… را با جزئیات استخراج کنید. مثلا بپرسید که برای مقابله با نوسانات تقاضا و قیمت در بازار چه کنیم؟ چه فصولی برای عرضه مناسب تر است؟ و سوالاتی از این دست. همچنین تعداد مشتریان بالفعل وبالقوه را بشناسید و با تعدادی از خریداران (خرد یا عمده) وارد مذاکره شوید تا بعد از تولید با خیال راحت تری محصول را روانه بازار کنید.`

یکی از عمومی‌ترین این طرح‌ها پرورش قارچ است که یکی از نخستین گزینه‌هایی است که معمولاً به ذهن مبتدی‌ها می‌رسد. حسن فخاری کارآفرین 24 ساله‌ای است که آزمون و خطاهای بسیاری را برای پرورش قارچ پشت سر گذاشته است و می‌تواند تصویر واقعی تری در این باره به ما بدهد. حرف‌های حسن را با هم می‌خوانیم.

ما با 200 میلیون تومان شروع کردیم

من کارم را با دوستانم آغاز کردم. ما قبل از شروع چندین ماه به‌ کارگاه‌ها و سالن‌های تولید و پرورش قارچ سرمی زدیم و با افرادی که در این زمینه تجربه داشتند م می‌کردیم. بعد از تحقیق و بررسی تمام زوایای کار و برآوردی از هزینه‌هایی که برای آغاز این حرفه به آن نیاز داریم کار را شروع کردیم. سرمایه ما در ابتدا 200 میلیون تومان بود که با توجه به اینکه سه نفر بودیم هر کدام سهمی را وسط گذاشتیم تا کار راه بیفتد. قبل از هر چیزی باید از پدرم به‌خاطر حمایت‌هایش تشکر کنم چرا که زمینی را برای پرورش قارچ در اختیار من و دوستانم قرار داد. پس بهتر است برای ریسک کمتر به سراغ داشته هایتان بروید.

ما کار را در ورامین آغاز کردیم. ایجاد شرایط محیطی یکی از مهم‌ترین رکن‌های اصلی تولید قارچ با کیفیت است.این کارآفرین به هزینه‌های دستگاه‌ها و تجهیزات اشاره می‌کند و می‌گوید: پرورش قارچ به‌صورت سالن‌بندی و قفسه‌بندی انجام می‌شود و تجهیزات خاص خودش را هم برای فصل تابستان و زمستان نیاز دارد. به‌عنوان مثال در تابستان برای ایجاد شرایط آب و هوایی مناسب سالن باید از چیلر و در زمستان باید از دیگ بخار استفاده کرد. به این نکته اشاره کنم که هزینه آغاز سرمایه از هزینه اجاره زمین و مکان جداست چرا که آن دویست میلیون تومانی را که عرض کردم فقط صرف خرید وسایل و تجهیزات پرورش قارچ شد.

اگر سرمایه‌تان میلیاردی نیست تولید نیمه صنعتی را آغاز کنید

برای کار بهتر باید سرمایه بیشتری داشت اما شما در ابتدا با 5 یا 6 کارگر هم می‌توانید کارتان را آغاز کنید اما با گسترش کار باید تیم بیشتری جمع کنید چرا که برداشت قارچ باید سریع انجام شود تا محصولتان حیف نشود. ما در حال حاضر 12 کارگر داریم که کم است. برای آنهایی که می‌خواهند با سرمایه مشابه سرمایه ما، کار را آغاز کنند باید گفت که با این پول باید به صورت نیمه صنعتی قارچ را پرورش داد، نیمه صنعتی یعنی شما جای اینکه از ماشین و تجهیزات برای کارتان استفاده کنید باید از نیروی انسانی که به مراتب هزینه بالاتر و خطای بیشتر نسبت به ماشین دارند بهره ببرید. سپس با گسترش کار و جمع کردن سرمایه ماشین‌آلات را جایگزین نیروی کار می‌کنید.

قارچ را می‌توان به سه شکل به بازارعرضه کرد اول آنکه باید بازار فروش را خودمان پیدا کنیم و مشتری هایمان را پایبند محصولات خود کنیم منظورم بازار محلی است. سوپر مارکت‌ها یا تره بار یا هر مکان عرضه قارچ در اطرافتان. روش دوم فروش به دلالان است که متداول‌ترین روش در محصولات کشاورزی این روش است چرا که دلالان محصول را به صورت یکجا و البته با قیمت کمتری خریداری می‌کنند. روش سوم صادرات است که این روش هم نیازمند محصول فراوان باکیفیت و بسته ‌بندی‌های خاص است.

البته تولید‌کننده‌ای که می‌خواهد از این روش استفاده کند باید بازار‌های خارجی را بشناسد و شرایط آن را مهیا سازد. سال گذشته در فروش قارچ افت قیمت بسیاری داشتیم تا جایی که بسیاری از پرورش دهندگانی که با وام‌های بانکی وارد این کار شده بودند مجبور به تغییر شکل و رها کردن این حرفه شدند اما سال 96 قیمت این محصول در بازار بسیار مناسب و سود ما قابل قبول بود.

دو پروانه برای پرورش قارچ می‌خواهید

برای پرورش قارچ نیاز به دو پروانه کاری است یکی پروانه نظام صنفی و دیگری پروانه نظام مهندسی. پروانه اول را به هر کسی که وارد این حرفه شود می‌دهند اما دریافت پروانه دوم نیازمند متراژ بالای سالن پرورش قارچ است و تسهیلاتی هم که به این کسب و کار تعلق می‌گیرد با پروانه نظام مهندسی قابل دریافت از سوی کارآفرینان است.

سود کرده‌ایم اما هنوز مزه شیرین سود زیر دندان‌مان نرفته است

ما در این مدت به سوددهی رسیده‌ایم اما هنوز مزه شیرین این سود زیر دندان ما نرفته، چون سود حاصل از این کار را به خرید تجهیزات جدید اختصاص می‌دهیم. کاری که ما انجام می‌دهیم نیمه صنعتی است و باید به روز کنیم، با صنعتی شدن این کسب و کار می‌توانیم شاهد محصولات بیشتر و باکیفیت تری باشیم. هدف ما برای آینده ایجاد کارخانه تولید قارچ است

که با برنامه‌هایی که برای آن داریم تا 2 سال آینده این کار را انجام خواهیم داد. نکته مهمی که باید به شما در مورد پرورش قارچ و طرح‌هایی که در اینترنت است بگویم این است که بله شما در یک اتاق سه در چهار به همراه خانواده‌ات هم می‌توانی قارچ پرورش دهی اما فقط درجا زدن است چرا که باید محصول به‌صورت عظیم و گسترده کشت شود تا هزینه و درآمد سر به سر شود. توصیه‌ای که می‌خواهم به دیگران برای ورود به این کار داشته باشم این است که بهتر است سالن پرورش قارچ را اجاره کنید نه اینکه آن را بسازید چرا که ساخت سوله برای این کار بسیار هزینه بر است و این امر در ابتدای کار خرج بسیاری را روی دستشان می‌گذارد.

آموزش پرورش قارچ در منزل:

بطور کلی طرز پرورش قارچ مخصوص به خود آن است و می توان آن را در محیط تاریک پرورش داد و بجز نور مستقیم آفتاب، هر مقدار نور را تحمل می کند. در هر صورت در محل پرورش قارچ علاوه بر آنکه، بایستی تهویه هوا به خوبی انجام گیرد، درجه هوای محیط پرورش نیز باید بین ۱۵ – ۱۰ درجه نگهداری شود. علاوه بر این محل پرورش بایستی کاملا تمیز، قابل شستشو و فاقد درز یا محلی برای پرورش باکتری ها، ات و قارچ های مضر باشد.

 

برای کاشت و پرورش قارچ در منزل، ابتدا نوع قارچی که می خواهید پرورش دهید را انتخاب کنید.

کاشت قارچ صدفی (Oyster)، دکمه ای سفید (White button) و شیتاکه (Shiitake: قارچ دارویی خوراکی)، در خانه بسیار ساده است. روش کاشت هر سه نوع قارچ یکسان، اما بسترهای کاشت متفاوتی دارند.

 

قارچ های صدفی، در بستر کاه و پوشال یا تفاله ی قهوه، قارچ شیتاکه، در پوشال های خشک درختان و قارچ دکمه ای، در کودهای کمپوست، بهترین رشد را دارند. در واقع بستر کشت مختلف، نیازهای تغذیه ای مختلفِ هر گونه ی قارچ را نشان می دهد. البته هر سه نوع قارچ را می توان به راحتی در بستر کاه و یا پوشال کاشت که اگر از پوشال استفاده کردید، مطمئن شوید از چوب های سالم باشد.

 

انتخاب نوع قارچ برای کاشت، به منظور انتخاب طعم و مزه ی آن است. بنابراین قارچی که خودتان مصرف می کنید و به طعم آن علاقه بیشتری دارید را برای کاشت در خانه انتخاب نمایید.

 

یک گونه از قارچ را برای امتحان و ارزیابی خود به عنوان پرورش قارچ در منزل، پرورش دهید. باید همان گونه ای که به خوردن آن علاقه مند هستید را پرورش دهید.

 

زمان و مکان مناسب برای تولید قارچ :

زمان مناسب برای کاشت قارچ در خانه بین ماه های مهر تا آذر می باشد اما اگر امکانات تهویه هوا و متعادل نمودن درجه حرارت محیط محل پرورش و کشت وجود داشته باشد می توان قارچ را در ماه های دیگر سال هم کشت و پرورش داد. کشت قارچ شرایط مخصوص به خود را دارد و می توان قارچ را در محیطی تاریک پرورید و به جز نور مستقیم آفتاب، هر مقدار نوری را تحمل می کند.

 

و در مورد مکان مناسب برای کشت قارچ، شما به یک سالن نیاز دارید که بسته به میزان تولید قارچ اندازه آن متفاوت است. اما به طور میانگین برای پرورش پنج تن قارچ به یک سالن چهل متری نیاز است. در پرورش قارچ، عایق کاری سالن برای جلوگیری از اتلاف گرما و سرما، قفسه بندی و آماده سازی و نصب تجهیزات باید انجام شود.

 

علاوه بر این تهویه در محیط کشت باید بطور یکنواخت باشد و نباید روی سطح کشت را بیش از حد نیاز هوا داد و تهویه باید در تمام نقاط اطاق بطور یکسان پخش شود. در هنگام تولید قارچ، محیط اطاق احتیاج به رطوبت کافی نیز دارد و متوسط بهترین درجه رطوبت برای کاشت قارچ بین ۷۰ تا ۸۰ درصد است.

 

باید تهویه هوا به خوبی انجام گیرد، درجه هوای محیط پرورش قارچ نیز باید بین ۱۰ تا ۱۵ درجه نگهداری شود. همچنین محل پرورش باید کاملا تمیز، قابل شستشو و بدون وجود درز یا محلی برای پرورش باکتری‌ها، ات و قارچ‌های مضر باشد.

 

 

 

فضای لازم برای راه اندازی یک سالن ۵ تنی :

حداقل فضایی که برای ۵ تن کمپوست (در یک سالن پرورش قارچ در منزل) لازم است، به صورتی که مقدار قارچی که بدست می آید بتواند هزینه ها را جبران کند، بسته به زمان، میزان ۱ تن تا ۱٫۲ تن قارچ می توان از آن برداشت کرد.

 

۵ متر عرض و حداقل ۸ متر طول و ارتفاع ۳ متر، برای ۵ تن کمپوست کافی است و هرچه این ابعاد بیشتر شود، زمینه برای تولید بیشتر خواهد شد ولی ابعاد کمتر از این مقدار ممکن است توجیه اقتصادی نداشته باشد.

 

پیش سالن برای کاشت قارچ :

برای این سالن باید اتاقک کوچکی با ابعاد ۲*۲ یا ۵/۱*۵/۲ داشته باشیم. این اتاقک برای این هدف است که هوا را در این مکان با کولر سرد کنیم و بعد وارد سالن شود یا هوا را با بخاری گرم کنیم و بعد به سالن بفرستیم و یا در زمان های برداشت از این اتاقک به عنوان یک انبار کوچک استفاده کنیم.

 

قفسه بندی برای کاشت قارچ :

قفسه بندی برای این ابعاد سالن ۵*۸، دو ردیف قفسه با عرض ۱۴۰ سانتی متری در طول ۷ متر با ۳ طبقه می توان در نظر گرفت. فاصله بین طبقات معمولاً ۶۵-۷۰ سانتی متر در نظر گرفته می شود. قفسه بندی بهتر است از لوله های گالوانیزه انتخاب شود و با سیم گالوانیزه بسته شوند.

 

سیستم گردش هوا:

سیستم گردش هوا را می توان از وسط یا کناره های سالن گذاشت. در واحدهای کوچک بدلیل اینکه سیرکوله وجود ندارد و فقط ورود هوا داریم، هوادهی از وسط می باشد و کانال هوا را باید از وسط راهرو بکشیم.

 

باید یک اگزوز خروجی در انتهای سالن تعبیه کنیم که با هوای آزاد ارتباط داشته باشد و اگر به هوای آزاد ارتباطی نداشته باشد باید از طریق کانالی آن را به هوای آزاد خروجی دهیم.

 

رطوبت ساز:

اگر مشکل صدای رطوبت ساز مهم نیست می توانیم از رطوبت سازهای کوچک استفاده کنیم که دیگر نیازی به کولر و خنک کردن هوا نیست و این رطوبت سازها هم هوا را خنک می کند و هم رطوبت را تامین می کنند.

 

کانال های هواساز:

کانال های هواساز بهتر است از داکت های پلاستیکی با عرض ۵۰ سانتی متر استفاده شود در غیر اینصورت می توان با پلاستیک های پلی اتیلنی کانال های هواساز را ایجاد کنید به صورتی که اولین سوراخ آن در محل ورود هواساز به سالن زده شود و سوراخ های بعدی به فاصله ۵۰ سانتی متر با قطر ۵ سانتی متر زده شود.

 

آماده سازی کمپوست یا کود گیاهی:

مهمترین و اولین اصلی که برای پرورش و کشت قارچ باید با آن آشنا شد بستری است که قارچ روی آن رشد کرده و از آن تغذیه می‌کند که به آن کمپوست گفته می‌ گویند. به طور کلی به کودهای گیاهی کمپوست می گویند.

 

کمپوست‌ سازی به ظاهر فرآیند آسانی می آید اما برای بدست آوردن کمپوستی مرغوب با بازده بالا نیاز به دستگاه های پیشرفته، آزمایشگاه های مجهز و از همه مهم‌تر تجربه و تخصص بالایی می باشد و تمام این موارد احتیاج به سرمایه گذاری زیادی دارند و به همین خاطر اکثر تولید کنندگان قارچ، کمپوست مورد نیاز، مصرفی خود را به صورت آماده و بذر زده شده از شرکت‌های معتبر خریداری می‌ نمایند.

 

 

 

بذر قارچ:

بذر قارچ، بذری متفاوت با بقیه گیاهان است. در حقیقت چیزی که به آن بذر قارچ می گویند دانه‌های گندم پخته شده هستند. قارچ وقتی به بلوغ می رسد پره های پشت کلاهکش باز شده و از بین پره ها گردی در هوا پخش می شود. این پره ها را با نام هاگ یا اسپور که با چشم عادی قابل دیدن نمی باشد، می شناسند.

 

این اسپورها برای زنده ماندن احتیاج به غذا دارند به همین علت گندم ها را می پزند که نرم شوند تا اسپور قارچ بتواند از آن ها تغذیه کند و استفاده دیگری هم که پختن گندم دارد این است که به اصطلاح گندم عقیم شده و دیگر جوانه نمی زند و به این صورت تمام مواد غذایی آن برای اسپورها باقی می‌ماند و صرف رشد جوانه گندم نمی شود.

 

برداشت قارچ:

بعد از آن که رشد قارچ به حد کافی رسید و تاج آن شکل کامل خود را پیدا کرد باید قارچ‌های رسیده را برداشت کرد.  در برداشت محصول باید به این نکته توجه شود که قارچ‌هایی که ترک برداشته و چتر آن باز شده باشد ارزش بازاریابی را از دست می دهند. همچنین این قارچ ها وزنشان کاهش یافته و  قارچ هایی که زودتر از موعد چیده شوند وزن آن ها سبک و از قارچ های درجه دو محسوب شده و ارزش غذایی کمتری دارند.

 

در هنگام جمع آوری محصول نباید از سبدهای بزرگ برای برداشت استفاده کرد. چون فشار قارچ ها روی هم در سبد باعث می شود که قارچ های زیر خراش بردارند و سیاه شوند. جهت برداشت محصول قارچ باید کلاهک را در دست گرفته و یک پیچ به آن داده تا پایه آن از زمین جدا شود و فورا ساقه کثیف و آلوده را با چاقوی تیز قطع کنید و قارچ تمیز را داخل سبد قرار دهید. و بهتر است که جمع‌آوری با دستکش انجام شود. برداشت قارچ هر پانزده روز یکبار انجام می‌ شود و این برنامه به مدت دو تا سه ماه طول می کشد.

 

آفات و مشکلات قارچ:

پرورش قارچ در منزل با مشکلاتی هم رو به‌ رو می باشد. به طور مثال امکان دارد تمامی بستر کشت دچار بیماری مایکوگن و یا تار عنکبوتی شود و محصول را کلا نابود کند.

 

شرایط نگهداری و پرورش و رشد قارچ:

تهویه:

تهویه در محیط اتاق کشت باید بطور یکنواخت انجام شود و نبایستی روی سطح کشت را بیش از حد نیاز هوا داد و تهویه در کلیه نقاط اطاق بطور یکنواخت باشد.

 

درجه حرارت:

چنانچه درجه حرارت بستر کشت به کمتر از ۱۴ درجه برسد و درجه حرارت محیط اطاق به حدود ۷/۵ درجه برسد بایستی اطراف بستر را با پارچه ضخیم پوشاند تا مانع تبادل حرارت به محیط شود. برای سرعت رشد قارچ می توان درجه حرارت محیط را به ۱۴/۵ درجه رساند و میزان تهویه را بالا برد ولی باید دقت شود که جهت حرکت هوا به طرف سطح قارچ نباشد.

 

رطوبت هوا و آبیاری:

در موقع تشکیل قارچ، محیط اطاق احتیاج به رطوبت دارد. بطور متوسط بهترین درجه رطوبت برای کشت بین ۷۰ – ۸۰ درصد می باشد. چنانچه درجه رطوبت هوا از این مقدار کمتر شود سطح کلاهک ها ترک برداشته یا سطح کلاهک قارچ لک دار می شود علاوه بر این سطح بستر خشک شده و احتیاج به آبیاری بیشتری دارد.

 

برای تقلیل میزان رطوبت هوا لازم است در نقاط مختلف اطاق، رطوبت سنج های کار گذاشته شود و بطور مرتب مورد بازدید قرار گیرد. در صورتیکه به علت خشک شدن خاک سطح بستر، احتیاج به آبیاری است.؛ بایستی به وسیله غبار پاش روی سطح خاک آن هم به حدی که آب در سطح بستر جریان پیدا نکند و یا در یک جا جمع نشود آبپاشی کنید. آبیاری را با آب خالص و با درجه حرارت ۳۲ درجه و بسیار با احتیاط انجام دهید.

 

 

پرورش قارچ دکمه ای

 

 درجه حرارت محیط:

چند هفته پس از روکش کردن سطح بستر، میسیلیوم های قارچ تمام سطح بستر را پر نموده و بطور متوسط ۷-۸ هفته پس از کاشت اسپون، قارچ های کوچک سر سنجاقی در تمام سطح کشت ظاهر می شوند. در این موقع درجه حرارت بستر بایستی بین ۱۰-۱۴ درجه باشد ولی هر اندازه قارچ ها رشد بیشتری پیدا نمایند می توان درجه حرارت را از ۱۴ به ۱۶/۵ رساند و میزان تهویه را نیز بالا برد ولی باید دقت کرد که جهت حرکت هوا، به طرف سطح قارچ نباشد.

 

تقویت خاک بستر:

پس از آنکه قارچ ها بزرگ شده و نزدیک به برداشت شوند می توان روی سطح بستر کود مایع پاشید ولی باید دقت نمود که روی کلاهک قارچ پاشیده نشود این عمل در بالا بردن میزان محصول بسیار موثر است.

 

برداشت محصول:

به محض آنکه رشد قارچ بحد کافی رسید و تاج آن شکل کامل خود را پیدا نمود بایستی قارچ های رسیده را جمع آوری نمود و بطور مرتب در طول بستر کشت، بررسی کرد و قارچ های رسیده را جمع آوری کرد.

 

قارچ هایی که ترک برداشته و چتر آن باز شده باشد ارزش بازاریابی ندارند. علاوه بر این وزن آن کم می شود و همچنین قارچ هایی که زودتر از موقع چیده شوند وزن آنها سبک بوده و از قارچ های درجه دو محسوب شده و ارزش غذایی کمتری دارد.

 

در موقع جمع آوری نباید از سبدهای بزرگ برای این منظور استفاده نمود. زیرا فشار قارچهای روی سبد موجب می گردد که قارچهای زیرین خراش برداشته و سیاه شوند برای جمع آوری قارچ، کافی است کلاهک را در دست گرفته و یک پیچ به آن داده تا پایه آن از زمین جدا شود و بلافاصله ساقه کثیف و آلوده را با چاقوی تیز قطع کرد. و قارچ تمیز را داخل سبد گذاشته و حتی المقدور جمع آوری با دستکش انجام گیرد. بهره برداری هر ۱۵ روز یکبار انجام می گیرد و این برنامه مدت دو تا سه ماه به طول می انجامد.

 

بسته بندی قارچ ها :

قارچ های چیده شده را به اطاق سرد و خنک انتقال داده و در اسرع وقت نسبت به درجه بندی آن اقدام نموده و قارچ های لک دار و ناقص و کج و ناجور را جدا کرده و برای مصارف تهیه پودر در قارچ و کچ آپ فرستاده و قارچ های سالم را در بسته های درجه یک و درجه دو به بازار عرضه کنید.

 

نکات و هشدارهایی برای پرورش قارچ:

در صورتی که واقعا علاقه و تمایل به پرورش قارچ در منزل دارید؛ به سایت های تخصصی معتبر سری بزنید؛ و با افرادی که تجربه ی این کار را دارند م نمایید

 

سود پرورش قارچ چقدر است؟

۱- میزان عملکرد

سود پرورش قارچ به میزان و درصد عملکرد بستگی دارد. میزان عملکرد یعنی تقسیم وزن قارچ تولیدی به وزن کل کمپوست؛ که در ایران متوسط درصد عملکرد ۲۵% تا ۲۷% می باشد. در دو واحد با شرایط یکسان، واحدی که درصد عملکرد بالاتری بدست می آورد، سود بیشتری بدست خواهد آورد حتی اگر تفاوت عملکرد بسیار کم و در حد ۲ درصد باشد. از عواملی که باعث بالا رفتن عملکرد می شود شامل ، افزایش آگاهی، اصولی کار کردن، فراهم کردن شرایط محیطی و …. می باشد

۲- قیمت فروش قارچ

دومین مساله مهم در بدست آوردن سود پرورش قارچ بیشتر، قیمت فروش قارچ است. در صورتی که بتوانید قارچ خوب را با قیمت بیشتر و بهتری بفروشید می توانید سود بیشتری کسب کنید حتی اگر فروش بهتر شما در حد ۱۰۰۰ تومان باشد زیرا در مقیاس زیاد، این مقدار کم می تواند سودهای میلیونی را نصیب شما کند

.

تا حالا از نزدیک قارچ سمی دیده‌اید؟ تفاوت این گونه قارچ‌ها را با قارچ‌های خوراکی می‌دانید؟ احتمالا در طبیعت قارچ‌هایی که در کوه و دشت می‌رویند را دیده‌اید و خواسته باشید آنها را بچینید. ولی باید به شما هشدار دهیم که مسمومیت با قارچ سمی بسیار خطرناک است؟ در این مقاله درباره‌ی مسمومیت با قارچ سمی صحبت خواهیم کرد.

 

در این مقاله می‌خوانیم:

مسمومیت با قارچ سمی چیست؟

علائم مسمومیت غذایی با قارچ سمی چیست؟

چگونه قارچ سمی را از قارچ خوراکی تشخیص دهیم؟

از کجا بفهمیم قارچ سمی خورده‌ایم؟

نکات و توصیه‌های مهم در پیشگیری از مسمومیت با قارچ سمی

مسمومیت با قارچ سمی را چگونه درمان کنیم؟

عوارض جانبی و مشکلات خوردن قارچ سمی

توجه: از چیدن و خوردن هر گونه قارچ در طبیعت خودداری کنید و از قارچ‌های بسته بندی برای پخت و پز استفاده کنید.

 

↑مسمومیت با قارچ سمی چیست؟

سالانه تعداد زیادی از مردم در سراسر دنیا به دلیل خوردن قارچ‌هایی که در حیاط و یا طبیعت پیدا کرده‌اند، دچار مسمومیت غذایی می‌شوند. این نوع از قارچ‌ها سمی بوده و نباید خورده شوند. تشخیص خوراکی بودن و یا نبودن قارچ‌ها بسیار دشوار است. قارچ‌های سمی باعث ایجاد حالتی ناخوشایند در افراد شده و گاهی حتی ممکن است کشنده باشند.

 

↑علائم مسمومیت غذایی با قارچ سمی چیست؟

نشانه‌های رایج این نوع مسمومیت غذایی شامل:

 

حالت تهوع

دل پیچه

استفراغ

سر درد

سر گیجه

قرمز شدن و تغییر حرارت پوست صورت و شکم

تپش قلب

نشانه‌های مسمومیت با قارچ سمی

نشانه‌های شدیدتر بیماری شامل:

 

تشنج

توهم

مشکلات تنفسی

نارسایی کبدی و کلیوی

کما

مرگ

گاهی علائم درست بعد از خوردن قارچ سمی پدیدار می‌شود، در برخی موارد هم بعد از چندین ساعت نشانه‌های در فرد ظاهر خواهند شد. علائمی که بعد از ۲ ساعت ظاهر می‌شوند، کم‌تر از علائمی که بعد از ۶ ساعت ظاهر می‌شوند خطرناک اند.

 

علت مسمومیت

 

خوردن قارچ سمی باعث مسمومیت غذایی خواهد شد.

 

↑چگونه قارچ سمی را از قارچ خوراکی تشخیص دهیم؟

روش اول – ظاهر قارچ را به دقت بررسی کرده و احتیاط کنید

 

یک: قارچ‌هایی را انتخاب کنید که هاگدان سفید رنگ نداشته باشند:

 

به دنبال قارچ‌هایی باشید که هاگدان قهوه‌ای و یا زرد متمایل به قهوه‌ای داشته باشند. با وجود اینکه برخی از قارچ‌هایی با هاگدان سفید رنگ خوراکی هستند، سمی‌ترین و کشنده‌ترین گروه قارچ‌ها یعنی خانواده‌ی آمانیتا (Amanitas) تقریباً همیشه هاگدان‌های سفید رنگ دارند.

 

تشخیص قارچ سمی

مرجع تصاویر از سایت wikihow است.

دو: قارچ‌هایی را انتخاب کنید که کلاهک و یا ساقه‌ی قرمز رنگ نداشته باشند:

 

قارچ‌هایی را انتخاب کنید که کلاهک و ساقه‌ی قهوه‌ای و یا زرد متمایل به قهوه‌ای داشته باشند. بسیاری از قارچ‌های قرمز سمی هستند.

 

در واقع قارچ‌های قرمز از رنگ خود به عنوان یک سیستم هشدار طبیعی استفاده می‌کنند تا تغذیه کننده – از جمله انسان – را از خود دور کنند.

چگونگی تشخیص قارچ سمی

سه: به دنبال قارچ‌هایی بدون فلس روی کلاهک باشید

 

از قارچ‌هایی که دارای فلس و یا نقاط سایه و روشن روی کلاهک هستند، دوری کنید. این نقاط سایه و روشن خود را به صورت نقاط روی کلاهک نشان می‌دهند. این نقاط در میان قارچ‌های سمی بسیار شایع است.

 

برای مثال قارچ‌های سفید ممکن است فلس‌های زرد متمایل به قهوه‌ای یا قهوه‌ای روی کلاهک داشته باشند.

قارچ سمی چگونه است؟

چهار: به دنبال قارچ‌هایی فاقد حلقه روی ساقه باشید

 

به زیر کلاهک نگاهی بیندازید و به دنبال حلقه‌ای دامن مانند به شکل یک کلاهک کوچک روی ساقه باشید. اگر قارچی که انتخاب کردید، این حلقه را داشته باشد، از مصرف آن خودداری کنید. چرا که بسیاری از قارچ‌های سمی دارای این حلقه هستند.

 

قارچ سمی و خطرناک

پنج: هنگامی که برای جمع آوری قارچ می‌روید، دو سبد به همراه داشته باشید

 

قارچ‌هایی که از خوراکی بودن آن اطمینان دارید درون یک سبد و قارچ‌هایی که به آن‌ها شک دارید در سبد دیگر قرار دهید.

 

با دست زدن به قارچ سمی مشکلی برای فرد به وجود نمی آید. با یک کارشناس در مورد تشخیص قارچ‌هایی که به آن‌ها شک دارید، استفاده کنید.

می‌توانید با کارشناسان بخش قارچ شناسی دانشگاه محل اقامت خود م کنید

قارچ‌های خوراکی در منطقه‌ی مخصوصی رشد نمی‌کنند. این گونه از قارچ‌ها در جنگل، روی درختان و … رشد می‌کنند.

زمان جمع آوری قارچ‌ها نیازی به پوشیدن دستکش نیست.

جمع آوری قارچ

شش: تا زمانی که صد در صد در مورد خوراکی بودن قارچ مطمئن نشده‌اید، آن را مصرف نکنید

 

زمانی که قارچ‌ها را جمع آوری می‌کنید، بسیار محتاط باشید و فراموش نکنید که بسیاری از قارچ‌های سمی و غیر سمی بسیار به هم شباهت دارند.

 

برخی از انواع قارچ‌ها در طی مراحل رشد، از نظر ظاهری تغییر می‌کنند و همین مسئله تشخیص آن‌ها را دشوارتر خواهد کرد.

 

برای مثال، قارچ‌های متعلق به یک دسته‌ی خاص به دلیل قرار گرفتن در معرض تابش نور خورشید ممکن است تغییر رنگ دهند.

به نظر کارشناسان تا زمانی که یک قارچ وحشی سه بار تشخیص داده نشده، نباید مصرف شود. یک کارشناس باید هر سه بار این تشخیص را تایید کند.

روش دوم – تشخیص گونه‌های قارچ خوراکی رایج

 

برای پیدا کردن قارچ پور چینی (porcini mushrooms) یا قارچ تیره سر به دنبال قارچ‌هایی با اندازه‌ی متوسط با کلاهکی به رنگ قهوه‌ای یا زرد متمایل به قهوه‌ای باشید.

در نزدیکی درختان کاج نوئل، نراد و کاج معمولی به دنبال این گونه از قارچ باشید. قارچ‌های پور چینی معمولا اوایل زمستان در مناطقی با ارتفاع پایین و فصل تابستان در مناطقی با ارتفاع بالا قابل برداشت خواهند بود. معمولاً ساقه‌ی این نوع قارچ هرچه به سمت کلاهک می‌رود نازک‌تر می‌شود.

 

برای پیدا کردن قارچ چنترل (Chanterelles) به دنبال قارچ‌هایی با کلاهک کوچک با مرکزی مقعر باشید

برای پیدا کردن این گونه از قارچ به دنبال قارچ‌هایی زرد و یا زرد طلایی با لبه‌هایی چین دار و برآمده به سمت بیرون باشید. ساقه‌ی این قارچ شیپور مانند بوده و در نقطه‌ی اتصال به کلاهک ضخیم‌تر می‌شود. قارچ‌های چنترل معمولاً در پاییز تا اوایل بهار در زیر درختان تیره‌ی مخروطیان و درختان چوب سخت می‌رویند.

 

برای پیدا کردن قارچ پفی یا صدفی (Puffballs) به دنبال قارچ‌هایی با کلاهک کروی به رنگ سفید یا زرد متمایل به قهوه‌ای کم رنگ باشید

این نوع از قارچ‌ها به دلیل ساختار ویژه‌ی خود معمولاً به راحتی قابل تشخیص هستند و معمولا در فصل پاییز و زمستان در مسیرهای عبوری و حاشیه‌ی بیشه زار ها می‌رویند.

 

یک قارچ پفی را از وسط نصف کنید اگر داخل آن سفید باشد برای خوردن مناسب است. اگر داخل آن زرد و یا قهوه‌ای شده باشد، نباید آن را مصرف کرد.

 

برای پیدا کردن قارچ ژولیده (Shags) به دنبال قارچ‌هایی با کلاهک دراز و ستون مانند به همراه فلس‌هایی ورقه ورقه باشید

این نوع از قارچ به دلیل داشتن هاگدان‌های بی شمار تیغ مانندی که روی ساقه‌ی توخالی آویزان شده اند، شناخته می‌شود. این نوع از قارچ به خوبی در مناطق شهری مرطوب و خنک می‌رویند. این نوع قارچ را در نزدیکی جاده‌های شلوغ و پر رفت و آمد جمع آوری نکنید، چرا که احتمال آلودگی آن با دود ناشی از خودروها وجود دارد.

 

روش سوم – اطلاعات خود را در مورد قارچ‌ها افزایش دهید

 

یک: به گروه‌های قارچ شناسی محلی بپیوندید

دو: کتاب‌های راهنمای صحرایی قارچ‌ها را خریداری کرده و آنها را به دقت مطالعه کنید

سه: در کلاس‌های قارچ شناسی دانشگاه محل اقامت خود شرکت کنید

↑از کجا بفهمیم قارچ سمی خورده‌ایم؟

تشخیص این نوع مسمومیت غذایی دشوار است. پزشک بعد از معاینه و گرفتن شرح حال و پرسیدن سوالاتی در مورد علائم بیمار، در مورد آخرین غذایی که فرد خورده هم از او خواهد پرسید. تشخیص پزشک به اطلاعاتی که بیمار در اختیارش قرار می‌دهد، بستگی دارد.

 

خوردن قارچ سمی

↑نکات و توصیه‌های مهم در پیشگیری از مسمومیت با قارچ سمی

با نخوردن قارچ‌هایی که در طبیعت جمع آوری شده، می‌توان از مسمومیت غذایی پیشگیری کرد. تشخیص سمی بودن و یا نبودن قارچ‌ها دشوار است، چرا که در برخی موارد این دو نوع قارچ در کنار هم رشد می‌کنند.

 

هیچ آزمایشی نمی‌تواند با قطعیت به شما بگوید که قارچی که در طبیعت می‌بینید، خوراکی است یا خیر. پس فرض کنید که همه‌ی قارچ‌های وحشی، سمی هستند و قارچ مورد نیاز خود را از فروشگاه‌های مواد غذایی تهیه کنید.

 

قارچ‌هایی که روی زمین می‌رویند به نسبت قارچ‌هایی که روی تنه‌ی درختان هستند، خطرناک‌تر اند. قارچ‌های روییده در جنگل هم به نسبت قارچ‌هایی که در باغچه‌ی حیاط رشد می‌کنند هم خطر بیشتری به دنبال خواهند داشت‌. فراموش نکنید که پختن یک قارچ سمی باعث از بین رفتن ماده‌ی سمی آن نخواهد شد

 

قارچ سمی

↑مسمومیت با قارچ سمی را چگونه درمان کنیم؟

اگر مشکوک به مسمومیت با قارچ سمی هستید، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید. اگر فردی که دچار مسمومیت شده، هوشیاری خود را از دست داده است، حتماً با مرکز فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید.

 

اگر همراه فرد دچار مسمومیت به اورژانس بیمارستان مراجعه کردید، حتماً مقداری از قارچ مصرفی را هم با خود همراه داشته باشید.

 

عوارض قارچ سمی

اگر بیمار استفراغ کند، خطر تا حد زیادی رفع خواهد شد. زغال فعال ماده‌ی تحریک کننده‌ی استفراغ است که ممکن است برای فرد تجویز شود.

 

پزشک ضربان قلب، فشار خون و درجه حرارت بیمار را اندازه گیری کرده و شدت گرفتن احتمالی علاذم را به دقت زیر نظر خواهد گرفت. اگر فرد علاذم مسمومیت شدید نداشته و  یا اینکه قارچ مصرفی بی ضرر تشخیص داده شود، مرخص خواهد شد.

 

از همراه فرد خواسته خواهد شد که به مدت ۲۴ ساعت فرد را زیر نظر داشته باشد و در صورت بروز هرگونه نشانه‌ای از مسمومیت غذایی با قارچ سمی به او اطلاع دهد.

 

↑عوارض جانبی و مشکلات خوردن قارچ سمی

عوارض کوتاه مدت مسمومیت با قارچ سمی بسیار ناخوشایند بوده و بیش‌تر به شکل اسهال و استفراغ خود را نشان می‌دهند. مدت زمان بهبود علاذم شدیدتر احتمالاً طولانی‌تر بوده و یا حتی ممکن است به آسیب‌های دائمی منجر شود.

 

سوالاتی که باید با پزشک مطرح کرد

 

آیا قارچ‌های سمی برای حیوان خانگی مضر هستند؟

آیا داروهای ضد تهوع در این مورد کمک کننده هستند؟

از کجا می‌توان فهمید که فرد قارچ سمی مصرف کرده است؟

خواص قارچ برای پوست

ممکن است عجیب به‌نظربرسد اما خوردن قارچ می‌تواند برای پوست‌تان مفید باشد. قارچ، سرشار از ویتامین D، سلنیوم و آنتی‌اکسیدان است که از پوست‌تان محافظت‌می‌کند. امروزه، قارچ، یکی از مواد فعال درکرم‌های موضعی، سرم‌ها و محصولات صورت است زیرا عصاره آن، یک آنتی‌اکسیدان قوی و مرطوب‌کننده طبیعی محسوب‌می‌شود. برخی از خواص قارچ برای پوست در زیر آمده است:

 

۱. آبرسانی پوست

اسیدهیالورونیک، مرطوب‌کننده داخلی بدن محسوب‌می‌شود زیرا پوست را پر و سفت‌می‌کند. این ماده، چین‌وچروک‌ها و خطوط مربوط به پیری را کاهش‌می‌دهد. قارچ، حاوی یک پلی‌ساکارید است که در آبرسانی و پرکردن پوست، موثر است.

 

۲. درمان آکنه

قارچ، سرشار از ویتامین D است. زمانی‌که به‌صورت موضعی بر آکنه قراربگیرد، خواص درمانی دارد. بنابراین، عصاره قارچ معمولا در محصولات مراقبت از پوست مخصوص آکنه، کاربرددارد.

 

۳. روشن‌کننده طبیعی پوست

مراقبت از پوست چرب صورت

بعضی قارچ‌ها، اسیدکوجیک دارند که یک روشن‌کننده طبیعی برای پوست است. این اسید، از تولید ملانین بر سطح پوست جلوگیری‌می‌کند. اسیدکوجیک، سلول‌های جدید پوست را که بعد از لایه‌برداری سلول‌های مرده تشکیل‌شده‌اند، روشن‌می‌کند. این ماده، جایگزینی عالی برای روشن کننده‌های شیمیایی سمی مانند هیدروکینین که خطر ایجاد سرطان را دارد، است.

 

۴. از جمله خواص قارچ این است که ضد پیری است

قارچ، دارای خواص ضدپیری است. اسیدکوجیک، به‌عنوان درمانی برای علائم پیری مانند لکه‌های کبد، لکه‌های پیری، تغییر رنگ و رنگ پوست نامناسب ناشی از آسیب نوری، معمولا در کرم‌ها، لوسیون‌ها و سرم‌ها به کارمی‌رود. قارچ، دفاع طبیعی پوست را افزایش‌داده و با سالم‌کردن آن، ظاهر پوست را خوب‌می کند.

 

مطلب مرتبط: تاماریلو: ۹ مهمترین خواص تاماریلو برای سلامتی

 

۵. درمان مشکلات پوست

مشکلات پوستی، اکثرا به دلیل التهاب و فعالیت زیاد رادیکال آزاد به‌وجودمی‌آیند. قارچ، حاوی آنتی‌اکسیدان و ترکیبات دارای خواص ضدالتهابی است. استفاده موضعی از این ترکیبات طبیعی، درمان را سرعت‌داده و با التهاب مبارزه‌می‌کند. عصاره قارچ معمولا در محصولات پوست و برای درمان مشکلات پوستی مانند اگزما، رزاسه و آکنه به‌کارمی رود.

 

خواص قارچ برای مو

موی سالم نیز، درست‌ مانند بقیه بدن، نیازمند دریافت مواد مغذی حیاتی برای فولیکول‌های خود است. کمبود این مواد مغذی، همچنین عوامل خارجی مانند درمان‌های شیمیایی قوی، سبک‌زندگی ناسالم و بیماری‌های‌ مزمن، می‌توانند باعث مشکلات مو شوند. قارچ، منبع خوبی از ویتامین D، آنتی‌اکسیدان و مواد معدنی مانند سلنیوم و مس است.

 

۶. با ریزش مو مبارزه می‌کند

کم‌خونی یکی از معمول‌ترین دلایل ریزش مو است. کم‌خونی به‌دلیل کمبود آهن در خون به‌وجودمی‌آید. قارچ، منبع خوبی از آهن است و می‌تواند با ریزش مو مبارزه‌کند. آهن، یک ماده معدنی حیاتی است و در تشکیل سلول‌های قرمز خون نقش‌دارد، بنابراین مو را تقویت می‌کند.

 

۷. سرشار از مس

قارچ، مس دارد که برای موی شما مفید است زیرا جذب آهن غذا را تسهیل‌می‌کند. مس در تولید ملانین، نقش‌دارد. ملانین، بر رنگ مو اثرمی‌کند. قارچ، دارای مقادیر فراوان آهن نیز هست. مس و آهن در افزایش سلامت و تقویت مو نقش‌دارند.

 

 

۸. سلنیوم فراوان

قارچ، مقدار زیادی سلنیوم دارد که برای سلامت مو مفید است. این ماده مغذی، یک آنتی‌اکسیدان قوی است که بدن را از رادیکال‌های آزاد، خلاص‌کرده و سیستم ایمنی را تقویت‌می‌کند. سلنیوم، اغلب در پروتئین‌های حیوانی یافت‌می‌شود و بنابراین، قارچ می‌تواند جایگزین خوبی برای گیاه‌خواران، دردریافت این ماده حیاتی باشد. سلنیوم به رشد مو کمک‌کرده و از شوره سر جلوگیری‌می‌کند.

 

ترکیبات سلنیومی می‌توانند قارچی به‌نام مالاسزیا که در پوست سر وجوددارد و مسئول ریختن پوست‌های خشک‌ است را بکشد. سلنیوم، در ترکیب با روی، در جلوگیری از ریزش مو موثر است.

چگونه از شر بیماری مایکگون در سالن‌های پرورش قارچ دکمه‌ای خلاص شوید؟

 

بیماری مایکگون با نام‌های حباب‌تر، کپک سفید، پوسیدگی نرم و بیماری وزیکولی نیز شناخته می‌شود. کلمه مایکگون یک واژه یونانی است و مایکو” یعنی قارچ و ” گون” به معنی اندام بارده قارچ هست. از آنجایی‌ که این عامل قارچی تمایل دارد در اندام بارده قارچ به‌صورت انگل زندگی کند به آن مایکگون می‌گویند. عامل این بیماری Mycogone perniociosa می‌باشد.

علائم بیماری

۱- تشکیل توده‌های بافتی سیب‌زمینی شکل سفیدرنگ در سطح کلاهک

۲- قارچ‌هایی که در مراحل اولیه رشد به این بیماری آلوده‌ شده‌اند، توده‌های بدشکل سفیدرنگ روی کلاهک آن‌ها رشد می‌کند و با توسعه بیشتر، توده به رنگ قهوه‌ای درمی‌آیند و شروع به پوسیدن و از هم گسیختن بافت قارچ می‌کند.

 

 

۳- در شرایطی که رطوبت بالا باشد، قطرات مایع قهوه‌ای‌رنگ در سطح اندام انگل قارچی مشاهده می‌شود که با فساد قارچ و شل شدن بافت و بوی بد فساد قارچ همراه است به همین دلیل به آن حباب‌تر می‌گویند. در شرایط محیطی خشک‌تر (رطوبت کم‌تر در سالن) در بافت بیماری فساد کمتری ایجاد می‌شود و شبیه بیماری ورتیسیلیوم به نظر می‌رسد.

۴- اگر قارچ‌های بالغ بیمار شوند تنها پایین ساقه آن‌ها آلوده می‌شود.

منشأ بیماری مایکگون، خاک پوششی است؛ زیرا زیستگاه این کپک در خاک است. هر چه آلودگی خاک پوششی بیشتر باشد، عملکرد کاهش بیشتری خواهد داشت. اگر که دو یا چند مورد از بیماری در سالن مشاهده شوند، در صورت انجام اقدامات بهداشتی مناسب جهت جلوگیری از شیوع و گسترش آن، می‌توان آن را کنترل نمود و در عملکرد محصول تأثیر چندانی نخواهد داشت.

 

 

چگونه از شر مایکگون خلاص شوید؟

اقدامات پیشگیرانه

۱- راه‌حل اصلی این بیماری پیشگیری اولیه است که مانع بروز این بیماری شویم.

۲- استفاده از فیلترهای هوا در دریچه‌های ورودی و خروجی سالن‌ها؛ زیرا عامل بیماری به‌راحتی توسط باد و یا ات منتقل می‌شود.

 

۳- هرچه سطوح دیوارها و کف سالن‌ها صاف و صیقل باشد تمیز و ضدعفونی کردن آن‌ها آسان‌تر و مدت ماندگاری اسپورهای بیماری و آلودگی در شکاف و درزهای آن کمتر می‌شود؛ بنابراین دیوارهای ساندویچ پانل در مقایسه با دیوارهای سرامیک اولویت دارد و دیوارهای سرامیکی بر دیوارهای سیمانی ارجحیت دارد.

 

ساندیچ پنل

۴- عملیات کوکات ضدعفونی با بخار برای اسپورها و آلودگی‌های موجود در درز و شکاف‌های دیواره‌های سالن روش بسیار خوبی است. در عملیات کوکات، به مدت ۱۰ ساعت با بخار آب ۷۰ درجه سانتی گراد، سالن را ضدعفونی می­ کنیم.

۵- در صورت امکان، استفاده از هواسازهای ایرواشر، زیرا قسمت ایرواشر این هواساز عمل شستشو و ضدعفونی هوا را بر عهده دارد.

۶- یکی از منابع این بیماری خاک پوششی است و ضدعفونی خاک پوششی و جلوگیری از آلوده شدن آن امری مهم در کنترل این بیماری است. در این روش پاستوریزه خاک با بخار ۵۹-۶۲ درجه سانتی گراد به مدت ۸ ساعت انجام می‌گردد.

۷- تهویه نامناسب محیط کشت و درجه حرارت‌های بالا باعث افزایش رشد بیماری می‌شود.

۸- رعایت اصول بهداشتی سالن و کارکنان چه‌بسا اسپورهای این بیماری می‌تواند به هر سطحی ازجمله دیوارها، لباس و وسایل بچسبد و توسط کارگران با وسایل کار منتقل شوند.

۹- بازدید از سالن‌ها از سالن‌های سالم و بدون آلودگی به سمت سالن‌های آلوده باشد. ابتدا سالن‌های سالم را بازدید کنید و بعد سراغ سالن‌های آلوده بروید تا عامل بیماری را از سالن آلوده به سالن سالم منتقل نکنید.

۱۰- قارچ چین‌ها کسانی هستند که سطح بستر را به‌خوبی زیر نظر دارند، از آن‌ها بخواهید در صورت مشاهده آلودگی، سریعاً شما را مطلع کنند.

۱۱- قارچ چین­ های سالن­ های آلوده را به سالن­ های سالم منتقل نکنید.

اقدامات درمانی

۱- ابتدا باید با دقت بررسی شود که چگونه این بیماری منتقل شده است تا روی علت بیماری و رفع آن تمرکز کنیم.

 

۲- در هنگام طغیان بیماری، دوره کشت را کوتاه کنید و از فلش سوم چشم‌پوشی کنید.

۳- برای جلوگیری از گسترش بیش از حد بیماری، در محل بیماری نمک به میزان زیاد بزنید؛ نمک علاوه بر این‌که جاذب رطوبت است از پخش شدن اسپورها جلوگیری می‌کند.

 

 

۴- بیماری مایکگون را تا زمانی که اسپور تولید نکرده کنترل کنید. به این صورت که زمان اسپورزایی این بیماری، هم‌زمان با تغییر رنگ آن است؛ بنابراین قبل از تغییر رنگ مایکگون، آن را از سالن‌ها جمع‌آوری کنید.

۵- سعی شود در کنترل بیماری مایکگون، از فرمالین استفاده نشود، چه‌بسا فرمالین خود محیطی برای رشد تریکودرما یا کپک سبز ایجاد می‌کند.

 

۶- درصورتی‌که بیش از چند مورد بیماری در سالن مشاهده نگردید، محل بیماری به نمک آغشته شود، طوری که نمک روی مایکگون را کامل بپوشاند یا یک ظرف پلاستیکی را عمیقاً به‌طوری‌که به کمپوست برسد و آب به قارچ‌های آلوده نرسد، در آن فرو برده و روز بعد همان آلودگی را داخل نایلون‌های پلاستیکی ریخته و از سالن جمع‌آوری کنید.

۷- بیماری مایکگون دو نوع اسپور تولید می‌کند؛ اسپورهای تک‌سلولی با دیواره نازک و بسیار سبک که به‌راحتی توسط باد جابجا می‌شوند و اسپورهای دو سلولی با دیواره ضخیم و سنگین‌تر که به مدت چند سال زنده می‌مانند. این دو نوع اسپور توسط آب آبیاری به‌راحتی منتقل می‌شوند، بنابراین اگر سالن شما به بیماری مایکگون آلوده شده است زمان آبیاری بسیار مهم است اگر قارچ‌های آلوده به بیماری جمع‌ آوری نگردد و آبیاری انجام دهید بدون هیچ زحمتی بیماری را خود شما منتشر کرده‌اید.

۸- نکته مهم: آبیاری زمانی انجام گیرد که قارچ‌های آلوده به بیماری جمع‌آوری‌شده باشند.

۹- مهم‌ترین قارچ‌کش این بیماری، اسپورگون یا آکورد است. استفاده از این قارچ‌کش در مرحله هوادهی به میزان ۱ گرم در مترمربع در آب آبیاری می‌تواند مؤثر واقع شود.

 

آیا می دانید عامل بیماری لکه باکتری چگونه به قارچ های شما آسیب میرساند؟

عامل بیماری لکه باکتری، باکتری به نام (tolaasii Pseudomonas) سودوموناس تولاسی می باشد و به این بیماری بلاچ باکتریایی یا Bacterial blotch نیز گفته می شود. لکه باکتریایی ممکن است در سالن‌های پرورش قارچ دکمه ای به صورت اپیدمی درآید، به طوری که کیفیت قارچ‌ها و نیز میزان تولید را به شدت کاهش دهد. اگر سطح قارچ‌ها بعد از آبیاری خشک نشود، احتمال بروز این بیماری بسیار بیشتر خواهد بود.

علت بیماری

این باکتری، سمی به نام تولازین یا تولاسین تولید می کند که عامل ایجاد لکه های قهوه ای بر روی قارچ می باشد. این سم باعث هضم و تخریب دیواره های سلولی قارچ می شود و به این ترتیب مواد داخل سلول های قارچ را برای استفاده در اختیار باکتری قرار می دهد.

لکه هایی که توسط این باکتری ایجاد می شوند، ابتدا به صورت زرد رنگ بوده، اما بعداً به رنگ زرد طلایی یا قهوه ای شکلاتی در می آیند. این لکه ها سطحی هستند. بافت قارچ‌های آلوده شبیه قارچ خیس خورده و به رنگ خاکستری یا خاکستری مایل به زرد می باشد. بیماری لکه باکتریایی می تواند در هر مرحله ای از رشد قارچ ظاهر شود، حتی در قارچ‌هایی که بعد از برداشت بسته بندی شده و در داخل یخچال نگهداری می شوند.

در مراحل پیشرفته اگر شرایط رطوبتی برای این بیماری مهیا باشد، لکه ها بزرگ‌تر شده و به هم می پیوندند و گاهی تمام سطح قارچ را می پوشانند. به طور مشابه ساقه های قارچ نیز می توانند آلوده شوند. اگر پس از ایجاد لکه ها رطوبت سالن کاهش پیدا کند، کلاهک های آلوده به صورت شعاعی ترک بر می دارند.

گونه عامل بیماری

لکه باکتریایی کیفیت قارچ را از طریق بی رنگ کردن کلاهک و پایه، حفره دار کردن کلاهک کاهش می دهد. در اصل لکه دار شدن کلاهک به Pseudomonas tolaasii نسبت داده می شود. و و همکاران در ایالات متحده و گادفری در نیوزلند و دابینز در کانادا، علائم جدید ناشی از نژادهای P. tolaasii را گزارش کردند. معرفی علائم جدید به طور مشخص به وسیله یک پاتوژن متفاوت از P. tolaasii که به عنوان پایه ی بررسی صنعت قارچ در کانادا برای تفاوت ها در باکتری ها که علائم بیماری لکه ای را مسبب می شوند، صورت گرفت.

قارچ های معیوب که در سراسر کانادا جمع آوری شدند نشان دادند که عوامل مسبب این علائم انواعی از P. fluorescens و P. tolaasii و دو نوع دیگر از گونه های باکتریایی بودند. تمام گونه ها که جمع آوری شدند، برای بیماری زایی به وسیله آزمون حفره زایی سریع در قارچ، بررسی شدند. بیش از دو سوم گونه ها، علائم زرد، قهوه ای و سیاه تولید کردند. ۳ میکروارگانیسم مسبب بیماری لکه ای (که بوسیله تست بیوشیمایی معرفی نشدند) به طور آزمایشی به وسیله آنالیز اسید چرب معرفی شدند تحت عنوان: P. putida، Cedecea davisae و Serratia liquefaciens

منابع آلودگی

خاک پوششی و گرد و غبار موجود در هوا، منابع اولیه انتقال این آلودگی به سالن قارچ هستند. این باکتری‌های بیماری‌زا معمولاً در اغلب خاکه‌ای پوششی وجود دارند، حتی پس از پاستوریزاسیون هم دیده می شوند… این باکتری در خاک مرطوب با تاژک‌های خود به سمت قارچ حرکت می کند، چون بوی قارچ را تشخیص می دهد و برای تغذیه خود را به آن می رساند.

وقوع این بیماری بیشتر به اندازه جمعیت باکتری‌ها بر روی کلاهک قارچ مرتبط می باشد تا اندازه جمعیت آن‌ها در خاک پوششی. به همین دلیل است که باقی ماندن رطوبت در سطح کلاهک قارچ لازمه بروز بیماری می باشد. وقتی که بیماری رخ داد، باکتری های عامل لکه باکتریایی، توسط ترشح آب در زمان آبیاری، وسایلی که قارچ چین ها استفاده می کنند و آشغال ها و مگس ها و نماتدها منتقل می شود.

باکتری‌ها وقتی که روی سطح قارچ‌ها قرار گرفتند به شرط وجود رطوبت در سطح قارچ تکثیر می شوند؛ بنابراین وقتی که قطرات آب در اثر آبیاری و یا افزایش رطوبت سالن و تشکیل شبنم بر روی سطح قارچ، برای مدتی بیش از ۳ ساعت باقی بمانند، شرایط برای تکثیر این باکتری‌ها فراهم می شود.

باکتری سودوموناس تولاسی در شرایط فقر غذایی به خوبی زنده می ماند. این باکتری می تواند در خاک بدون قارچ هم زندگی کند. چون آنزیم‌های متعددی تولید می کند که آن را قادر می سازند از حالت بیماری‌زا به حالت غیر بیماری‌زا درآید و از منابع غذایی موجود در خاک استفاده کند. این باکتری در خاک پوششی مرطوب به وسیله تاژک‌های خود به سمت سیگنال‌های غذایی که توسط قارچ خوراکی تولید می شود، حرکت می کند و وقتی که خود را به قارچ رساند، در قطرات آب روی قارچ سریعاً تکثیر شده و بیماری ایجاد می کند. این باکتری در هر ۲۰ دقیقه دو برابر می شود؛ یعنی در یک ساعت، هر باکتری تبدیل به ۸ عدد و پس از ۳ ساعت به ۱۰۰۰ باکتری می رسد.

روش های کنترل بیماری لکه باکتری

۱- استفاده از کمپوست با کیفیت که به طور صحیح پاستوریزه شده است.

۲- رعایت بهداشت کارکنان و کارگران

۳- در تهیه خاک پوششی نباید از خاک‌های آلوده استفاده شود.

۴- استفاده از اسپان سالم

۵- کنترل آفات مخصوصاً مگس ها؛ زیرا به‌راحتی این بیماری را از سالن های مختلف جابجا می کنند.

۶- جلوگیری از تغییرات بیش از حد دمایی و رطوبتی سالن ها؛ تغییرات ناگهانی درجه حرارت و رطوبت باعث افزایش وقوع این بیماری می شود.

۷- بعد از هر آبیاری، سطح اندام قارچ ها را با تهویه خشک کنید قطرات آب روی قارچ‌ها باعث رشد سریع این باکتری می شود.

۸- استفاده از آب کلردار جهت جلوگیری از شیوع و گسترش این بیماری

کنسرو کردن قارچ دکمه ای

1. انتخاب و شستن قارچ ها

در ابتدا قارچ هایی با رنگ روشن ، کوچک تا متوسط با ساقه‌های کوتاه را انتخاب کنید سپس در آب سرد به مدت ۱۰ دقیقه خیس کنید تا کثیفی های آن جدا شده و آن ها را به طور کامل بشویید.

2. برش دادن قارچ های بزرگ ‌تر

نیاز به برش دادن قارچ ‌های کوچک نیست ، فقط تکه‌ های بزرگ را ببرید .

3. جوشاندن قارچ ها

قارچ ها را در یک قابلمه پر از آب به مدت ۵ دقیقه بجوشانید .

4. پر کردن شیشه ‌ها

ظرف مورد نظر خود را با قارچ داغ پر کنید. توجه داشته باشید باید ظرف پر شده به مقدار لازم سرخالی باشد.

5. اضافه کردن نمک و ویتامین C

در صورت تمایل ، ۱ / ۲ قاشق چای خوری نمک را به ظرف مورد نظر اضافه کنید .همچنین  برای رنگ بهتر ، ۱ / ۸ قاشق چای خوری پودر اسید آسکوربیک یا یک قرص ویتامین C  را به آن اضافه کنید .

6. اضافه کردن آب داغ

در صورت نیاز ، آب داغ تازه را اضافه کنید و مطمئن شوید که سر ظرف به میزان مناسب (در حدود ۳ سانتی متر) خالی است.

7. بستن درب شیشه ‌و فشرده سازی

قوطی کنسرو را هواگیری کرده و با فشردن قارچ ها ، درب قوطی را محکم ببندید.

8. استریل کردن و خنک کردن ظرف کنسرو:

ظرف کنسرو در اتوکلاو به مدت ۶۰ دقیقه در دمای ۱۲۱-۱۳۰ درجه سانتی گراد استریل شده و در آخر با آب سرد، قوطی ‌ها را خنک می‌کنند تا درجه حرارت کاهش یافته و فشار آن به صفر افت کند. برای جلوگیری از رشد باکتری غیرهوازی کلستریدیوم بوتولینوم باید زمان استریل را در نظر گرفت. بعد از خنک شدن هنگامی که دمای ظرف کنسرو  به ۳۵ تا ۴۰  درجه سانتی گراد رسید می توان بر روی آن برچسب زد و درجای مناسب از آن نگهداری کرد.

خشک کردن قارچ دکمه ای

1. تمیز کردن قارچ ها

ابتدا باید قارچ ‌های دکمه ای را به خوبی تمیز کنید. برخلاف باور عموم ، قارچ خام مقدار زیادی آب را در طول یک آبکشی سریع جذب نمی‌کند. بنابراین  از  شستن آنها در آب صرف‌ نظر نکنید. سعی کنید همه کثیفی ها را با دست یا به وسیله یک برس از آن جدا کنید.تمیز کردن کامل قارچ ها در همین ابتدا، پخت‌و پز شما را بسیار سریع تر می‌کند. شما می توانید در ابتدا قارچ ها را تمیز کرده سپس برش بزنید و یا بر عکس و این بستگی به نظر خودتان دارد.

2. اسلایس کردن قارچ ها

قارچ را به تکه ‌هایی تبدیل کنید که بین ۱ / ۴ تا ۱ / ۲ سانتی متر ضخامت دارند. تکه‌های ضخیم‌تر، مدت زمان بیشتری برای خشک شدن نیاز خواهند داشت. پس این  زمان را  در  برش زدن قارچ ها در نظر بگیرید. همچنین انتخاب ضخامت قارچ ها می‌تواند به این بستگی داشته باشد که چگونه می‌خواهید بعداً از آنها استفاده کنید. پس اگر تکه‌ های ضخیم قارچ را در ظرف خود دوست دارید، آن‌ها را ضخیم ‌تر برش بزنید.

3. چیدن قارچ ها در یک ظرف مناسب

بعد از تمیز کردن و برش زدن قارچ ها نوبت آن رسیده است که قارچ های اسلایس شده را بر روی یک سینی مرتب بچینید  و اطمینان حاصل کنید که هیچ یک از قطعات با هم تداخل ندارند. در این صورت بهترین جریان هوا در اطراف آنها ایجاد خواهد شد و آنها سریع‌تر و به طور مساوی خشک خواهند شد. اگر آن‌ها با هم تداخل پیدا کنند ، برخی از مناطق ممکن است به مدت طولانی تری ، رطوبت خود  را حفظ کنند.

4. خشک کردن قارچ ها

در این مرحله می توانید قارچ ها را به روش سنتی یعنی در مقابل نور خورشید خشک کنید و یا اینکه درون فر با حرارت ۱۱۰ درجه فارنهایت به مدت ۴ تا ۶ ساعت خشک نمایید  این زمان برای تکه ‌های ضخیم‌تر به مدت ۸ ساعت طول خواهد کشید. قبل از بسته بندی به قارچ خشک شده اجازه دهید به طور کامل خنک شود.

 

 

نگهداری قارچ خشک شده

بهتر است قارچ خشک شده را درون یک ظرف شیشه‌ای منتقل کرده و به وسیله درپوش محکم درب آن را ببندید  و تاریخ خشک شدن آن را به وسیله برچسب روی شیشه بزنید . قارچ خشک شده را از نور مستقیم و یا گرما دور نگه دارید.

مراحل پرورش قارچ دکمه ای را باید پس از ورود کمپوست به سالن های پرورش قارچ دکمه ای، قدم به قدم با اصول پیش رود و از طرفی شرایط محیطی لازم نیز به خوبی تامین گردد تا موفقیت در پرورش حاصل شود. به طور کلی با ورود کمپوست به سالن ها، ۴ مرحله طی می‌شود که شامل مرحله ی ریسه دوانی در کمپوست، ریسه دوانی در خاک پوششی، هوادهی و باردهی می باشد. زمانی که کمپوست وارد سالن ها می شود باید کیسه ها را با دقت و بدون پاره شدن به روی قفسه ها انتقال داد.

پس از باز کردن درب بلوک های کمپوست باید شرایط محیطی لازم برای رشد بذرها را فراهم نمود تا بذرها شروع به فعالیت کنند و به اصطلاح کمپوست سفید کند.

۱- دوره ریسه دوانی در کمپوست (اسپان ران)

مرحله ریسه دوانی در کمپوست را اسپان ران نیز می نامند این مرحله ۱۴-۱۷ روز طول می‌کشد. در این مرحله دمای ۲۵ تا ۲۶ درجه سانتی گراد را برای میسیلیوم ها فراهم نموده تا در کمپوست رشد کنند و به‌اصطلاح به‌خوبی سفید کند.

۲- دوره ریسه دوانی در خاک‌پوششی

پس از سفید شدن کمپوست، ادامه‌ی رشد رویشی میسلیوم ها باید در خاک‌پوششی صورت گیرد، بنابراین باید خاک پوششی به بستر اضافه گردد. یعنی در این مرحله سطح بستر با یک لایه خاک پوششی مخصوص (خاک قارچ) پوشانده می شود. پس از قرار گیری خاک در سطح بستر، ممکن است لازم باشد که کمپوست و خاک با یکدیگر مخلوط شود؛ نحوه مخلوط شدن و زمان آن متفاوت است که بسته به آن، عمل مخلوط شدن خاک و کمپوست را رافلینگ یا ککینگ می گویند.

۳- مرحله هوادهی

پس از سفید شدن میسیلیوم ها در خاک پوششی، باید از رشد رویشی میسلیوم جلوگیری کنیم و آن را وادار کنیم تا وارد فاز زایشی شود؛ به همین دلیل هوادهی می‌کنیم یکی از روش های شوک دهی که ممکن است لازم باشد انجام شود آبیاری خاک پوششی است. یک دوره کامل تخصصی و کاربردی آموزش آبیاری قارچ دکمه ای حدود ۲ ساعت آموزش ویدئویی و ۴ کتاب الکترونیکی تئوری و عملی است که از زمانی که کمپوست وارد سالن پرورش می شود تا زمانی که باردهی کمپوست تمام می شود و از سالن خارج می شود، را به طور کامل آموزش داده می شود.

۴- مرحله باردهی

پس از ۷ روز بعد از شوک دهی قارچ وارد مراحل ته سنجاقی و رشد و نمو اندام باردهی قارچ می‌شود. با تشکیل اندام بارده، باید شرایط را برای رشد و نمو آن فراهم کنیم تا تبدیل به قارچ شوند. دما، رطوبت و غلظت Co2 از مهم‌ترین فاکتورهای محیطی برای تشکیل اندام بارده قارچ هستند.

برداشت قارچ ها در مرحله اول را فلش اول می گویند. پس از برداشت اول با تمیز کردن سطح بستر از قارچ های باقیمانده و آبیاری مجدد، پین های فلش دوم شروع به رشد کرده و در نهایت برداشت دوم و سوم نیز خواهیم داشت که به آن ها فلش دوم و فلش سوم گفته می شود.

کمپوست قارچ دکمه ای 

کمپوست از کاه و کلش گندم، آب، کود مرغی و سنگ گچ تشکیل شده است. ابتدا کاه و کلش در آب خیسانده می شود.کود مرغی با سنگ گچ مخلوط می شود و اجزا به داخل میکسر (دستگاه مخلوط کن) هدایت می شوند، مخلوط به توده های بزرگ حرکت داده می شود.

 

یک واکنش شیمیایی که همان تخمیر هوازی است، در تولید کمپوست رخ می دهد. از آنجایی که دما افزایش می یابد، این مخلوط باید به طور مکرر زیرورو و آبیاری شود و این کار خیلی ضروری است زیرا دما می تواند تا بالای ۸۰ درجه هم برسد (خیلی داغ).

وقتی ترکیبات کمپوست آماده شد، در ردیف هایی برای پاستوریزه شدن آماده می شود، بعد از ۱۲ روز، کاه و کلش نرم تر شده و به رنگ قهوه ای شکلاتی تغییر رنگ می دهد.

کمپوست به چندین تونل مخصوص جهت تیمار گرمایی منظور همان پاستوریزه کردن انتقال داده می شود، تیمار گرمایی (پاستوریزه کردن) ات و باکتری های ناخواسته را حذف می کند، هوای کنترل شده ای که برای گرم کردن و خنک نمودن توده استفاده می شود آن را استریل می کند.

در نهایت کمپوست آماده است که با میسیلیوم (اسپان) مخلوط شود، بذرهایی که شامل میسیلیوم هست با کمپوست مخلوط می شود و این شروع رشد در مخلوط خواهد بود و پایه های قارچ شکل می گیرد. در آخر به صورت بلوک و یا بار فله ای از مزرعه خارج می شود.

اثرات درمانی قارچ "گانودرما"

مشهد- ایرنا- رییس سازمان نظام پزشکی مشهد گفت: تبلیغات رایج و وسیع پیرامون اثرات درمانی قارچ "گانودرما" کذب و اغواگرانه است.

دکتر علی بیرجندی نژاد روز سه‌شنبه به خبرنگار ایرنا گفت: بر اساس اعلام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تجویز دارویی و درمانی "گانودرما" مورد تایید نیست و مصرف این قارچ به صورت قهوه در دنیا کاربرد دارد و در چارچوب خواص قهوه اعتراضی بر آن نیست.
وی افزود: تبلیغات بسیار در زمینه اثرات درمانی قارچ گانودرما در فضای مجازی صورت گرفته است در حالی که فروش آن فقط به عنوان یک نوع قهوه مطرح است و فواید دارویی و درمانی آن اثبات نشده است.
وی اظهار داشت: بر اساس مطالعات انجام شده و نظر پزشکان در رشته‌های تخصصی مختلف، قارچ گانودرما در درمان سرطان، دیابت نوع ۲، کاهش کلسترول خون و فشار خون و کنترل بیماری‌های پوست و مو تاثیری ندارد و ادعای اثرات درمانی برای آن در زمره تبلیغات تجاری است.
قارچ "گانودرما" با نام لاتین reishi یا ganoderma از هزاران سال پیش در طب سنتی آسیای شرقی استفاده می‌شد. این قارچ در چین نمادی از سلامتی و طول عمر به همراه شادی و اقبال در زندگی بود و ۲ هزار سال در کشورهای مختلف شرقی به خواص درمانی آن اعتقاد داشتند.
این قارچ بو و طعم دلپذیری ندارد و خام آن قابل خوردن نیست. در کشورهای مختلف نظیر چین، ژاپن و کره این قارچ به صورت ترکیب با خوردنی‌ها یا دمنوش های مختلف به خصوص به صورت پودر شده مصرف می‌شود.
این روزها ادعاهایی درباره قارچ "گانودرما" مبنی بر اینکه به دلیل داشتن مقادیر بسیار مواد مغذی موجب افزایش گردش خون و تقویت سیستم دفاعی بدن شده و بسیاری از امراض را درمان می‌کند مطرح شده اما هنوز علم پزشکی و داروسازی آن را تأیید نکرده است.

روش های کشت قارچ 

روش‌های مختلفی جهت کشت مطلوب در پرورش قارچ دکمه‌ای وجود دارد ازجمله کشت جعبه‌ای، کیسه‌ای و قفسه‌ای را می‌توان نام برد. هرکدام از این روش‌ها، معایب و محاسن خاص خود را دارد ولی به‌طور کلی باید از لحاظ اقتصادی مقرون به‌صرفه باشد، هوا به‌خوبی در آن جریان داشته باشد و شرایط تخمیر در آن صورت نگیرد.

در این مقاله معایب و محاسن هر روش ذکرشده و با توجه به آن‌ها می‌توان به انتخاب یک روش پرورش قارچ دکمه‌ای متناسب با امکانات و هزینه‌های موجود رسید.

سیستم کیسه‌ای

کیسه‌هایی که برای پرورش قارچ دکمه­ ای استفاده می‌شوند، معمولاً از جنس پلی‌اتیلن هستند و معمولاً دارای سوراخ‌هایی هستند و اگر سوراخ نداشتند باید اطراف کیسه‌ها را سوراخ کرد و مانع از تخمیر بی‌هوازی شد.

دقت شود در این سیستم به‌هیچ‌عنوان ته‌کیسه‌ها سوراخ نشوند، زیرا آب انتهای کیسه‌ها به طبقات زیری چکیده می‌شود. اگر کیسه‌ای تهویه کافی نداشته باشد بوی ترشی مشخصی از آن کیسه استشمام می‌شود. قطر دهانه کیسه‌ها حدود ۳۵ سانتی‌متر و ارتفاع آن هم ۳۵-۴۰ سانتی‌متر می‌باشد. در هر کیسه معمولاً میزان ۱۲ کیلوگرم کمپوست قرار می‌گیرد.

میزان کمپوست درون کیسه‌ها اهمیت چندانی ندارد نکته‌ی مهم کنترل درجه حرارت در همه‌ی قسمت‌های درون کیسه و حتی مرکز آن می‌باشد بنابراین برای تنظیم دما در همه‌ی قسمت‌های کمپوست، اگر قطر کیسه کم باشد می‌توان ارتفاع کمپوست بیشتری در آن قرار داد و اگر قطر کیسه بیشتر بود ارتفاع کمپوست درون کیسه را کمتر می‌گیرند.

سیستم کیسه‌ای هزینه کمتری نسبت به سیستم‌های جعبه‌ای و قفسه‌ای دارد و برای واحدهای کوچک‌تر و واحدهایی که امکان ضدعفونی با بخار برای سالن‌هایشان وجود ندارد، این سیستم مناسب می‌باشد. امکان کنترل آفات و بیماری‌ها در این روش وجود دارد به نحوی که با تشخیص سریع کیسه‌های آلوده، درب کیسه‌ها را بسته و به‌راحتی از سالن دور می‌شود. این روش تقریباً منسوخ شده و دیگر استفاده نمی­ شود.

 

سیستم جعبه‌ای

از جعبه‌های چوبی یا پلاستیکی برای کشت قارچ استفاده می‌شود. جهت جلوگیری از سرایت آلودگی از چوب جعبه‌ها به کمپوست، کف جعبه‌ها را یک لایه پلاستیک پهن می‌کنند. در این سیستم اگر از جعبه‌های پلاستیکی میوه که دارای منافذ زیادی جهت تهویه مناسب می‌باشد، موفقیت بیشتر خواهد بود. فقط مشکل تمیز کردن جعبه‌های استفاده شده وجود دارد. در روش سیستم جعبه‌ای می‌توان از اتاق‌های مجزایی برای رشد میسیلیوم در بستر و خاک و میوه­ دهی استفاده کرد.

 

سیستم قفسه‌ای

قفسه­ ها از جنس آلومینیوم ساخته می­شوند ولی به دلیل گرانی از لوله‌های گالوانیزه استفاده می­ شود. ساخت قفسه‌های استیل پرهزینه است ولی بادوام و اصولی می‌باشد. سیم­ کشی جهت نگهداری کمپوست باسیم‌های گالوانیزه ۲/۵ انجام می­ گیرد.

ابعاد قفسه‌ها ۶۵ × ۱۴۰ سانتی‌متر یا ۶۵ × ۱۶۰ در نظر می­ گیرند که طرز قرارگیری یک بلوک کمپوست با ابعاد ۴۰×۶۰ بسته به ابعاد قفسه­ ها متفاوت خواهد شد. تعداد طبقه­ ها بسته به سالن از ۱ تا ۶ متغیر است.

معمولاً فاصله دو طبقه از همدیگر ۸۰-۷۰ سانتی­ متر (جهت تهویه مطلوب این فاصله مناسب است)، فاصله آخرین طبقه از سقف اگر سقف عایق بود ۷۰-۸۰ سانتی­ متر و اگر عایق نبود تا یک متر و فاصله طبقه اول تا زمین ۱۵-۲۰ سانتی­ متر جهت گردش هوا و شستشوی راحت­تر در نظر می ­گیرند. به‌طورکلی فاصله قفسه‌ها تا دیوار ۹۰-۸۰ سانتی ­متر و فاصله راهرو بین قفسه‌ها ۱۵۰-۱۲۰ سانتی‌متر در نظر می­ گیرند.

عرض قفسه‌ بندی حدود ۱۵۰ سانتی‌متر تا از هر دو طرف دسترسی به سطح بستر وجود داشته باشد. در ابتدای این سالن‌ها درب ورودی و در انتهای آن درب خروجی جهت تخلیه سالن وجود دارد.

در اطراف قفسه‌ها باید فضای کافی برای افراد برداشت کننده و تبادل مناسب هوا وجود داشته باشد. در برخی از کشورها برای جلوگیری از افزایش کار کارگران، قوانینی در مورد عرض قفسه‌ها و فاصله بین آن‌ها وجود دارد تا کارگران در هنگام برداشت با مشکل روبرو نشوند.

درواقع قارچ چین‌ها باید قارچ‌ها را در دید خود داشته باشند و برای جابجا نمودن آن‌ها نیازی به تکان دادن و فشردن قارچ‌ها و یا سکو نباشد. همچنین در مورد نژادهای متداول قارچ، وجود ارتفاع بیشتر بین قفسه‌ها بهتر است زیر تهویه هوا به‌خوبی انجام می‌گیرد و کنترل شرایط محیطی نیز بهتر صورت می‌گیرد.

در سیستم قفسه‌ بندی به دلیل وسیع بودن قفسه‌ها، با بروز یک آلودگی کوچک در قسمتی از سالن، سریعاً به همه‌ی قسمت‌های سالن گسترش می‌یابد. سیستم قفسه‌ای، روشی آسان و کم‌هزینه در پرورش قارچ دکمه‌ای است. در این روش برداشت قارچ‌ها از سطح قفسه‌ها راحت‌تر و سریع‌تر انجام می‌گیرد.

 

خاک پوششی قارچ دکمه ای یکی از اساسی ترین و مهم ترین، اجزای مورد نیاز برای پرورش قارچ دکمه ای است؛ زیرا اسپان قارچ، پس از رشد در میسیلیوم، ادامه رشد خود را در خاک انجام می دهد و خاک علاوه بر اینکه تکیه گاه قارچ برای ادامه رشد است، نقش تامین کننده موادغذایی برای قارچ را نیز دارد. در این مقاله به مزایای خاک پوششی قارچ دکمه ای و اهمیت آن برای قارچ می پردازیم.

تعریف خاک پوششی قارچ دکمه ای

بستر غذايي قارچ دكمه اي از دو لايه عمودي تشكيل شده اسـت، لايه اول كمپوست و لايـه دوم و فوقانی خـاك پوششـي مي باشد خاک پوششی یکی از مهم ترین فرآیندهای پرورش قارچ یعنی تکمیل فاز زایشی می باشد زیرا رشد زایشی و میوه دهی قارچ دکمه ای در خاک پوششی انجام می شود. یکی از شرایط لازم جهت شکل گیری اندام باردهی قارچ، وجود نوعی باکتری خاص است به نام (Pseudonionas)  سودوموناس در خاک پوششی قارچ دکمه ای است.

اهمیت خاک پوششی قارچ دکمه ای

وقتی پرورش دهندگان قارچ از مشکلاتشان سخن می گویند موضوعات مورد بحث معمولاً کمپوست، بذر یا دمای محیط است. برای مثال قارچ ها به خوبی رشد نمی کنند یا در برداشت دوم قارچ ها بسیار کوچک شده و یا علائمی از تغییر رنگ در آنها دیده می شود. در بیشتر موارد به بذر و کمپوست توجه بیشتری شده و از خاک پوششی غفلت می شود. از آنجا که خاک پوششی در بالا بردن تولید در واحد سطح و کیفیت نقش مهمی دارد، غفلت از آن هدر دادن فرصت است. در بسیاری از موارد اگر خاک پوششی به خوبی انتخاب شود، کمپوست بسیار حاصلخیزتر می شود. نوع خاک پوششی نیز در اندازه قارچ ها تاثیر گذار است و تاثیر عمده ای در رشد و قیمت تمام شده دارد. کیفیت و ترکیب مناسب و درست خاک پوششی در سلامت و کیفیت قارچ و همچنین اقتصاد و تجارت پرورش قارچ بسیار مهم و حیاتی است.

همه از عملکرد کمپوست، تهیه رطوبت و مواد مغذی برای قارچ ها و تقویت آن ها اطلاع دارند. خاک پوششی نباید هیچ ماده مغذی داشته باشد. همه مواد مغذی باید از کمپوست تامین شوند. خاک پوششی حفظ و نگهداری رطوبت و گازهای کمپوست را که مورد نیاز قارچ هاست بیمه و رطوبت مورد نیاز را طی تبخیر تامین می کند و باعث می شود تا دمای کمپوست بهتر تعدیل شود. همچنین خاک پوششی مانند بافر برای رشد قارچ ها عمل می کند. این بافر باید ظرفیت زیادی حدود دو لیتر آب مورد نیاز برای تهیه یک کیلوگرم قارچ را داشته باشد که یک لیتر آن جذب شده و یک لیتر دیگر برای تبخیر لازم است. برای تولید ۱۴ کیلوگرم قارچ، در متر مربع به اندازه ۲۵-۲۸ لیتر آب جهت رشد مورد نیاز است. در برداشت اول، بخش عمده ای از سطح بستر، کمپوست و خاک پوششی است. برداشت های دوم و سوم را عموماً از کمپوست می گیرند تا خاک پوششی. در این برداشت ها، برای آب رسانی، خاک پوششی مرطوب مورد نیاز است. بنابراین حفظ و نگهداری رطوبت توسط خاک پوششی ضروری است.

خاک پوششی لایه محافظی برای کمپوست تشکیل می دهد و به کمپوست کمک می کند تا رطوبتش را حفظ و از آن در مقابل بیماری ها محافظت کند. این نشان می دهد که خاک پوششی واقعی باید تمیز و عاری از بیماری باشد. اگر خاک پوششی توسط تهیه کنندگان قابل اطمینان تامین شود، در این زمینه مشکلی پیش نمی آید اما این به آن معنی نیست که خاک پوششی هنگام استفاده همیشه عاری از بیماری باشد.

اگر خاک پوششی به مدت طولانی در مزرعه یا محیطی بیمار تهیه شود، می تواند بذرها را به صورت گسترده ای آلوده کند و پس از مدتی نتایج مصیبت باری در بر داشته باشد.

تاثیر خاک پوششی بر قارچ ها

همانطور که گفته شد، نوع خاک پوششی تاثیر زیادی در وزن، اندازه و چگونگی گسترش قارچ در بستر دارد. می توان به سادگی گفت هرچه ساختار خاک پوششی سنگین تر باشد، قارچ های سنگین تری خواهیم داشت.

در خاک پوششی سنگین از تعداد قارچ ها کاسته می شود. وقتی رشد میسیلیوم در خاک پوششی سنگین کم شود، رشد آن ضخیم تر و بزرگ تر می شود. در این نوع خاک پوششی، رشد به گونه ای است که خاک به طور کامل با میسلیوم کلونیزه نمی شود بنابراین با سرعت کمتری خشک می شود. از آنجایی که میزان میسیلیوم کمتر است، ته سنجاق های کوچک (اندام های زایشی) کمتری شکل می گیرد. وقتی میسیلیوم در بستری با ساختار پوششی نامناسب موجود باشد، اندام های زایشی به میزان کافی رشد نمی کنند.

برای انتخاب خاک پوششی باید موارد زیر مورد توجه قرار گیرد:

• قارچ را چه اندازه ای می توانم برداشت کنم؟
• در هر مترمربع چه مقدار قارچ می توانم برداشت کنم؟
• در برداشت اول، خاک پوششی چه میزان باید پخش شود؟
• آیا دستگاه تنظیم دما و رطوبت سالن، به درستی عمل می کند تا تبخیر مداوم انجام شود؟
• چه نوع خاک پوششی با شرایط سالن و ماشین آلات آن متناسب است؟

یک عامل مهم در خاک پوششی، یکنواختی ساختار و منبع ثابت آن است. خاک پوششی ناهمگن، کاملآً غیرقابل قبول است. در سال های اخیر، ساختار خاک پوششی به طور چشمگیری اهمیت یافته است. برای قارچ هایی با کیفیت خوب، تبخیر مداوم و یکنواخت ضروری است و این تنها در صورتی امکان پذیر است که خاک پوششی به اندازه کافی الیاف بلند داشته باشد. این الیاف خلل و فرج خاک پوششی را حتی بعد از آبیاری سنگین حفظ می کنند. آب دهی زیاد برای افزایش عملکرد ضروری است.

متاسفانه ناهمگنی ساختار خاک پوششی نقطه ضعف بیشتر انواع خاک های تولید شده در ایران است. برای ساخت خاک پوششی از کود گیاهی (هوموس) سیاه سبک، کود گیاهی (هوموس) روشن و یا هوموس سطحی زمین نباید استفاده کرد.

الیاف آسیب دیده نمی توانند اب زیادی جذب کنند و به سرعت خشک می شوند. نتیجه آن که خاک پوششی به سرعت آب را جذب می کند، اما به همان سرعت آب را از دست می دهد. ساختار خاک پوششی خیلی نرم نیز مناسب نیست. خاک پوششی با ساختار خیلی نرم، سطحی بسیار صاف بدون هیچ فاصله و شکافی می سازد. این به آن معنی است که رشد و گسترش مناسب روی خاک پوششی نرم و صاف مشکل تر است و در نتیجه، کیفیت قارچ ها و تعداد دفعات برداشت کاهش و هزینه برداشت افزایش خواهد یافت. این حالت معمولاً در سومین دوره برداشت رخ می دهد.

خاک پوششی و آبیاری

در زمان خاکدهی، پرورش دهندگان قارچ باید تصمیم بگیرند که چه نوع خاک پوششی برای پرورش مناسب و بهترین انتخاب است و در حال حاضر چه قارچی از نظر کیفیت و اندازه مورد تقاضای بازار است. اگر قارچ های بزرگ (۵۰-۶۰ میلی متر) مدنظر باشند، خاک پوششی سنگین تر بهترین گزینه است. اگر تقاضای بازار قارچ های کوچک تر (۳۰-۴۰ میلی متر) باشد، پرورش دهندگان قارچ می توانند از خاک پوششی کمی نرم تر استفاده کنند. به خاطر داشته باشید که اگر این کار به صورت مکانیکی انجام شود، ساختار آن در طی پوشش نرم تر خواهد شد، پوشش دستی خاک برای ساختار آن بهتر است، اما این روش برای خاک پوششی سنگین مشکل است.

درست بعد از پوشش پرورش دهندگان می توانند خاک پوششی را به صورت اسپری، آبیاری کنند تا رطوبت آن به سطح مناسب برسد. منتظر نمانید تا میسیلیوم کمپوست به داخل خاک پوششی نفوذ کند، در غیر اینصورت این خطر وجود دارد که یک لایه نازک از میسیلیوم خاکستری، در لایه های پایینی خاک پوششی شکل بگیرد که می تواند بعداً مشکل ساز شود. می توانید در روز اول (روز پوشش) آبیاری به صورت اسپری را تا زمانی که به کمپوست برسد، به تاخیر بیاندازد. معمولآً بهتر است اسپری را تا اندازه ای که کمپوست خشک بماند ادامه دهید تا جریان آب به داخل کمپوست نفوذ کند. اگرچه این امر تنها با کمپوست فاز سه ممکن است که رطوبت آن بیشتر از ۶۵% نیست. عمل لقاح در بلوک های اتاق های رشد معمولاً در رطوبت ۶۵-۶۷ درصد اتفاق می افتد. این بدین معنی است که آبرسانی مازاد به کمپوست از طریق خاک پوششی ضرورتی ندارد. اگر کمپوست به طور متوسط تلقیح شود، آن وقت باید احتیاط کرد. این نوع کمپوست می تواند آب را جذب کند و این امر نباید اتفاق بیفتد. در روز دوم با احتیاط بیشتری آبیاری انجام می شود و بعد از آن میسیلیوم شانس بهبودی دارد. از روز سوم می توانید آبیاری به صورت اسپری را دوباره شروع کنید، اما مقدار آن را کاهش دهید تا میزان میسیلیوم هدر رفته کاهش یابد. بدین معنی که خاک پوششی از ابتدا رطوبت مناسب دارد. در روزهای آخر، آبیاری تنها به میزانی لازم است تا رطوبتی که از طریق تبخیر از دست رفته را جایگزین کند.

در هنگام آبیاری مراقب باشید که آبیاری را با فشار مناسب انجام دهید. فشار بیش از حد ذرات نرمم گیاهی (هوموس) خاک پوششی را به بیرون می ریزد و یک لایه سله بسته و رسوبی در قسمت بالای خاک پوششی ایجاد می کند. بعدها این باعث ایجاد مشکلاتی در ته سنجاق گرد (پین هدینگ) و رشد قارچ می شود.

نتیجه گیری

افزایش رقابت و قیمت پایین قارچ ها باعث می شود کیفیت خاک پوششی کمتر در نظر گرفته شود و این عاملی بازدارنده برای رسیدن به محصول خوب است. یکی از بحث هایی که اغلب شنیده می شود این است که در ایران خاک پوششی بسیار گران است اما این را به یاد داشته باشید که خاک پوششی خوب، محصول با کیفیت بهتر و برداشت بیشتری می دهد، پس منطقی است که خاک پوششی خوب کمی گران تر باشد. برای بسیاری از پرورش دهندگان قارچ زمان آن است که این جنبه از کارشان را به صورت جدی بازنگری کنند. در غیر اینصورت بسیاری از مزارع پرورش قارچ، شانس اصلاح و افزایش سود را از دست می دهند.

راهکارهای پیشگیری در کشت و پرورش قارچ

سالنی که دچار بیماری مایکوگون یا ورتسیلیوم شده رو باید به دقت و کامل پاکسازی و ضد عفونی کرد تا در کشت بعدی دچار مشکل نشوید.
درسالنهای سنتی که امکان کوک اوت وجود ندارد قبل از تخلیه سالن باید روی بسترها فرمالین پاشی شده و بعد از ۴۸ ساعت اقدام به تخلیه سالن نمود. بعد از تخلیه و شستشوی دقیق سالن، کف و دیوارها و قفسه ها و حتی سقف سالن را با محلول پرسیدین شستشو دهید. کانالهای هوا و پوشالهای کولر را تعویض کنید. در مرحله بعد سالن را با آب آهک زنده شستشو دهید. در مرحله آخر با رساندن دمای سالن به بالای ۲۵ درجه و توسط فرمالین و فرمالکس ضدعفونی کامل انجام میشود میتوانید یک لیتر فرمالین داخل منبع مهپاش ریخته و آن را روشن کنید.(بعد از فرمالین زنی باید منافذ سالن به مدت ۴۸ ساعت بسته و بعد از آن تهویه انجام شود). درصورت امکان سالن به مدت حداقل یک هفته بصورت خشک خالی باشد. اطراف سالن کشت را هم سمپاشی و آهک پاشی کنید. کارت های زرد و چسب ه قبلی را خارج و کارت زرد جدید جایگزین کنید. داخل کولر و یا دستگاه هواساز هم با پرسیدین شستشو داده شود. کلیه ابزار شستشو و ضدعفونی شود. با رعایت تمام این موارد اطمینان بیشتری در پاک شدن سالن آلوده حاصل میشود. اما به منظور پیشگیری کامل در کشت بعدی در روز رافل بسترها را با محلول ۱۵۰گرم اسپورگون در ۱۰۰ لیتر آبیاری کنید. هنگام سمپاشی دقت کنید که بسترها از هر دو طرف طبقات آبیاری و سمپاشی شوند.
توجه:سموم کشاورزی و سم اسپورگون از سموم خطرناک برای بدن انسان می باشد و حتی پس از گذرندان دوره کارنس هم ممکن است اثرات آن در قارچ باقی بماند لذا فقط در صورت وم و فقط در یک دوره بعد از کشت در سالن آلوده از آن استفاده کنید. به هیچ وجه در روز شوکدهی یا بین فلاش و یا در زمانی که قارچ در روی بستر وجود دارد از سم استفاده نکنید.

سود پرورش قارچ و میزان آن سوالی است که برای بسیاری از کاربران پیش آمده است. در این ویدئو به این سوال پاسخ داده می شود که آیا پرورش قارچ، شغلی پر سود است؟  آیا پرورش قارچ را می توان به عنوان شغل دوم در نظر گرفت؟ سود پرورش قارچ چقدر است؟

آیا پرورش قارچ، شغلی پر سود است؟

در یک نگاه کلی موفقیت در شغل های مختلف مانند داشتن سوپرمارکت موادغذایی و یا میوه فروشی و … به خود شخص و ذهنیت آن شخص بستگی دارد زیرا بسیاری از افراد در یک شغل مشخص موفق بوده اند در حالیکه کسانی دیگر در همان شغل نه تنها موفق نبوده اند بلکه خسارت زیادی هم متحمل شده اند، بنابراین ضرر و یا سود پرورش قارچ به خود شخص و ذهنیت او بستگی دارد.

آیا پرورش قارچ را می توان به عنوان شغل دوم در نظر گرفت؟

پرورش قارچ را باید به عنوان شغل اول در نظر بگیریم زیرا لازم است که تمرکز کافی در این شغل وجود داشته باشد؛ چه بسا هستند کسانی که به عنوان شغل دوم پرورش قارچ دارند و بسیار هم موفق هستند ولی هدف تمرکز زیاد شخص است.

سود پرورش قارچ چقدر است؟

۱- میزان عملکرد

سود پرورش قارچ به میزان و درصد عملکرد بستگی دارد. میزان عملکرد یعنی تقسیم وزن قارچ تولیدی به وزن کل کمپوست؛ که در ایران متوسط درصد عملکرد ۲۵% تا ۲۷% می باشد. در دو واحد با شرایط یکسان، واحدی که درصد عملکرد بالاتری بدست می آورد، سود بیشتری بدست خواهد آورد حتی اگر تفاوت عملکرد بسیار کم و در حد ۲ درصد باشد. از عواملی که باعث بالا رفتن عملکرد می شود شامل آموزش صحیح، افزایش آگاهی، اصولی کار کردن، فراهم کردن شرایط محیطی و …. می باشد.

۲- قیمت فروش قارچ

دومین مساله مهم در بدست آوردن سود پرورش قارچ بیشتر، قیمت فروش قارچ است. در صورتی که بتوانید قارچ خوب را با قیمت بیشتر و بهتری بفروشید می توانید سود بیشتری کسب کنید حتی اگر فروش بهتر شما در حد ۱۰۰۰ تومان باشد زیرا در مقیاس زیاد، این مقدار کم می تواند سودهای میلیونی را نصیب شما کند.

کشت و پرورش قارچ خوراکی (صدفی)

مقدمه
گونه قارچ در سال ۱۹۷۶ توسط جاندیک وکپور از طبیعت جمع آوری شده که بخاطر طعم مطبوع و سهولت رشد خیلی زود به صورت گونه تجاری معرفی و مورد استقبال قرار گرفت. قارچ صدفی ماده غذائی بسیار ارزشمن و خوش طعم و ارزان قیمتی است که به راحتی در سبد خانوارها می تواند جای بگیرد و با تولید ومصرف اهداف مختلفی را تامین کرد که عمده آن ایجاد اشتغال و درآمد، کاهش ضایعات، افزایش بهره وری و بهبود کیفیت تغذیه و سلامت جامعه است. اصول پرورش و نگهداری این قارچ بسیار ساده وارزان قیمت است. در واقع رمز اصلی این کار در گرو بکارگیری آموخته های فراگیران در کارگاه های آموزشی است که در صورت توجه بسیار زیاد به بهداشت و ضدعفونی ابراز و محل کار و انجام دقیق وکامل مراحل مختلف پرورش از هر کیلو اسپان قارچ (بذر) بیش از سه کیلوگرم محصول تولید می شود و تا ۳ چین قابل برداشت است. چنانچه این پروژه ساده را بتوان در مناطق مستعد روستایی فعال نمود مصرف سرانه قارچ در کشور به نحو موثری بالا می رود. زیرا مصرف کنونی قارچ در کشور ما یک سی و پنجم کشورهای اروپایی است.

به خصوص اینکه این قارچ در بستری از ضایعات کشاورزی پرورش می یابد که این امر قیمت تمام شده آن را پایین آورده و اقشار کم درآمد جامعه توان خریداری آن را خواهند داشت.
مهمترین ضایعات کشاورزی که به کار برده می شوند:
۱ ) بقایای غلات شامل کاه و کلش گندم و برنج
۲ ) برگ خرما، با گاس نیشکر، شاخه های آفتابگردان
۳ ) بقایای حاصل از فرآیند دادنه های روغنی

البته رایج ترین ضایعات استفاده از کاه و کلش گندم و برنج است.
نکات قابل توجه در مورد نگهداری و انبار داری مواد زائد کشاورزی که به عنوان بستر قارچ استفاده می شود.
۱ ) مواد زائد (کاه و کلش گندم و …) باید بعد از برداشت و قبل از بسته بندی خشک شوند یعنی حداقل رطوبت را داشته باشند.
۲ ) دور از باران و عوامل نامساعد جوی و نور مستقیم نگهداری شوند.

۳ ) دقت شود در انبار حتی یک بسته آلوده در بسته های سالم وجود نداشته باشد چون باعث توسعه آلودگی در انبار می شود.
نکات مهم
۱ ) چنانچه ذکر شد محل پرورش باید کاملاً تمیز و بهداشتی باشد.
۲ ) از تابش مستقیم نور آفتاب به سالن پرورش بایستی جلوگیری شود و در واقع نوردهی ، مورد نیاز فضای کاشت بایستی نور معمولی اتاق (پنجره – لامپ) باشد.
۳ ) دمای بین ۲۰ تا ۲۴ درجه سانتی گراد قابل قبول است.
۴ ) تهویه هوا روزی ۴ – ۵ بار حدود ۵ دقیقه انجام شود تا ضمن حفظ رطوبت از تجمع ۲CO جلوگیری شود.
۵ ) از پاشیدن آب بر روی کلاهک قارچ بایستی جلوگیری شود.
۶ ) فواصل کاشت کیسه های پلاستیکی حاوی بسترهای کاشت بر روی قفسه ها باید ۳۰ سانتی متر باشد.
۷ ) زمان برداشت قارچ قبل از برگشت لبه های قارچ به طرف بالا باشد.
شرایط سالن محل پرورش قارچ صدفی
۱ ) سالن محل کشت باید فاقد خلل و فرج زیاد در کف، سقف و دیوارهای اتاق باشد.
۲ ) برای هر ده متر مربع یک پنجره لازم است که باید مجهز به نوری باشد.
۳ ) درب و پنجره و سقف محل کشت باید کاملاً در برابر رطوبت حفظ شوند و برق سالن عایق بندی شود.
ارزش غذایی
ارزش غذایی قارچ خوراکی به کیفیت پروتئین موجود در آن بستگی دارد. قارچ صدفی خوشمزه و خوش پخت و سرشار از پروتئین ویتامین و مواد معدنی می باشد.
الف ) مواد معدنی شامل :
ازت ۶۷/۶ فسفر ۶۲/۱ پتاس ۶۸/۲ کلسیم ۴% منیزیم ۱۶% سدیم ۲۰% آهن ۱۰% منگنز۴% روی و مس۲%
ب ) سایر موارد:
پروتئین ۷۹/۴ چربی ۲۶/۲ قند ۸۵/۲% نشاسته ۲۱/۱% ویتامینها ۹% ویتامینهای K , E , D , A
تولید قارچ صدفی
Pleurotus Sp که سه گونه ذیل در ایران پرورش داده می شود:
P . Floride
P . Sajorkaju
P . Osteratus
مواد لازم برای پرورش و تولید قارچ صدفی :
۱ ) کلش گندم یا برنج .
۲ ) بذر قارچ (مسیلیوم رشد کرده روی دانه های گندم یا پرلیت).
۳ ) آب .
۴ ) کیسه های پلاستیکی یا جعبه های پلاستیکی .

ابزار مورد نیاز :
۱ ) دماسنج ۲ ) رطوبت سنج ۳ ) هواکش تهویه ۴ ) آهک ۵ ) دستگاه بخور ۶ ) منبع حرارتی ۷ ) پنبه بهداشتی ۸ ) آبفشان دستی ۹ ) PH سنج ۱۰ ) ظروف بزرگ جهت جوشاندن کلشها ۱۱ ) گاز ۲CO 12 ) مواد ضد عفونی کننده (الکل صنعتی، بتادین، فرمالین)
پرورش دو جعبه های پلاستیکی

جعبه های مخصوص حمل میوه را شسته در آب جوش فرو برده و خارج کنید تا کاملاً ضدعفونی شود.
کف جعبه را به قطر ۱۵ سانتی متر بستر کاشت ( خیسانده ، ضدعفونی آبگیری شده ) ریخته وسپس اسپان (بذر قارچ ) اضافه کنید. بدین طریق تلقیح اسپان و مواد بستر را ادامه داده و در لایه آخر بر روی بستر کاشت پلاستیکی کشیده و جعبه را به سالن پرورش منتقل کنید.
کشت قارچ صدفی در کیسه های پلاستیکی
برای کشت قارچ صدفی (بستر کاشت) گاه گندم و یا برنج را یک شب در آب خیسانده تا رطوبت کافی بدست آورد، سپس دو ساعت آنرا بجوشانید (دو ساعت از زمانی که آب به نقطه جوش رسیده باشد) سپس کاه را آب کش کرده، پس از خنک شدن آبگیری کنید و به ازای هز یک کیلوگرم کاه مرطوب مقدار ۷۰ ، ۸۰ گرم بذر قارچ اضافه کرده مخلوط کنید. مخلوط حاصل را درون کیسه های با قطر ۴۵ تا ۵۵ سانتی متر ریخته سطح آن را خوب فشار داده تا رطوبت کاه حفظ شود بعد از بستن در کیسه آن را به محل پرورش برده و از سقف آویزان

کرده یا روی قفسه های فی که از قبل آماده شده و یا بلوک های قرار دهید. از این زمان تا مدت ۲۵تا۳۰ روز درجه حدرارت را روی ۲۲تا۲۴ درجه سانتیگراد و محیط را تاریک نگه دارید. پس از اینکه سطح گاه کاملاً سفید رنگ شد، سوراخهایی در اطراف پلاستیک ایجاد کرده و دما را در ۲۰ درجه نگه داشته، قارچها نیازی به نور ندارند اما از این زمان به بعد وجود نور لامپ معمولی ضروری بنظر می رسد. پس از یک هفته قارچها به رویش کامل رسیده و آماده برداشت می شوند. (جدول پیوست به تفکیک مراحل پرورش قارچ صدفی آمده است.)
۴) وجود میز ویا قفسه ضروری است و بستر های کاشت نباید با کف اتاق تماس داشته باشند و بهتر است کیسه های حاوی بستر کاشت از سقف آویزان شوند.

۵) ابتدا باید سالن ویا محلول رقیق وایتکس ضد عفونی شود. در، دیوار، کف و سقف سالن وقفسه ها را ضد عفونی نموده یا اینکه پس از شستشو و خشک شدن دسطوح با استفاده از الکل صنعتی اقدام بهآتش زدن محل نمو. زیرا شعله ایجاد شده باعث میکروب زدایی سالن می شود.
شرایط محیطی رشد قادرچ صدفی:

۱)دمای محیط:
قارچها درجه حرارت بین۱۷- ۲۶ درجه سانتی گراد را تحمل می کنند. بهدترین درجۀ حرارت برای رشد میسلیوم (۳ هفته اول) ۲۲-۲۴ و در موقع محصول دهی ۲۰ درجه سانتی گراد می باشد.
۲)رطوبت محیط:
رطوبت سالن پرورش باید بین ۸۵ تا ۷۰ درصد باشد. در این صورت می توان رطوبت محیط را بوسیلۀ خیس کردن گونی، کف سالن و خیس کردن دیوارهای محل پرورش کنترل کرد.
۳)نور:
قارچها نیازی به نور ندارند در ۳ هفته اول پرورش باید محیط پرورش تاریک باشد اما بعد از این زمان به یک لامپ معمولی نیاز است.

۴)تهویه مناسب :
امکان تهویه خوب محل کشت از عوامل بسیار مهم در رشد قارچ است. عامل تهویه باید روزی دو بار انجام شود. به طوری که باعث تغییرات شدید دما و رطوبت در سالن پرورش نشود. به ازای هر ده متر مربع محل پرورش یک پنجره کافیست. قارچ چون رنگ دانه ندارد قادر به تولید انرژی نبوده و از مواد غذایی آماده بر روی بستر کشت تغذهی می کند و ضمن تنفستولید گاز ۲CO می کند.

جدول روش اجرای مراحل پرورش قارچ صدفی با استفاده از مواد زائد کشاورزی
مراحل انجام کار موضوع توضیحات
۱ ) تهیه بستر کشت (غنی شده) ۳ کیلوگرم و کاه و کلش و گندم ۲۰۰ گرم سبوس کاه و کلش گندم یا برگ دخرما را به اندازه های ۵ – ۳ سانتی متر قطعه قطعه کرده باید توجه داشته باشیم بستر کاشت آب ندیده و فاقد هر نوع آلودگی می و قارچی باشد و ۴۸ ساعت کاه و کلش و سبوس برنج باید در آب خیسانده شود
۲ ) میکروب زدایی یا پاستوریزه کردن جوشاندن کاه و کلش خیس شده کاه و کلش گندم و سبوس خیسانده شده را آبگیری کرده مجددا در آب جوش ریخته و ۲ ساعت بر روی شعله آتش جوشانده تا ضدعفونی شود و سپس گاز را خاموش کرده و می گذاریم تا سرد شود درجه حرارت کاه و کلش باید زیر ۲۵ برسد

۳ ) تلقیح کردن یعنی مخلوط کردن بستر کاشت با اسپان (هفته اول) کیسه های نایلونی یک یا ۵ کیلیویی را به نسبت ۱۷ تا ۱۰ درصد از کاه و کلش و اسپان پر می کنیم و در آنرا محکم می بندیم کاه و کلش را بین دو دست فشار می دهیم تا آب آن گرفته شود و سپس به طور متناوب کاه و کلش و اسپان در کیسه می ریزیم . نگهداری کیسه ها در تاریکی رعایت کامل بهداشت محیط کشت و وسایل مورد استفاده را باید با الکل و چراغ الکلی ضدعفونی کنیم. جابجایی کیسه ها روزی دوبار بمدت یک هفته
۴ ) سوراخ کردن کیسه ها (هفته دوم) کیسه ها را با میله فی داغ سوراخ می کنیم

مرحله تاریکی اسپری آب بر روی کیسه ها روزانه و بطور مرتب مرطوب کردن دیوارها و کف اتاق به منظور تامین رطوبت محیط انجام تهویه روزی دو بار
۵ ) تحریک کردن (هفته سوم) یک مربع ۲×۲ روی کیسه ها به منظور ایجاد استرس و کمک به تشکیل بین هدها جدا می کنیم ادامه مرحله تاریکی کنترل درجه حرارت C25 و C ادامه تهویه ایجاد رطوبت بین ۹۰% – ۷۰% آبفشانی محیط کشت روزی دوبار
۶ ) ظهور بین هدها

(هفته چهارم) پاره نمودن کیسه های پلاستیکی شروع نوردهی روزی ۲ – ۳ ساعت ادامه تهویه ایجاد رطوبت ۹۰% – ۷۵% آبفشانی کیسه ها روزی دوبار … پوشش پلاستیکی را پاره کرده و در صورت امکان بستر کاشت را آویزان می کنیم

۷ ) برداشت مرحله (هفته پنجم) برداشت قارچ برداشت چین اول قارچها را به طور دسته ای از محل اتصال به توده با چاقوی ضدعفونی شده می بریم. ادامه عمل تهویه ، آبفشانی، مرطوب کردن محیط جهت رشد مابقی بین هدها و تشکیل کلاهک های قارچ جدید
۸ ) لایه برداری برداشتن لایه سطحی بستر کاشت جهت رشد مجدد یک لایه Cm 2 – ۱ را از سطح توده با چاقوی نیز ضدعفونی شده بر می داریم و کلیه اعمال ۶ تا ۷ را ادامه می دهیم تا برداشت بندی صورت گیرد

تهیه بذر قارچ صدفی :
ابتدا قارچ سالم و رسیده را انتخاب نموده و بوسیله فرمالین ضدعفونی و سپس داخل بستری که صافی گذاشته شده قرار می دهیم و بعد از یک روز اسپوررهای باز شده را برداشته در محیط کشت آگار و مالن کشت می دهیم تا هنگامی که زمینه سفیدی را مشاهده نمائیم در محله بعدی دانه ها یگندم را شسته و یک شب در آب خیس می کنند.
سپس آب را عوش کرده و دانه های خیس شده را در آب می جوشاند تا کاملاً نرم شوند و آی اضافی را تخلیه و دانه ها را روی پارچه ای پهن می کنند تا آب موجود در سطح آنها کاملاً تبخیر شود به منظور جلوگیری از بهم چسبیدن دانه ها به میزان ۲% پودر کربنات کلسیم به آنها افزوده و به خوبی مخلوط می کنند سپس در شیشه های یک لیتری یا در کیسه های پلاستیکی مقاوم به حرارت با دانه های آماده شده پر می کنند.

و به مدت یک ساعت در حرارت ۱۲۱ درجه سانتی گراد و فشار ۲۵ پوند استریل می کنند پس از استریل عمل تلقیح با دقت کامل و در شرایط استریل انجام می شود و در دمای ۲۵ درجه سانتی گراد پس از ۱۰ تا ۱۲ روز مسیلیوم در تمامی توده بذر نفوذ کرده بذر برای استفاده برروی بستر آماده است.
طراحی یک سالن پرورش قارچ صدفی

کشت و پرورش قارچ های خوراکی تفریحی سحرآمیز، یک نوع کار جنبی و یا یک کار تجارتی فوق العاده سودآور است. فضای مورد نیاز برای کشت قارچهای صدفی می تواند یک اطاق، یک پارکینگ و یا حتی آلونک ساده باشد.
همچنین گلخانه ها و یا هر مکان دیگری که دارای سقف باشد و به طریقی بتوان در آنجا تهویه مناسب را برقرار نمود جهت کشت قارچ صدفی قابل استفاده است.
این طرح به دو صورت قابل اجرا است :

۱ ) اجرای طرح به صورت انفرادی و اشتغال خانگی
۲ ) اجرای طرح به صورت احداث سالن پرورش و تولید قارچ به صورت متمرکز در روستا
الف ) راه اندازی یک کارگاه تولید قارچ صدفی به صورت اشتغال خانگی ؛
۱ ) طراحی سالن :

در یک اتاق ۴×۳ از قفسه های ۴۰×۱۲۰ سانتیمتر استفاده می کنیم. بدین طریق که راهروها جهت سرکشی و تهویه درنظر گرفته می شود. در سطح سالن ۱۰ قفسه با ابعاد فوق و ارتفاع ۲ متر تعبیه می شود. فاصله هر قفسه تا قفسه فوقانی ۴۰ سانتی متر، ۵ قفسه بهصورت عمودی وجود خواهد داشت. بنابراین در کل سالن (۵۰ = ۵ × ۱۰) ۵۰ عدد قفسه که روی هر کدام ۴ بسته جای می گیرد. و در این صورت در کل سالن، ۲۰۰ بستر پرورش قارچ وجود خواهد داشت. میزان ۵۰ کیلوگرم بذر برای ۲۰۰ کیلو کاه و کلش لازم است.

صفر تا صد پرورش قارچ:

اگر رویای پرورش قارچ را در سر دارید خواندن این مقاله برای شما بسیار مفید است ضمن اینکه لینک دانلود یک کتاب کامل در این زمینه نیز در انتهای مقاله آورده شده تا اگر پس از مطالعه مقاله هنوز بر سر تصمیم خود بودید با مطالعه جزییات بیشتر احتمال موفقیت خود را افزایش دهید.

پرورش قارچ

حتما بارها و بارها واژه پرورش قارچ به گوشتون رسیده، هرکسی که در فکر و رویای کارآفرینی باشه پرورش قارچ به احتمال زیاد یکی از اولین گزینه هاش بوده و متاسفانه به همین دلیل و بخاطر نبود اطلاعات صحیح و آمار و ارقام اشتباه خیلی ها بدون دانش و تجربه کافی به این عرصه وارد شدند و دست از پا دراز تر، خارج شدند!

پرورش قارچ خوراكی اهمیت بسزایی در كشور ما پیدا كرده است، با بالا رفتن هرروزه قیمت انواع محصولات پروتئینی خانواده گوشتی در كشور و كشف هرروزه مضرات این نوع از مواد باعث باز شدن فضا برای ورود محصولات پروتئینی سالم‌تر و با ارزش غذایی بالاتر، همانند قارچ به فرهنگ مصرف عموم گردیده است و جا افتادن هرروزه فرهنگ مصرف باعث ایجاد توجیه اقتصادی ایده آل در تولید قارچ شده است. همین مسئله موجب گردیده هر روزه جوانان و افراد با نبوغ بیشتری امكان تولید و پرورش و سود آوری آن در مقیاس كوچك و بزرگ را بررسی كنند از سوی دیگر سود ده بودن بسیاری واحد های تولیدی پراكنده شده در كل كشور، همچنین روبه گسترش بودن و بزرگتر شدن هر روزه این واحدها بر جذابیت این فعالیت اقتصادی افزوده است این فضا باعث وارد شدن افراد سود جو به این عرصه گردیده كه با عنوان هدایت و راهنمایی تولید كنندگان قارچ، سود سرشاری را از طریق گوناگون نصیب خود كرده اند و این افراد همانانی هستند كه این توهم را به غلط بوجود آورده اند كه تولید قارچ به هرشكل و شیوه ای سود آور و دارای توجیه اقتصادی بوده و سود سراری را نصیب تولید كننده می كند.

قارچ را میتوان به دو روش اصولی و غیر اصولی پرورش داد! غیر اصولی یعنی اینکه بدون هیچگونه آموزشی در زیر زمین خانه ها و اتاق های غیر استاندارد و . پرورش را شروع کنیم و محصول را با نصف قیمت بازار به فروش برسانیم که البته بیشتر از آن هم نمی­توانیم بفروشیم چراکه قطعا محصول تولیدی با این سبک، کیفیت لازم و درجه یک را نخواهد داشت! چنین کسب‌وکاری پایدار نیست و نمی‌توان به‌عنوان منبع درآمد دائمی روی آن حساب باز کرد. اما روش‌های اصولی میتوانند آینده کاری و پولی شما را تضمین کند.

 مراکزی چون جهاد دانشگاهی، جهاد کشاورزی و مراکز فنی‌وحرفه‌ای مهم‌ترین مراکز فراگیری مهارت‌های لازم برای پرورش قارچ هستند  در این سازمان‌ها و نهادها دوره‌های آموزشی یک‌ماهه و یک‌ونیم ماهه برگزار می‌شود. در این دوره‌ها شگردهای اولیه پرورش قارچ و شیوه‌های تولید به افراد آموزش داده می‌شود. اما مهم‌ترین آموزش‌ها زمانی صورت می‌گیرد که افراد بعد از گذراندن دوره‌های یادشده در محیط‌های صنعتی و در محل پرورش قارچ بین چهار تا شش ماه مهارت پرورش قارچ را به صورت عملی یاد می‌گیرند. چون در این مرحله است که به‌اصطلاح ریزه‌کاری‌های این تولید را آموزش می‌بینند. در این شش ماه بخش کمپوست‌سازی، آزمایشگاه و. را فرا می‌گیرند. افراد بعد از گذراندن این دوره‌ها می‌توانند به صورت مستقل واحد پرورش قارچ راه‌اندازی کنند.

ایجاد شرایط محیطی یکی از مهم‌ترین رکن‌های اصلی تولید قارچ با کیفیت است. پرورش قارچ در سالن های قفسه‌بندی شده انجام می‌شود و تجهیزات خاص خود را هم برای فصل تابستان و هم زمستان نیاز دارد.

 به‌عنوان مثال در تابستان برای ایجاد شرایط آب و هوایی مناسب سالن باید از چیلر و در زمستان باید از دیگ بخار استفاده کرد.

برای کار بهتر باید سرمایه بیشتری داشت اما شما در ابتدا با 5 یا 6 کارگر هم می‌توانید کارتان را آغاز کنید اما با گسترش کار باید تیم بیشتری جمع کنید چرا که برداشت قارچ باید سریع انجام شود تا محصولتان حیف نشود. برای شروع بهتر است که به صورت نیمه صنعتی قارچ را پرورش داد، نیمه صنعتی یعنی شما جای اینکه از ماشین و تجهیزات برای کارتان استفاده کنید باید از نیروی انسانی که به مراتب هزینه بالاتر و خطای بیشتر نسبت به ماشین دارند بهره ببرید. سپس با گسترش کار و جمع کردن سرمایه، ماشین‌آلات را جایگزین نیروی کار می‌کنید.

قارچ را می‌توان به سه شکل به بازارعرضه کرد اول آنکه باید بازار فروش را خودمان پیدا کنیم و مشتری هایمان را پایبند محصولات خود کنیم، منظور بازارهای محلی است. سوپر مارکت‌ها یا تره بار یا هر مکان عرضه قارچ در اطرافتان. روش دوم فروش به دلالان است که متداول‌ترین روش در محصولات کشاورزی این روش است چرا که دلالان محصول را به صورت یکجا و البته با قیمت کمتری خریداری می‌کنند. روش سوم صادرات است که این روش هم نیازمند محصول فراوان باکیفیت و بسته ‌بندی‌های خاص است. البته تولید‌کننده‌ای که می‌خواهد از این روش استفاده کند باید بازار‌های خارجی را بشناسد و شرایط آن را مهیا سازد. سالهایی بوده که در فروش قارچ افت قیمت بسیاری داشتیم تا جایی که بسیاری از پرورش دهندگانی که با وام‌های بانکی وارد این کار شده بودند مجبور به تغییر شکل و رها کردن این حرفه شدند اما بعنوان مثال سال 96 قیمت این محصول در بازار بسیار مناسب و سود پرورش دهندگان نیز،  قابل قبول بود.

پروانه کار

برای پرورش قارچ نیاز به دو پروانه کاری است یکی پروانه نظام صنفی و دیگری پروانه نظام مهندسی. پروانه اول را به هر کسی که وارد این حرفه شود می‌دهند اما دریافت پروانه دوم نیازمند متراژ بالای سالن پرورش قارچ است و تسهیلاتی هم که به این کسب و کار تعلق می‌گیرد با پروانه نظام مهندسی قابل دریافت است.

با صنعتی شدن این کسب و کار می‌توانیم شاهد محصولات بیشتر و باکیفیت تری باشیم. نکته مهمی که باید به شما در مورد پرورش قارچ و طرح‌هایی که در اینترنت است بگویم این است که بله شما در یک اتاق سه در چهار به همراه خانواده‌ات هم می‌توانی قارچ پرورش دهی اما فقط درجا زدن است چرا که باید محصول به‌صورت عظیم و گسترده کشت شود تا هزینه و درآمد سر به سر شود. بهتر است سالن پرورش قارچ را اجاره کنید نه اینکه آن را بسازید چرا که ساخت سوله برای این کار بسیار هزینه بر است و این امر در ابتدای کار خرج بسیاری را روی دستشان می‌گذارد.

کسی که کارش را اصولی آغاز می‌کند با سختی‌های کار هم آشنا می‌شود. چون این صنعت نیاز دارد که افراد شیفت شب هم بالای سر کار باشند یا ممکن است برق قطع شود و سالن دمای مناسب را از دست بدهد و. پس باید بدانید که درواقع این کار سختی‌های زیادی دارد. قارچ موجودی زنده است و هر اتفاقی آن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. چون کافی است افراد تنها ٢٤ ساعت بالای سر کار نباشند. در این صورت کل زحمت‌های قبلی از دست می‌رود. برای یک واحد کوچک ١٠٠ تا ١٥٠ تنی که زمین و سوله و. را در اختیار داشته باشد، بین ١٥٠ تا ٢٠٠ میلیون تومان سرمایه اولیه نیاز است. این هزینه برای راه‌اندازی یک واحد نیمه صنعتی و تولید اصولی و دائمی است. در بحث پرورش قارچ، اگر واقعا کاری حرفه‌ای را آغاز کنید و همه جوانب را رعایت کنید ، بعد از کسر همه هزینه‌های تولید و نیروی انسانی و. می‌توانید روی سود سالانه ٤٠ درصد حساب کنید. البته هستند واحدهایی که ممکن است با همین شرایط سودشان بین ٢٥ تا ٣٠ درصد باشد اما به‌طور کلی سودی تا همین حدود نصیب سرمایه‌گذاران می‌شود. چنین واحدی برای بیش از ١٠ نفر اشتغال‌زایی می‌کند. البته ناگفته نماند که میزان سرمایه مورد نیاز تولید قارچ به وسعت کار و میزان کار بستگی دارد. به‌طور کلی اگر فردی تصمیم به سرمایه‌گذاری در زمینه تولید صنعتی قارچ گرفته و می‌خواهد تولیدی اقتصادی را روانه بازار کند لازم است برای آن هزینه بالایی در نظر بگیرد. به‌طور مثال یک مزرعه ٤٠٠ تنی صرفا در بخش تجهیزات و گلخانه‌های مورد نیاز باید ٥ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری کند و متناسب با منطقه به قیمت زمین هم افزوده می‌شود.

دما، عاملی مهم در پرورش قارچ

دمايي كه براي قارچ دکمه ای در تمام فصول مورد نياز است در كل دوره كشت كه نزديك به ٧٠ روز است، بين ١۶ تا ٢۵ درجه میباشد، كه فراهم آوردن اين رنج دمايي براي قارچ در فصول سرد تقريبا آسان تر از فصول گرم است و به همين دليل است كه اكثر قارچ كاران در فصول گرم با توجه به امكانات كم علاقه كمتري نسبت به کشت قارچ نشان ميدهند.

براي ايجاد يك سالن پرورش قارچ مجهز معمولا از اير واشر و چيلر هاي پيشرفته استفاده ميشود چراكه تمايل قارچ بيشتر به سمت هواي سرد است تا هواي گرم و اين مطلب به اين معناست كه اگر شما دماي پاييني را در سالن خود داشته باشيد آسیبی  به كمپوست و قارچ دکمه اي وارد نخواهد شد و تنها رشدقارچ هاي شما متوقف ميشود، ولي اگر سالن پرورش قارچ در زمان باردهي دمايي بالاتر از ٢٠ را تجربه كند تولیدکننده صدمه ديده و ضرر بزرگی در انتظارش خواهد بود .
پس هر قدر هم كه براي تاسيسات برودتي نياز به هزينه باشد به هيچ وجه نبايد خساست ورزيد چراكه تاسيسات نا مطمئن ضرر دهي ميليوني آينده شما را در بر خواهد داشت .

مهمترین شرایط سالن تولید :

1. عدم وجود نور مستقیم خورشید
2. داشتن خروجی فاضلاب،  جهت شستشو وخروج آب اضافی سالن
3. امکان دسترسی به آب
4. توانایی محل برای ایجاد دمایی در رنج ١۶ تا ٢۵ درجه
5.  محلی برای نصب دستگاه های کنترل رطوبت ، هوا ساز و کولر

در مورد سوله های پرورش نیز، نکته هایی قابل اهمیت است

1. مساحت تقریبی 70 الی 120 متر با ارتفاع حداقل 3 تا 4 متر و البته مستطیل شکل
2.  عایق بندی سقف سوله برای جلوگیری از تبادل گرما وسرما، چون معمولا سقف سوله با ورقه های فی ساخته میشود که تبادل دمایی دارد!

در روش صنعتی برای ایجاد یک سالن از تجهیزات یشرفته مانند چیلر -ایر واشر - هیتر - دما سنج ها و رطوبت سنج های دیجیتال و استفاده میشود که قیمت بالایی هم دارند اما در سرمایه گذاری های گسترده به صرفه می باشند

برای ایجاد یک سالن کوچک در منزل موارد زیر را نیاز دارید:

1. اتاق پرورش که بهترین نوع دیوار های به کار رفته در آن سیمانی می باشد (نگهداری بیشتر رطوبت) سقف و دیوار های گچی برای جلوگیری از خسارت باید حتما با پلاستیک پوشیده و عایق بشوند.
2. اتاق بایدحتما جایی برای خروج آب داشته باشه چون آب بسیاری در مراحل مختلف مورد نیازه
   ٣- اتاق پرورش باید امکان نصب تجهیزاتی برای تهویه و هوا دهی رو داشته باشه
   ۴- اتاق پرورش باید کاملا بدون درز (جلوگیری از ورود هوا + ات) و عاری از هر گونه آلودگی باشد
3. امکان نصب وسایل گرمایشی
4.  لوله کشی آب برای آبیاری و ایجاد رطوبت
5. ارتفاع مناسب برای ایجاد طبقات 3 متر می باشد ولی ارتفاع کمتر هم قابل استفاده است

برآورد هزینه کسب‌وکارهای کوچک

 برای یک سالن استاندارد ۶۰ متری با ظرفیت ۵ تن ، که جزو سالن های کوچک به حساب می آید تجهیزات زیر را لازم دارید:

قفسه‌بندی با ظرفیت ۵ تن کمپوست، رطوبت‌ساز پروانه‌ای، کولرآبی ، سم‌پاش و پله و رطوبت‌سنج ، فن و کانال . اما در هر کسب‌وکاری سرمایه در گردشی هم وجود دارد که در مورد پرورش قارچ شامل  کمپوست که برای یک سالن استاندارد ٦٠ متری تا ٥ تن از آن مورد نیاز است ، ٤ متر خاک پوششی پاستوریزه ،١٠٠ کارتن ١٠ کیلویی برای هزار کیلو قارچی که برداشت می‌شود ، هزینه‌های حمل‌ونقل ، تخلیه سالن و آبونمان برق و آب

بایدهای تولید قارچ

بهترین زمان شروع پرورش قارچ معمولا از اواسط شهریورماه تا اواسط بهار است. البته این زمان برای سالن‌های مجهز تولید قارچ که دارای خنک‌کننده‌های مناسب هستند، بسیار مساعدتر است. معمولا در زمستان به جای استفاده از رطوبت‌ساز از دیگ بخار استفاده می‌شود که هم گرمای سالن را تامین می‌کند و هم موجب ایجاد رطوبت بیشتر می‌شود. با بسته‌بندی قارچ می‌توان به درآمد بیشتر دست یافت. البته قارچ با بسته‌بندی نیاز به مجوزهای لازم دارد ولی در مواردی دیده شده که شرکت‌های بزرگ اقدام به فروش امتیاز لیبل خود به پرورش‌دهندگان می‌کنند که می‌توان با خرید لیبل برای بسته‌بندی قارچ در محل تولید اقدام کرد. در صورتی که بتوان در کنار پرورش قارچ، پخش و فروش آن را هم انجام داد، از سود بسیار بیشتری برخوردار می‌شوید که در شروع کار تولید از گزینه‌های مهم در پرورش قارچ و رمز موفقیت آن به شمار می‌رود. میزان استاندارد برداشت قارچ در ایران از هر تن کمپوست ٢٠ درصد است، یعنی ٢٠٠ کیلو قارچ از هزار کیلو کمپوست. با بالاتر رفتن تجربه فرد تولیدکننده، میزان محصول تولیدی نیز تا حدود ٢٨ درصد افزایش می‌یابد.
مراحل تولید قارچ

برداشت قارچ:

بعد از آن که رشد قارچ به حد کافی رسید و تاج آن شکل کامل خود را پیدا کرد باید قارچ‌های رسیده را برداشت کرد.  در برداشت محصول باید به این نکته توجه شود که قارچ‌هایی که ترک برداشته و چتر آن باز شده باشد ارزش بازاریابی را از دست می دهند. همچنین این قارچ ها وزنشان کاهش یافته و  قارچ‌هایی که زودتر از موعد چیده شوند وزن آن‌ها سبک و از قارچ‌های درجه دو محسوب شده و ارزش غذایی کمتری دارند. در هنگام جمع‌آوری محصول نباید از سبدهای بزرگ برای برداشت استفاده کرد. چون فشار قارچ ها روی هم در سبد باعث می شود که قارچ‌های زیر خراش بردارند و سیاه شوند. جهت برداشت محصول قارچ باید کلاهک را در دست گرفته و یک پیچ به آن داده تا پایه آن از زمین جدا شود و فورا ساقه کثیف و آلوده را با چاقوی تیز قطع کنید و قارچ تمیز را داخل سبد قرار دهید. و بهتر است که جمع‌آوری با دستکش انجام شود. برداشت قارچ هر پانزده روز یکبار انجام می‌ شود و این برنامه به مدت دو تا سه ماه طول می کشد.

نکته بسیار مهم اول : میزان تولید بیشتر به تجربه شخص تولید کننده و کمپوست درجه ۱ و خاکپوششی پاستوریزه بستگی دارد

نکته بسیار مهم دوم : برای شروع تولید قارچ از کم شروع کنید ، حداکثر ۱ تن  کمپوست خریداری کنید و در شرایط استاندارد نگه داری کنید و تمام تجربه ها را یادداشت کنید و بعد ۲ دوره با تجربه و علم کافی به کار حرفه ای را شروع کنید

*قارچ دکمه ای بسیار حساس است و هر اشتباهی تمام محصول و زحمت شما را نابود خواهد کرد.
نکته بسیار مهم سوم  :  حتما زیر نظر یک فرد با تجربه شروع به کار کنید و شرایط مورد نیاز قارچ را دقیقا فراهم کنید.

برآورد سود پرورش قارچ

برای اینکه بتوانید سود پرورش قارچ را به توجه به امکانات خود برآورد کنید به این صورت عمل کنید:
1- هزینه های مربوط به زمین را مشخص کنید

2- حداکثر هزینه های لازم جهت خرید تجهیزات را محاسبه کنید

3-هزینه لازم جهت تامین مواد اولیه و کارگر ها را تعیین کنید.

به طور خلاصه همه هزینه هایی که براش شروع لازم است را در نظر بگیرید .

به طور میانگین از هر یک تن کمپوست قارچ دکمه ای می توان ۱۵۰ تا ۳۵۰ کیلوگرم قارچ برداشت کرد. شما حداقل را در نظر بگیرید یعنی 150 تن قارچ از هر تن کمپوست

*حالا میزان ظریت نهایی تولید را در قیمت فروش قارچ ضرب کنید تا مجموع درآمد هایتان بدست آید.

*کل هزینه های تولید را از فروش کل کم کنید تا میزان سود تقریبی شما از پرورش قارچ بدست آید.

فراموش نکنید.

پرورش قارچ خانگی با مشکلات زیادی  روبه‌روست. مثلا اینکه ممکن است تمامی بستر کشت پرورش دهندگان دچار بیماری مایکوگن و یا تار عنکبوتی شود و محصول آن‌ها نابود شود! بنابراین پرورش قارچ خانگی با ریسک بالایی همراه است که گاهی خطر نابودی همه محصول کشت شده را به دنبال دارد.
معمولا گفته می‌شود که پرورش قارچ در حیاط خلوت، زیرزمین و . با هزینه‌ی بسیار پایینی انجام می‌شود ولی همه چیز به این آسانی که گفته می‌شود نیست. البته قارچ گیاه سازگاری است ولی این مهم است که ببینیم می‌توانیم چند درصد محصول از کمپوست بگیریم و اینکه چگونه می‌توانیم با مریضی‌هایی که محصول ما دچار آن می‌شود مقابله کنیم پس اگر صرفا به دنبال سرگرمی هستید میتوانید پرورش قارچ در منزل را امتحان کنید اما اگر با تمام سرمایه یا از آن بدتر با وام میخواهید در منزل پرورش قارچ انجام دهید به امید سود دهی و بازگشت سرمایه، باید بدانید که با این کار که وارد معامله پر ریسکی میشوید.

قارچ چگونه کشت می شود

کاشت قارچ امروزه اهمیت زیادی پیدا کرده و تقاضا برای پرورش آن افزایش یافته است.

کاشت قارچ در خانه، کاری است که هر فردی که علاقه مند به کاشت سبزیجات باشد، می تواند آن را در خانه خود انجام دهد.

سرعت رشد قارچ ها در مقایسه با بسیاری از سبزیجات، زیاد است و فضای کمی را در باغ به خود اختصاص می دهند.

قارچ از آن خوراکی هایی است که شرایط خاصی برای پرورش و نگهداری دارد.

پس بهتر است قبل از اقدام به هر کاری، با پوپونیک همراه باشید تا با اصول اولیه و همچنین شرایطی که باید برای رشد قارچ ها در نظر گرفت آشنا شوید.

قارچ برای اولین بار در فرانسه و در هوای آزاد کاشت شد و به تدریج به درون فضاهای بسته انتقال یافت.

قارچ ها در فضاهای داخلی و خانه بهتر رشد می کنند، زیرا در این مکان ها درجه حرارت و شرایط نور را می توان به راحتی مدیریت کرد.

پس در نظر داشته باشید که در کاشت قارچ، مهمترین موضوعی که باید به آن دقت فراوانی شود، مدیریت شرایط است.

کاشت قارچ گلخانه ای برای اولین بار در سال ۱۷۵۴ در سوئد ابداع شد و حدود ۵۰ سال قبل وارد ایران شد.

بهترین زمان برای کاشت قارچ:

از ماه مهر تا آذر بهترین زمان برای پرورش قارچ در خانه است.

برای کاشت قارچ در ماه های دیگر سال، در صورتی که امکانات تهویه هوا و متعادل نمودن درجه حرارت محیط محل پرورش قارچ را بتوانید فراهم نمایید، می‌توانید قارچ را در ماه های دیگر نیز کاشت و پرورش نمایید.

به طور کلی می‌توان قارچ را در محیط تاریک پرورش داد و به جز نور مستقیم آفتاب، هر مقدار نور را تحمل می کند.

روش کاشت و پرورش قارچ:

برای کاشت قارچ به اتاقی نیاز است که دارای قفسه بندی باشد و شامل راهروهایی میان هر ردیف از قفسه ها باشد.

همچنین اقدامات عایق کاری سالن برای جلوگیری از اتلاف گرما و سرما نیز باید در آن رعایت شده باشد.

به طور متوسط بهترین درجه رطوبت برای کشت، بین ۷۰ تا ۸۰ درصد است.

همچنین درجه هوای محیط پرورش نیز باید بین ۱۵ – ۱۰ درجه نگهداری شود.

کمپوست، بستری است که قارچ روی آن رشد کرده و از آن تغذیه می‌کند

اولین و مهمترین ماده‌ای است که برای پرورش قارچ مورد نیاز است.

در کل به کود های گیاهی کمپوست، ترکیبی فرآوری شده از کاه و مواد دیگر است و یک نوع کود گیاهی به حساب می آید.

با استفاده از بذر قارچ یا اسپان (Spawn) می توان در روند رشد قارچ ها، تسهیل ایجاد نمود.

میسیلیوم (mycelium) به قسمت روینده قارچ گفته می شود که شامل میلیون ها رشته منشعب است که در میان کمپوست یا خاک منتشر می شود.

میلیسیوم در واقع ساختار اصلی ریشه ی قارچ است که پس از دوره ای از رشد، گسترش و رشد یافته و باعث به وجود آمدن قارچ می شود.

زمانی که تاج قارچ شکل کامل خود را پیدا نمود.

باید به طور مرتب در طول بستر کشت، بررسی کرد و قارچ های رسیده را جمع آوری نمود.

قارچ هایی که چتر آن باز شده و ترک برداشته، وزن آن کم می شود و ارزش فروش ندارند.

همچنین قارچ هایی که زودتر از موقع چیده شوند.

وزن آنها سبک بوده، ارزش غذایی کمتری دارد و از قارچ های درجه دو محسوب می شوند.

در صورتی که از سبدهای بزرگ برای جمع آوری قارچ ها استفاده شود، فشار قارچ ها روی سبد موجب می گردد که قارچ های زیرین خراش برداشته و سیاه شوند.

روش برداشت قارچ:

نحوه برداشت قارچ ها به این شکل است که کلاهک را در دست گرفته و یک پیچ به آن می دهید تا پایه آن از زمین جدا شود.

بلافاصله ساقه کثیف را با چاقوی تیز قطع کنید و سپس قارچ تمیز را داخل سبد قرار دهید.

قارچ های چیده شده را به اتاقی سرد انتقال دهید و در اسرع وقت نسبت به درجه بندی آن اقدام نمایید.

قارچ های لک دار و ناقص را جدا کرده و از آن ها برای مصارف تهیه پودر در قارچ و کچ آپ استفاده نمایید.

قارچ های سالم را به صورت بسته بندی، به بازار عرضه کنید.

چگونه قارچ را انتخاب و نگهداری کنیم؟

 قارچ هایی را که سالم هستند و صدمه ندیده اند (اوایل باز شدن چترشان می باشند)، بخرید.

پبهترین شیوه نگهداری از قارچ‌هایی که از سلفون خارج شده‌اند این است که آنها را داخل پاکت‌های کاغذی قرار دهید و در یخچال بگذارید. قارچ‌ها را داخل کیسه فریزر نگذارید چون به علت تعریق، زود‌تر نرم و فاسد می‌شوند. قارچ‌ها تا چهار روز در یخچال سالم می‌مانند اما بعد از آن تازگی‌شان را از دست می‌دهند.

با قرار دادن قارچ ها در پاکت کاغذی می توانید تا یک هفته آنها را سالم نگه دارید.
قارچ ها را باید ابتدا به آرامی تمیز کرد و سپس شست. قارچ های پرورشی ممکن است خام هم خورده شوند، اما بیشتر قارچ ها را بایستی به شکل پخته مصرف کرد.
از قارچ ها به صورت تازه، کنسرو شده، خشک شده و فریز شده استفاده می شود.
نکته قابل توجه اینکه: قارچ های وحشی را از اماکن قابل اطمینان خریداری کنید، زیرا بعضی از قارچ های وحشی، سمی اند و می توانند به سلامت قلب، کلیه و کبد صدمه بزنند و حتی کشنده باشند.

قارچ یکی از سالم‌ترین مواد غذایی است که می‌تواند در ترکیب رژیم غذایی مبتلایان به دیابت جای گیرد. قارچ چربی و کلسترول ندارد، مقدار کمی هیدرات‌کربن را در خودش جای داده و از لحاظ داشتن پروتئین در سطح خوبی قرار دارد. ویتامین، مواد معدنی، آب و فیبر هم از سایر ترکیبات موجود در قارچ هستند که به سلامت هرچه بیشتر بیماران مبتلا به دیابت کمک می‌کنند. قارچ‌ها انسولین طبیعی و آنزیم‌هایی دارند که سبب شکسته شدن قند یا نشاسته موجود در غذاها می‌شوند. علاوه بر این قارچ‌ها ترکیباتی دارند که در بهبود عملکرد پانکراس، کبد و سایر غدد هورمونی درون ریز تاثیر دارند. با این روند تولید انسولین و جریان یافتن آن در طول بدن تسهیل می‌شود.

همه قارچ‌ها خوراکی نیستند و برخی از قارچ‌های غیرخوراکی و سمی می‌توانند کشنده باشند، البته برخی از قارچ‌های خوراکی هم برحسب اینکه در چه بستری رشد می‌کنند ممکن است سمی شوند، بنابراین هیچ وقت در محیط‌های طبیعی و جنگل‌ها با دیدن قارچ‌های به ظاهر خوراکی وسوسه نشود، مگر اینکه توسط فردی متخصص از بابت خوراکی بودن‌شان مطمئن شده باشید.

شرکت سپید مزرعه صحرا

پروتئين قارچ از لحاظ اسيدهاي آمينه كه جزء اصلي پروتئين است جزو غني ترين پروتئين ها محسوب مي شود و از لحاظ ارزش غذايي در حد فاصل پروتئين گوشت و پرتئين گياهي قرار دارد. به طور كلي ارزش بالاي پروتئين قارچ ،قابليت هضم پذيري بالاي آن وبهمین دلیل مصرف آن براي سالمندان و سالخوردگان بسيار توصيه شده است.

يكي از مهمترين ويژگي هاي قارچ كه باعث شده متخصصين تغذيه آن را بسيار توصيه كنند در صد كم چربي آن است. مصرف روزانه 100 گرم قارچ خوراكي نياز بدن به ويتامين c را برطرف مي كند.

علاوه بر اين قارچ منبع بسيار خوب ويتامين B1 و B2 است. عناصر معدني موجود در قارچ در مقايسه با سبزيجات و ميوه جات از كيفيت و كميت بهتری برخوردار است. قارچ خوراكي داراي ميزان چشم گيري پتاسيم، آهن و مس است و قادر است فسفر مورد نياز بدن را به طور كامل تأمين كند.

كلاهك قارچ سرشار از فسفر است. قارچ ها به طور طبيعي توليد لوواستاتين مي كنند و اين تركيب بسيار در كاهش چربي و كلسترول خون مي تواند مؤثر واقع شود. در قارچ تركيبي به نام بيوفريوليد وجود دارد كه از تشكيل مخزن چربي خطرناك در شريانها جلوگيري مي كند. اين ماده از تشكيل كلسترول هاي بد خون (LDL )و اسيد هاي چرب در سلولها و خون جلوگيري مي كند.

قارچ استخوانها را تقويت ، خستگي و كمبود ويتامين D را بر طرف مي كند. پرتو خورشيد در بدن ويتامين D توليد مي كند اما در زمستان بدن اين وضعيت را ندارد كه از پرتو خورشيد به خوبي استفاده كند و ويتامين D توليد كند. پس در زمستان خوردن مواد غذايي توصيه مي شود كه داراي اين ويتامين باشد.

قارچ را بايد پخته خورد، زيرا قارچ آلوده به موادي است كه فقط با پختن از بين مي رود اما قارچ هايي كه در واحدهاي صنعتي توليد مي شوند مي توان بدون هيچ مشكلي پس از تميز كردن مصرف شود.

توصيه مي شود از خريد قارچهاي فله اي بپرهيزيد. زیرا احتمال مسوميت از طريق اين نوع قارچها بسيار بالاست و كيفيت این قارچ پایین است .

تحقيقات پزشكي نشان مي دهد كه با خوردن قارچ، دستگاه دفاعي بدن تقويت مي شود، طول عمر افزايش وگردش خون در بدن بهبود مي يابد، كلسترول خون پايين مي آيد، ويروسها از بين مي رود، از بروز بيماري هاي قلبي جلوگيري مي شود.

به دلیل وجود كربوهيدرات و آهن در قارچ پزشكان مصرف آنرا به بيماران ديابتي و افرادي كه به تقويت دستگاه ايمني بدن خود اهميت مي دهند و كساني كه برنامه خاص غذايي (رژيم) دارند توصيه مي كنند.

آفات و بيماريهاي مهم قارچهاي خوراكي

آفات و بيماريهاي مهم قارچهاي خوراكي و نحوه کنترل آنها   برای کنترل موفقیت آمیز آفات و بیماریهایی که عموماً در سالنهای پرورش قارچ ایجاد مزاحمت می کنند نکات زیر را مد نظر قرار دهید؛ 1-  استفاده از فیلتر های اسپورگیر در اتاقهای کشت 2- استفاده از البسه و کفشهای ضدعفونی شده در تمام مراحل تولید 3- ضد عفونی سالنهای کشت، ابزارآلات، مومات و . 4- انتقال و دفن مواد زائد و ضایعات حامل از قارچهای مرده و بیمار 5- اسپان در سردخانه و بطور جداگانه نگهداری شود. 6- مگسهای فورید و سیارید به راحتی کپکها، کنه ها و نماتدها را حل می کنند، مراقب آنها باشید. 7- رعایت کلیه نکات بهداشتی از قبیل؛ رفت و آمد کارگران، شستشوی روزانه سالنها، استفاده از ظروف تمیز و ضدعفونی شده، انجام عمل پاستوریزاسیون کامل کمپوست قبل از تخلیه موثر می باشد.   1-بیماریهای قارچی: که مهمترین آنها به ترتیب زیر می باشد؛ 1-1-  قارچ كلاهك جوهري : wild mushroom    نوعي قارچ از جنس كوپرينوس  coprinus spp  مي باشد. راه انتشار: اسپور، كمپوست با آمونياك و رطوبت بالا علائم و ميزان خسارت: اين كپك بعد از مايه زني به صورت ميسليومهاي سفيد نازك رشد مي كند سپس كلاهك هاي خاكستري رنگ اين كپك تشكيل مي شود. فعاليت اين قارچ موجب كاهش عملكرد مي شود. پيشگيري: فرآوري بهينه كمپوست، جلوگيري از ج شدن كمپوست و پاستوريزاسيون مناسب و آمونياك زدايي، حذف بوي آمونياك از بستر كشت توسط تهويه شديد سالنها– كاهش PH- افت درجه حرارت– بازكردن سركيسه ها.   1-2  كپك سبز زيتوني : Olive green mould   عامل بيماري chaetomium spp راه انتشار: اسپور و رشد ميسيليوم علائم خسارت: ميسيليوم سفيد نازك تا خاكستري رنگ، اين كپك در كمپوست رشد مي كند، اين كپك بعداً برنگ سبز زيتوني روشن در مي آيد و در اثر فعاليت اين كپك رشد اسپان كند و كمپوست بوي كپك زدگي مي دهد. پيشگيري: تهويه مناسب و جلوگيري از آبياري زياد   1-3  كپك سبز: green mould  (آسپرژیلوس)   عامل اين بيماريtericoderma spp   مي باشد.ن آآمكمكسيمكمبكي   راه انتشار: كمپوست با مقادير پائين آمونياك، شرايط غير موازي، مگسها، شرايط غير بهداشتي علائم و ميزان خسارت: پوسيدگي نرم اندام هوايي قارچ و تشكيل توده هاي اسپور به رنگ سبز تيره پيشگيري: رعايت بهداشت و انجام بهينه پاستوريزاسيون كنترل: استفاده از نمك و آهك هيدراته و قارچ كشهاي بنليت و تراكلور 2-بیماریهای باکتریایی  یکی از شایع ترین این نوع از بیماریها بيماري باکتریایی بلاچ یا لكه باكتريايي (لکه قهوه ای) (bacteria blotch ) می باشد که عامل این بيماري باکتری بنامpseudomonas tolaasii  است. راه انتشار: رطوبت بالا  علائم و ميزان خسارت: لكه هاي كوچك قهوه اي تا قهوه اي مایل به زرد در سطح كلاهك قارچ ايجاد مي كند و علائم در زمان برداشت قارچ ظاهر مي شود. پيشگيري: كاهش رطوبت و آبياري سالنهاي توليد با محلولppm 150 كلرين كه لازم است اولاً رطوبت اتاق كشت در حد 85٪ نگهداري و ثانياً پس از آبياري با تهويه هاي مناسب سطح قارچها خشك شود. درجه حرارت بالاي c 20 باعث گسترش اين بيماري مي شود. كنترل: با تنظيم رطوبت و حرارت همچنين 125 ميلي ليتر آب كلر دار ده درصد را با صد ليتر آب مخلوط و در صد متر مربع آبپاشي مي كنيم.   3-کپکهای پارازیت: که انواع آن به شرح ذیل می باشد؛ 3-1- كپك تار عنكبوتي : soft mildew  عامل اين بيماري از جنس ( hyponyces spp ) مي باشد. ميسيليوم اين قارچ به صورت پنبه اي روي سطح خاك پوششي و روي اندام هوايي قارچ خوراكي رشد مي كند ( ميسيليوم اين قارچ روي كمپوست رشد نمي نمايد). راه انتشار: بالا بودن رطوبت و دي اكسيد كربن علائم و ميزان خسارت: هنگام تماس اين قارچ با ميسيليوم قارچ خوراكي، ميسيليوم كپك مانند نرمي به سرعت دور ميسيليوم قارچ ميپيچد و باعت پوسيدگي نرم مي شود. با افزايش دما و رطوبت  سطح گسترش توسعه پيدا مي كند و نهايتاً كلاهك نرم و قهوه اي را از بين مي برد. پيشگيري: کاهش دما و رطوبت و تهويه مناسب   كنترل: استفاده از قارچ كش های سیستمیک از قبیل؛ مانب، كلروتالونيل، بنومیل و . 3-2- حباب تر : wet bubble یا میکوگون  عامل بيماري ( mycogone spp ) مي باشد. راه انتشار: گرد و غبار، بستر كشت آلوده علائم و ميزان خسارت: علائم اين بيماري بسته به مراحل رشد قارچ متفاوت مي باشد در مراحل ابتدايي قبل از تمايز يابي بافت قارچ به صورت توده بد شكل قهوه اي رنگ درآمده كه ابتدا سفيد كركي ولي با مسن شدن قهوه اي پوسيده مي شود. در مراحل بعدي و پيشرفته لكه هاي قهوه اي بر روي پايه تيغه ها نيز تشكيل مي شود در شرايط رطوبتي بالا لكه هاي زرد كهربايي تا قهوه اي تيره بر روي سطح بافت هاي تمايز نيافته تشكيل مي شود. پيشگيري: رعايت مسائل بهداشتي. كنترل: استفاده از قارچ كشهاي زينب، مانب، كلروتانونيل، پركلرورمنگنز، ضد عفوني خاك پوششي با فرمالين يك درصد  3-3- حباب خشك : dry bubble عامل اين بيماري (verticilium fungicola ) مي باشد. راه انتشار: كنيدي هاي قارچ از طريق نخاله هاي موجود در سالن توليد علائم: لكه هاي قهوه اي دارچيني بر روي كلاهك ايجاد کرده و علائم بيماري يك تا دو هفته بعد از آلودگي نمايان می شود. ميزان خسارت اين قارچ نسبتاً زياد است به طوريكه ميتواند در طول 3-2 هفته به طور كامل محصول را از بين ببرد. علائم قهوه اي رنگ اين بيماري مي تواند به سادگي از علائم ناشي از بيماري كه توسط عامل باكتريايي تريكو درمايي اشتباه گرفته می شود. يك روش تشخيص آن است كه قارچ آلوده را در يك ظرف پلاستيكي سر بسته روي چند عدد دستمال كاغذي مرطوب قرار ميدهند رطوبت ظرف موجب تحريك عامل بيماري مي شود. اگر آلودگي ناشي از باكتري باشد رنگ تغييري    نمي كند اما اگر ناشي از كپك سبز باشد ( تريكو درمايي ) به رنگ سبز و چنانچه ناشي از حباب خشك باشد به رنگ خاكستري در مي آيد و بافت قارچ پرزي خواهد شد. پيشگيري: رعايت شرايط بهداشتي كاهش رطوبت نسبي ( 85-80 درصد )، تهويه مناسب،كوكات سالنهاي پرورش كنترل: نمك معمولي، هم محصول آلوده و هم عامل بيماري را از بين مي برد. در روي محلي كه آلودگي ايجاد شده است نمك پاشيده و يك ظرف پلاستيكي روي آن قرار داده و پس از يك روز محل آلوده همراه با ظرف را بريده و در خارج از سالن     مي سوزانند، برو كلرو منگنز مي تواند اين بيماري را كنترل نمايد. قارچ كشهاي مانب و كلروتالونيل در هنگامي كه اين بيماري هنوز گسترش نيافته باشد ميتواند آن را كنترل نمايد. حرارت بالاي 55 درجه سانتیگراد به صورت خشك در طي 4 دقيقه و مرطوب در طي يك دقيقه ميتواند اين قارچ را از بين ببرد.   4-بیماریهای ویروسی   شايع ترين آن بيماري لافرانس مي باشد. گونه A.bisporus  مورد حمله یک نوع بیماری ویروسی بنام Die-back  قرار می گیرد. علائم این بیماری اولین بار توسط دکتر J.w.sinden  در سال 1948 در فارم برادران Lafrance  در آمریکا گزارش شد و از آن پس این بیماری بنام لافرانس معروف گردید. راه انتشار: اسپورهاي قارچ – جريان هوا- مگسها – عدم رعايت مسائل بهداشتي علائم: ظهور اندام باردهي با تأخير مواجه و اندام باردهي قارچ داراي كلاهك كوچك و پايه طويل هستند و مناطقي از بستر كشت كاملاً عاري از ميسيليوم مي باشند كه در اين مناطق اندام باردهي به وجود نمي آيد. پيشگيري: رعايت مسائل بهداشتي، حذف مگس ها، ضد عفوني محيط كشت. البته گفتنی است بهترین روش پیشگیری و کنترل این بیماری انجام پاستوریزاسیون کمپوست قبل از تخلیه ((Cooking- out به مدت 12 ساعت در 70 درجه سانتیگراد در پایان دوره کشت می باشد.    5- بیماریهای فیزیولوژیکی   قهوه اي شدن آنزيمي: آنزيم تيروزيناز باعث قهوه اي شدن قارچ مي شود. آبدهي با كلريد كلسيم مانع از ترشح اين آنزيم    مي شود. پولكي شدن: ( scalig ) سطح كلاهك كه  در اثر خشكي محيط ايجاد مي شود. نمدي شدن: (stroma ) اين عارضه در اثر رشد تجمعي ميسيليوم به وجود مي آيد و موجب عدم توليد اندام بارهي در نمدي شده ميگردد. اين عارضه در اثر استفاده نادرست از اسپان هنگام مايه زني و يا آلودگي به مواد نقتي ايجاد مي شود. رزكام: ( rose – comb ) در روي كلاهك قارچ برآمدگيهاي بزرگ و متورم ظاهر ميگردد. عامل اين عارضه آلودگي به مواد نقتي نسبت داده شده است.  

خواص ، فواید و مزایای قارچ برای پوست:

1. هیدراته نگهداشتن پوست:

اسید هیالورونیک، بعنوان یک مرطوب کننده داخلی بدن محسوب می شود، زیرا پوست را پر و سفت می کند. این ماده، چین وچروک ها و خطوط پیری را کاهش می دهد. قارچ، حاوی پلی ساکارید است، که در آبرسانی و پرکردن پوست، موثر است پس چنانچه در بخش سلامت  در غالب خواص قارچ اشاره شده است با مصرف قارچ، پوست، نرم و انعطاف پذیر می شود.

 

مزایای قارچ برای پوست 

2. قارچ برای کمک به درمان آکنه:

قارچ، منبع غنی از ویتامین D است. زمانی که به صورت موضعی بر روی آکنه اعمال شود، خواص درمانی دارد. بنابراین، از قارچ معمولا در محصولات مراقبت از پوست مخصوص آکنه، استفاده می شود.

 

کمک به درمان آکنه با قارچ

3. قارچ پوست را روشن می کند:

بعضی از قارچ ها، اسیدکجیک دارند و یک روشن کننده طبیعی برای پوست است. این اسید، تولید ملانین بر سطح پوست را کاهش می دهد. سلول های جدید پوست را که بعد از لایه برداری سلول های مرده تشکیل شده اند، روشن می کند.

این ماده، جایگزین عالی ای برای روشن کننده های شیمیایی سمی مانند هیدروکینین که خطر ایجاد سرطان را دارد، است.

4. قارچ دارای خواص ضد پیری است:

قارچ، دارای خواص ضدپیری است. اسیدکوجیک، در کرم ها و لوسیون ها و سرم ها به عنوان درمانی برای علائم پیری مانند لکه های کبد، لکه های پیری، تغییر رنگ و رنگ پوست نامناسب ناشی از آسیب نوری،استفاده می شود.

قارچ، دفاع طبیعی بدن را افزایش می دهد و با سالم کردن آن، ظاهر پوست را بهبود می بخشد.

 

خواص ضد پیری استفاده از قارچ

 5. قارچ برای درمان اختلالات پوستی:

به دلیل التهاب و فعالیت زیاد رادیکال آزاد، اختلالات پوستی به وجود می آیند. قارچ، حاوی آنتی اکسیدان و ترکیبات دارای خواص ضدالتهابی است. استفاده موضعی از این ترکیبات طبیعی، درمان را سرعت می بخشد و با التهاب مبارزه می کند.

عصاره استخراج شده از قارچ، معمولا در محصولات پوست و برای درمان مشکلات پوستی مانند اگزما، رزاسه و آکنه استفاده می شود.

از خواص قارچ چه می دانید؟

قارچ های خوراکی ارزش غذایی خوبی دارند و به همین دلیل می توانند در کنار سبزیجات پرخاصیت میهمان همیشگی سبد غذایی خانواده‌ها شوند. قارچ ها کالری کمی دارند، هیچگونه چربی یا کلسترولی در آنها پیدا نمی‌شود و مقدار نمک بسیار کمی دارند. گروهی از ویتامین‌ها و املاح معدنی مهم مانند سلنیوم، پتاسیم، ریبوفلاوین، نیاسین، ویتامین D و … هم در قارچ‌ها وجود دارد.

 

قارچ ها به دلیل داشتن بتاگلوکان و اسید لینولئیک منبع غذایی خوبی برای پیشگیری از بروز سرطان سینه و پروستات هستند. علاوه بر این اسید لینولئیک از ایجاد اثرات نامطلوب استروژن پیشگیری می کند. هورمون استروژن یکی از دلایل بروز سرطان سینه در ن بعد از یائسگی است.

 

یکی از بهترین راه‌های تامین ویتامین D قرار گرفتن در معرض نور خورشید است اما درصورتی‌که روزانه بیشتر ساعات روز را در محیطی سر بسته می‌گذرانید بهتر است با کمک برخی مواد غذایی از جمله قارچ کمبود ویتامین D بدن‌تان را جبران کنید.

 

فواید قارچ بر پوست

قارچ، حاوی پلی ساکارید است، که در آبرسانی و پرکردن پوست، موثر است و در از بین بردن چین و چروک موثر می باشد.

 

قارچ منبع غنی از ویتامین D است. این ویتامین در درمان بسیاری از آکنه‌ها و رفع جای جوش صورت کاربردی است. از این رو بیشتر پمادهای ضد آکنه ترکیباتی از این ویتامین دارند. شما به جای استفاده از این کرم‌های شیمیایی می‌توانید از ماسک قارچ، استفاده کنید.

 

قارچ سبب روشن شدن پوست می شود.

 

قارچ، منبع خوبی از آهن است

 

خواص قارچ برای مو:

درست مانند مابقی قسمت های بدن، مو نیز نیازمند دریافت مواد مغذی حیاتی برای فولیکول های خود است.

 

کم خونی یکی از رایج ترین دلایل ریزش مو است. کم خونی به دلیل کمبود آهن در خون به وجودمی آید. قارچ، منبع خوبی از آهن است و می تواند با ریزش مو مبارزه کند.

 

آهن، یک ماده معدنی حیاتی است و در تشکیل سلول های قرمز خون نقش دارد، بنابراین مو را تقویت می کند و سرعت رشد مو را افزایش می دهد.

 

تقویت سیستم ایمنی بدن با خوردن قارچ

همانطور که قبلا ذکر کردیم قارچ حاوی سلنیوم است. این ماده می‌تواند پاسخ ایمنی بدن به عفونت‌ها را از طریق تحریک تولید سلول‌های T بهبود ببخشد. فیبرهای بتاگلوکان موجود در قارچ نیز می‌تواند سیستم ایمنی بدن را برای مبارزه با سرطان و پیشگیری از تشکیل تومورها تقویت کند.

 

کمک به کاهش وزن

از جمله روش‌های لاغری، خوردن پروتئین بالا و مصرف کم‌چربی است. از این رو شما با خوردن قارچ، به این رژیم غذایی می‌توانید عمل کنید. قارچ با دارا بودن پروتئین مناسب و چربی کم، سلامتی و روند لاغری شما را تضمین می کند.

 

مصرف قارچ باعث کاهش التهابات در بدن می‌شود

قارچ‌ها حاوی آنتی اکسیدان قوی‌ای به نام ergothioneone هستند، که باعث کاهش التهاب در بدن می‌شوند.

شناخت قارچ های خوراکی و سمی و داروئی

قارچ ها سه دسته هستند :
۱- خوراکی۲- سمی۳- داروئی
قارچ های خوراکی

در اکثر کشورهای جهان خوردن قارچ متداول است زیرا نسبت به گوشت قرمز از نظر پروتئین چیزی کم ندارد و از نظر چربی صفر می باشد و با صرفه و اقتصادی نیز می باشد . از مهم ترین قارچ های خوراکی میتوان به قارچ دکمه ای و انواع صدفی آن اشاره کرد این قارچ ها را می توان در مکانهای کوچک هم تولید کرد .
قارچ های سمی

سمی بودن قارچ ها به سه نوع تقسیم شده اند : ۱- فالاتوکین۲- آموتوکسین۳- همولیتیک و آمانیتا لفظ سمی بودن قارچ ها می باشد .
مسمومیت های ناشی از مصرف قارچ های سمی
الف) قارچ های روی دستگاه گوارش و روی اعصاب اثر کرده و شخص را دچار دل درد و سر درد و تهوع که مصرف کننده بیمارستانی شده و باید تحت نظر پزشک معالجه شود .

ب) قارچ هایی که به تنهایی اثرات سوئی نداشته ولی با مکمل های دیگری مثل الکل اثر منفی گذاشته و شخص را به حال احتراز می برد . قارچ های مرکب (Coprinus) و موالها (Morchella)

ج) قارچ هایی که به طور کل سمی بوده ، و به شخص مصرف کننده شوک سریع وارد کرده چه بسا مصرف کننده به بیمارستان هم نرسد .
فالاتوکسین و آموتوکسین سم هایی هستند که روی دستگاه گوارش اثر می کند ولی کشنده نیستند .
همولیتیک سمی است که روی گردش خون (گلبولهای قرمز خون را از بین می برد ) و اعصاب و مغز تاثیر سریع دارد و باعث سکته مغزی می شود .
آمانیتا فالوئید و آمانیتا موسکاریکا از این دسته از قارچ های سمی می باشد .

آمانیتا فالوئید Amanita Phalloides
کلاهی بهقطر ۷ تا ۱۰ سانتی متر به رنگ سبز زیتونی یا زرد زیتونی وگاه بسیار کم رنگ و نزدیک به سفید دارد . در حالت مرطوب کمی ج است .گاه لکه های مسطح پوست مانند سفیدی بر پوسته دارد . پوسته آن را می توان مثل پوسته قارچ خوراکی جدا کرد . تیغه ها سفید و نزدیک به هم هستند .

طول پایه ۸ تا ۱۲ سانت و عرض آن ۵/۱ تا ۲ سانت است .
زمستان سفید یا به رنگ کلاهک ولی کم رنگ تر است سطح آنصاف یا حاوی پوسته های نازکی است که در ابتدا تو پرند و به تدریج تو خالی می شوند . حلقه دامن مانندی در قسمت بالای پایه وجود دارد قاعده پایه در کیسه فنجان مانندی محصور است . زیر درختان پهن برگ به خصوص غان و بلوط از اواسط تابستان تا اواخر پاییز یافت می شود . سمیت آن بحدی است که خوردن کلاهک آن می تواند مرگ آور باشد .
آمانیتا موسکاریکا معروف به امانیت مگس کش Amanita Muscarica

 

آمانیتا موسکاریکا عامل بسیاری از مسمومیت هاست
آمانیتا موسکاریکا از زیباترین و معمول ترین قارچ هاست . کلاهک قرمز یا نارنجی با خالهای سفید به قطر ۱۰ تا ۲۰ سانتی متر دارد که در ابتدا گرد است و به تدریج تحدب آن کم می شود و مسطح می گردد .

در حالت مرطوب ج است . تیغه های آن سفید و فشرده اند . پایه ۱۰ تا ۲۲ سانتی متر ارتفاع و ۵/۲ سانتی متر قطر دارد و سفید و توپر است ولی به تدریج تو خالی می شود . حلقه سفید دامن مانند قاعده پایه متورم است و فلس های سفید کرکداری دارد که به صورت حلقه های متحد المرکزی آنرا در بر گرفته اند . از اواسط تابستان تا اویل زمستان زیر درختان غان و سوزنی برگ بوفور دیده می شود .
سمی بنام موسکارین در آن وجود دارد که ات به آن حساسند . قارچ های سمی و خوراکی را نمی توان از نظر شکل و اندازه و رنگ شناخت و فقط آزمایشگاه می تواند سمی بودن و مقدار سم و نوع سم را مشخص می کند .

در بین قارچ های موجود ، قارچهایی هم هست که توهم زا می باشد و شخص مصرف کننده را به عالم خلصه می برد . امروزه ۸۰ % از قرص های روان گردان از قارچ سوما» با نام ایرانی دنبلان کوهی که ماده ای به نام تروف» دارد درست می شود . قارچ های رنگی هم در طبیعت وجود دارد که برای مصارف صنعتی و غذایی کاربرد دارند . در کشور هند ، قارچ های رنگی را برای ساختن ادویه و رنگ اسنک (پفک) کشت و صادر می کنند .
قارچ های داروئی

امروزه که علم طب پیشرفت چشمگیری کرده ، محقیقین در آزمایشگاهها و انیستیتو های معتبر برای هربیماری دنبال درمان و راه چاره ای می گردند از قدیم الایام طبیبان از گیاهان برای درمان استفاده می کردند با پیشرفت علم طب عصاره گیاهان و مواد مفید گیاه مورد استفاده قرار می گیرند .
قارچ هم از این قاعده مستثنا نیست .

آنتی بیوتیکها در مبارزه با بیماریهای عفونی مورد استفاده های فراوان قرار می گیرند از این جمله اند معروفترین آنتی بیو تیک که مصرف طبی دارد پنی سیلین می باشد . در قارچ صدفی آنتی بیوتیک بیشتری نسبت به قارچ دکمه ای گزارش شده است .
پلوروتین

پلوروتین موجود در قارچ داروی پوست بدن انسان است و موجب نرمی و لطافت پوست شده و داروی جوش و لک صورت می باشد .

لیستین
کاهنده کلسترول خون که برای درمان بیماران قلبی و آنهایی که فشار خون دارند مفید است .
ریبوفلاوین : آرام کننده ذهن
نیاسین : برای ترک اعتیاد

دارای آهن – سدیم – ویتامین B2
قارچ ها سرشار از ویتامین ها هستند : محلول در چربی A-E-D که در ساخت پماد مصرف می شود .

تشخیص قارچ ها از همدیگر

قارچها در طبیعت بسیار فراوانند، که بعضی از آنها خوراکی و بعضی دیگر سَمّی می باشند. سوالی که معمولاً از یک قارچ شناس می شود این است که چگونه می توان قارچ سمی از قارچ خوراکی تشخیص داد. واقعیت امر این است که تشخیص قارچ سَمّی از قارچ خوراکی بسیار مشکل است در گذشته گفته می شد که قارچهای سَمّی در اثر قطعه قطعه شدن تغییر رنگ می دهند و هنگام طبخ اگر سکه نقره در مجاورت آنها قرار گیرد سکه سیاه می شود یا آنکه قارچهای سمی را حون نمی خورد و چنانچه با پیاز تماس پیدا کند پیاز قهوه ای رنگ می شود، این قضاوتهای عجولانه در تفکیک گونه های سمی و خوراکی نه تنها هیچ ارزشی ندارد بلکه گاهی سبب ایجاد مسمومیت های خطرناکی نیز می شود. قارچهای سمی یا خوراکیِ تازه سکه نقره یا پیاز را سیاه نمی کند بلکه قارچهای فاسد یا در حال فساد مواد گوگرد دار از خود تولید می نماید که موجب سیاه شدن بعضی از اجسام می گردد، همچنین وجود حلقه بر روی ساقه قارچ نیز نمی تواند دلیل خوراکی بودن آن باشد، زیرا قارچهای سمی آمانیتا نیز دارای حلقه می باشند. بهترین راه تشخیص قارچهای سمی و خوراکی از یکدیگر به خاطر سپردن صفات ظاهری می باشد و از مصرف قارچهایی که در خوراکی بودن آنها اطمینان وجود ندارد باید اجتناب کرد. مسمومیت قارچی فقط از طریق خوردن ایجاد می شود و هیچ قارچی از طریق لمس کردن انسان را مسموم نمی کند. از تعداد چهار هزار گونه قارچ شناسایی شده حدود 700 الی 800 گونه آنها خوراکی است و لکن تعداد گونه های قارچی سَمّی خیلی کم و محدود، 60 – 70 گونه می باشد

معرفی انواع قارچ های خوراکی

قارچ های خوراکی

انواع مختلفی از قارچ های خوراکی در طبیعت وجود دارد. از قارچ های خوراکی معمولی دکمه ای و صدفی رایج تا قارچ های عجیب و غریب. ولی همه آنها از نظر فنی و علمی قارچ هستند. البته در بین عوام جزو سبزجات دسته بندی می‌شوند. در این مقاله لیستی از انواع قارچ های خوراکی به شما معرفی می‌شود.

قارچ کرمی

این قارچ جزئی از خانواده قارچهای سفید دکم ای هستند که نام علمی آنها Agaricus Bisporus است. بیشتر به نام قارچ دکمه ای معروف هستند. در اغلب مناطق جهان قارچ دکمه ای کرمی، دکمه ای سفید و پرتوبلو استفاده می‌شود. در مقایسه با قارچ دکمه ای سفید این قارچ ها سطح قهوه ای دارند. منبع غنی از مواد مغذی مورد نیاز بشر است. 37% سلنیوم، 29 ریبوفلاوین، 25% مس، 19% نیاسین، پنتوتنیک اسید 15%، 13% پتاسیم و 12% فسفر.

قارچ مورل

قارچ مورل(Morchella esculenta) از قارچ یکی از قارچ های عجیب خوراکی است. ظاهر ای قارچ عجیب و شبیه لانه زنبور عسل است. ظاهر مرموزی دارد و به نظر نمی‌رسد خوراکی باشد. ولی وقتی خورده می‌شود مانند ظاهرش طعم خاصی دارد. طعمی شبیه فندق دارد. اگر قارچ شیتاکه را می‌پسندید حتما این قارچ را هم می‌پسندید. قارچ های مورل وحشی هستند و پرورشی نیستند و در مغازه های بسیار کمی دیده می‌شوند. اگر خودمان یکی از آنها را برداشت کنیم شاید بتوانیم آن را کشت کنیم. بر خلاف ظاهر عجیبش قارچ ایمنی است. دارای 68 % آهن، 52% ویتامین دی، 31% مس، منگنز 29%، فسفر19%، روی14% و ریبو فلاوین 12%.

قارچ شیتاکه

قارچ شیتاکه (Lentinula edodes) یکی از معروف ترین قارچ های جهان است که طعم بی نظیری دارد. با طعم گوشتی که حالت جویدنی همراه است. زادگاه این قارچ در ژاپن است و در آنجا بسیار پر طرفدار است. این قارچ دارای خواص آنتی اکسیدانی و ضد می است. همچنین آزمایشات نشان داده است مصرف آن سیستم دفاعی بدن را هم تقویت می‌کند. در 100 گرم از این قارچ مقدار 45 % مس، 36 % پنتوتنیک اسید، 10 % ریوفلاوین، 10 % منگنز، 9% روی، 8% ویتامین ب6 و 7% نیاسین وجود دارد.

قارچ حونی

قارچ حونی (Oyster Mushrooms)، خانواده قارچ های حونی یکی از بزرگترین انواع قارچ های خوراکی هستند. دارای ظاهر متمایزی هستند و ضخیم و بر آمده هستند. بافت گوشتی و اسفنجی دارند. این قارچ بومی اروپا، خاور میانه و شمال آفریقا است. شناسایی ان قارچ در طبیعت بسیار آسان است و در خارج از ژاپن واسترالیا قارچ سمی به آن شبیه نیست. در 100 گرم از این قارچ مقدار 12 % مس، 13 % پنتوتنیک اسید، 21 % ریبوفلاوین، 8% و 12 درصد پتاسیم وجود دارد.

قارچ لیون من

این قارچ (Hericium erinaceus) کمی شبیه قارچ مورل است ولی ظاهر متفاوتی دارد. همان طور که در شکل هم می‌بینید ظاهر عجیبی دارد. دارای بافت و طعم گوشتی است. بررسی ها نشان داد این قارچ خواص ضد التهابی، تقویت کننده سیستم گوارش و گردش خون است. علاوه بر آن دارای خاصیت آنتی اکسیدانی هم است. در مناطقی از قاره اروپا، شمال آمریکا و آسیا به شکل وحشی وجود دارد. البته برای دست یافتن به نتایج دقیق نیاز به انجام آزمایشات انسانی بیشتری است. این قارچ در آشپزی چینی نقش مهمی ایفا میکند و حتما در مغازه های کشورهای آسیایی پیدا می‌شود.

قارچ انوکی (Enoki Mushrooms)

این قارچ (enokitake) این قارچ دارای ساختمان دراز، سفید است که روی یک رشته به وجود آمده است. طعم قارچ انوکی بسیار مطبوع است و قیمت بالایی ندارد. اغلب در غذاهای آسیایی و ایتالیایی وجود دارد.

قارچ پورتوبللو

این قارچ ها اجداد یا مادر بزرگ قارچ های دکمه ای هستند. از همان جنس و گونه قارچ های دکمه ای هستند. این قارچ ها بزرگتر و دارای قطر بزرگتری نسبت به قارچ دکمه ای هستند و از نظر ارزش غذایی بسیار غنی هستند. این قارچ بسیار لذیذ وخوشمزه است. در 100 گرم از این قارچ مقدار 20 % مس، 15 % پنتوتنیک اسید، 28 % ریبوفلاوین، 23 % نیاسین، 16 % سلنیوم، 14% پتاسیم وجود دارد.

قارچ پورسینی

قارچ پورسینی (Boletus edulis) یکی از معروف ترین قارچ های مورد استفاده در آشپزی است. دارای طعم عمیق، ملایم و بوی مطبوع است. هم به شکل خام و هم به شکل خشک شده در فروشگاه ها وجود دارد. اگر به دنبال پیدا کردن قارچ طبیعی هستید این قارچ در طبیعت به راحتی قابل شناختن است. این قارچ دارای خواصی مانند بهبود وضعیت عروقی بدن است.

به گزارش سرویس فضای مجازی  ؛ سازمان غذا و دارو قارچی را که امسال گروه زیادی را مسموم کرده آمانیتا ویروسا” معروف به فرشته ویرانگر” اعلام کرده است.

اینفوگرافیکی در فضای مجازی درباره علائم مسمومیت منتشر شده است.

 

سازمان غذا و دارو ، از مردم خواسته شده است كه براي پیشگیری و مقابله با مسمومیت‌های قارچی، به نكات زير توجه كنند.
۱. از مصرف قارچ‌‌هاي خودرو مخصوصا قارچ‌هایی که در کنار تنها درختان (علی الخصوص درختان خشک شده) می‌رویند و يا قارچ‌هاي جمع آوري شده توسط افراد عادي و يا قارچ‌هايي كه به صورت فله اي عرضه مي‌شوند، خودداري كنيد.
۲. شناسايي انواع خوراكي قارچ از انواع سمي بر اساس خصوصيات ظاهري مانند شكل، رنگ، بو، قوام و مزه مشكل بوده و تنها توسط متخصصان و كارشناسان مجرب قارچ شناسي و گياه‌شناسي امكان پذير است.
۳. مصرف قار‌چ‌ها توسط پرندگان و ساير جانوران اهلي و وحشي نشان دهنده غيرسمي بودن قارچ براي انسان نمي‌باشد.
۴. برخي از روش‌ها و معيارهاي سنتي مانند: تغيير رنگ قاشق نقره در اثر تماس با قارچ، يا وجود ات دراطراف قارچ و محل رويش قارچ معيار علمي و صحيحي براي تشخيص عدم سميت قارچ در همه موارد نيست.
۵. هرگز قارچ‌ها را به صورت خام و به مقدار زياد مصرف نكنيد.
۶. برخي از سموم موجود در قارچ‌ها مقاوم به گرما بوده و فرآيندهاي آماه سازي غذا مانند: كباب كردن، آب پز كردن، سرخ كردن، بخار پز كردن قادر به تخريب كامل مواد سمي موجود در قارچ نمي‌باشد.
۷. در صورت بروز علايم و نشانه‌هاي گوارشي (تهوع، استفراغ و اسهال) به صورت تاخيري (۱۲-۵ ساعت پس از مصرف خوراكي قارچ)، هر چه سريع‌تر بيمار را به مركز درماني تخصصي سم شناسي باليني و مسموميت‌ها منتقل كنيد. در مواردی که علائم گوارشی بصورت تاخیری (با فاصله بیش از ۶ ساعت از مصرف قارچ) رخ دهد این دسته از قارچ‌ها سمیت به مراتب بیشتری دارند و علت اصلی نارسایی حاد کبدی و مرگ تعدادی از هموطنانمان نیز همین مسئله بوده است.
۸. انتقال سريع بيمار مسموم به يك مركز درماني تخصصي مسموميت‌ها امكان درمان موفقيت آميز را افزايش مي‌دهد .
۹. در صورت امكان، نمونه باقي مانده قارچ مصرف شده توسط بيمار را براي شناسايي كادر پزشكي در بيمارستان به همراه داشته باشيد.

وضعیت پرورش قارچ در کشور

اگرچه حجم تولیدی قارچ در کشور بالاست اما میزان صادرات این ماده خوراکی چندان قابل توجه نیست، عظیمی وجود قوانین دولتی دست و پا گیر را علت آن می داند و می افزاید: قارچ میوه ای است که تحت تاثیر گرما، خراب می شود و نگهداری آن بسیار سخت است برهمین اساس باید در کوتاهترین زمان ممکن صادر شود البته در حال حاضر این محصول به کشورهای عربی از جمله عراق و کشورهای حاشیه خلیج فارس صادر می شود اما این رقم قابل توجه نیست.

وی تصریح می کند: حجم صادرات به کشورهای عربی در نیمه دوم سال (به علت پخت غذاهای مخصوص این فصل در کشورهای عربی) افزایش می یابد اما میزان صادرات قارچ در نیمه اول سال چندان نیست .

وی ادامه می دهد: بازاریابی مناسبی برای صادرات قارچ به کشور روسیه انجام شده است و درصورتی که وزارت جهاد کشاورزی مشکلات گمرکی و طولانی بودن بوروکراسی اداری را حل کند می توان شاهد آغاز صادرات قارچ به این کشور باشیم.

این فعال حوزه پرورش قارچ بیان می کند: دولت باید برای افزایش صادرات قارچ، تسهیلاتی را برای فعالان این حوزه در نظربگیرد و حق ورودی کالا به کشور و همچنین ورودی کشور وارد کننده را هم پرداخت کند، اقدامی که دولت ترکیه برای بهبود صادرات انجام می دهد.

مشکلات و موانع تولیدکنندگان

عظیمی مشکلات صنعت پرورش و تولید قارچ را وجود دلالان خرده پا در این حوزه می داند ومی گوید: سود این دلالان با منافع تولیدکنندگان در تضاد است و موجب نابسامانی بازار توزیع می شود این افراد با کمک ترفندهای مختلف، موجب کاهش قیمت تولید قارچ در بازار شده اند.

وی بیان می کند: انجمن صنفی برای حمایت از تولیدکنندگان قارچ و کاهش اثرگذاری حضور دلالان خرده پا در بازار به دنبال تاسیس شرکت بیمه حمایت از تولیدکنندگان است.

دبیر انجمن تولیدکنندگان قارچ اظهار می‌کند: دولت برای حمایت از تولیدکنندگان باید قوانین مربوط به صادرات را تسهیل کند ضمن اینکه نیاز به ایجاد وحدت و اتحاد میان اعضای انجمن برای حل مشکلات به خوبی احساس می شود.

استان های تهران و البرز، در صدر تولیدکنندگان

اگرچه قارچ در بسیاری از شهرهای کشور (خراسان رضوی، اصفهان، اردبیل و…) کاشت می شود اما دبیر انجمن تولیدکنندگان قارچ، بیشترین استقبال برای تولید و پرورش قارچ را مربوط به شهرهای تهران، کرج، هشتگرد،شهریار و قزوین می داند، درواقع حدود ۶۵ درصد تولید قارچ در دو استان تهران و البرز انجام می شود.

وی می گوید: اگرچه بزرگترین کارخانه تولید قارچ کشور در شهر دزفول است اما این دو استان بیشترین میزان تولید را به خود اختصاص داده اند.

این فعال حوزه پرورش قارچ، تصریح می کند: تا سال گذشته میزان تولید قارچ در کشور حدود ۱۲۰ هزار تن بود که درسال جاری مجوز تولید ۲۰۰ هزار تن قارچ در کشور صادر شد.

سرمایه لازم برای ورود به صنعت پرورش قارچ

اولین سوالی که ممکن است به ذهن یک علاقمند پرورش قارچ برای ورود به این صنعت برسد هزینه لازم برای شروع کار است، البته برای تاسیس یک کارگاه خانگی و زیرپله ای می توان با سرمایه ۱٫۵ میلیون تومانی هم پرورش قارچ را آغاز کرد اما دبیر انجمن تولیدکنندگان قارچ خوراکی کشور، چندان با این نوع سرمایه گذاری ها موافق نیست و می گوید: کارگاه ها یا سالن های زیرزمینی و زیرپله ای محکوم به شکست هستند که علت آن هم، نوسانات بازار و قیمت بالای تمام شده تولید قارچ است که موجب ورشکستی صاحبان این کارگاه ها می شود.

به گفته حبیب الله عظیمی، برای فعالیت تنها دو سالن تولید و پرورش قارچ، نیاز به یک سیستم سرمایشی با قیمتی حدود ۱۵ میلیون تومان است ضمن اینکه، تجهیزات دیگری هم برای پرورش قارچ مورد نیاز است که حجم سرمایه گذاری در زمینه قارچ را افزایش می دهد.

این فعال حوزه تولید قارچ، معتقد است که علاقه مندان به تولید قارچ برای آغاز به کار باید به دنبال تاسیس کارخانه هایی با ظرفیت بالای ۲۰۰ تن کمپوست(بستررویش قارچ) باشند تا فعالیت آنها به صرفه باشد.

وی درباره حجم سرمایه گذاری برای تولید و پرورش قارچ می گوید: برای کارخانه ای با ظرفیت ۲۰۰ تن کمپوست نیاز به زمینی با وسعت ۲ هزار متر مربع است که پیشنهاد می شود کارخانه در زمینی با مساحت ۴ هزار مترمربع تاسیس شود تا امکان توسعه کارخانه در سال های آینده وجود داشته باشد.

عظیمی در ادامه تصریح می کند: علاوه بر زمینی با وسعت زیاد، کارخانه باید چاه آب یا حقابه داشته باشد که با در نظرگرفتن این شرایط، برای آغاز به کار و فعالیت در حوزه تولید قارچ باید سرمایه ای در حدود ۲ میلیارد تومان داشته باشید.

دبیرانجمن پرورش قارچ، بیان می کند: وزارت جهاد کشاورزی، مجوز آغاز به کار سالن های تولید قارچ ۲۰۰ تنی را می دهد اما براساس آمار به دست آمده از کارگاه های تولید قارچ، صرفه اقتصادی در سالن های با ظرفیت ۴۷۵ تا ۵۰۰ تن است و تولید قارچ با ظرفیت کمتر، چندان به صرفه نیست.

ارائه مشوق های مالی برای تولیدکنندگان

تأمین سرمایه ۲ میلیارد تومانی برای ورود به صنعت پرورش قارچ برای بسیاری ازعلاقه مندان بالاست البته وزارت جهاد کشاورزی از این تولیدکنندگان حمایت کرده و تا حدودی به آنها کمک می کند. به گفته دبیرانجمن پرورش قارچ، وزارت جهاد کشاورزی به فعالانی که ۲۰ درصد ازحجم سرمایه گذاری را در چنته داشته باشند تسهیلات بانکی ارائه می دهد که سود این وام هم حدود ۱۸ درصد است.

مسیر تولید و پرورش قارچ

پس از اینکه حجم سرمایه گذاری برای ورود حرفه ای به صنعت تولید قارچ مشخص شد باید چگونگی تولید این خوراکی پرطرفدار، زمان کشت و حجم تولید آن تعیین شود، قارچ در بستری پرورش می‌یابد که به آن کمپوست» می گویند.

کمپوست نوعی کود گیاهی به حساب می‌آید که ترکیبی از کاه و کلش است و به طور متوسط از هر تن کمپوست، می توان حدود ۱۵۰ تا ۳۰۰ کیلو قارچ بدست آورد که بازدهی کارگاه بستگی به تجهیزات و تجربه تولیدکننده دارد.

سوالی که ممکن است پس از تعیین میزان بازدهی هر تن کمپوست، به ذهن خطور کند این است که آیا پس از هر بارچینش قارچ، باید کمپوست جدید خریداری شود، که پاسخ این سوال خیر است، زیرا ازهر بلوک کمپوست تا سه چین برداشت می شود و کمپوست تا سه بار قدرت باردهی دارد؛ البته باید این موضوع هم در نظر گرفته شود که قیمت هر تن کمپوست بین ۴۷۰ تا ۵۶۰ هزارتومان است.

 مراحل تولید قارچ

برای پرورش قارچ به یک سالن نیاز است که اندازه آن بسته به میزان تولید قارچ متفاوت است اما به طور میانگین، یک سالن ۴۰ متری برای پرورش پنج تن قارچ کفایت می کند، علاوه بر فضایی برای پرورش، نیاز به اقداماتی از جمله عایق کاری سالن برای جلوگیری از اتلاف گرما و سرما، قفسه‌بندی و … است.

پس از تهیه تجهیزات، باید موارد ذیل به ترتیب اجرایی شود:

۱)ضدعفونی کردن سالن

۲) ورود کمپوست به سالن و چیدن آن در قفسه ها

۳) میسلیوم رانی (پنجه دوانی)

۴) بریدن کیسه های روی بلوک‌ها و تخته کوبی (تخت کوبی)

۵) خاکدهی و آبیاری خاک

۶) انداختن رومه روی بستر و مرطوب نگه داشتن آنها

۷) رافلینگ (پنجه کشی)

۸) برداشتن رومه ها و شوکدهی  روز اول

۹) شوکدهی روز دوم

۱۰) شوکدهی روز سوم

۱۱) فلش یک (اولین محصول دهی)

۱۲) فلش دو (دومین محصول دهی)

۱۳) فلش سه (سومین محصول دهی)

۱۴) تخلیه کمپوست و نظافت

در این میان، توضیح برخی اصطلاحات مربوط به پرورش قارچ ضروری است، به عنوان نمونه در مرحله سوم(میلیسیوم رانی)؛ میسلیوم به تارهای نازک سفیدی گفته می شود که از بذر قارچ رشد میکند ودر تمامی کمپوست حرکت کرده و آن را بعد از مدتی یکدست سفید می کند.

در مرحله ۴ که تخته کولی یا تخت کوبی است، کیسه های روی کمپوست ها را می بریم و سطح روی بلوک های کمپوست را می کنیم و با یک تخته یا ماله بنایی دوباره آنها را صاف می کنیم.   در مرحله ۵ ، بعد از اینکه کمپوست کامل با میسلیوم سفید شد روی آن را با لایه ای از خاک مخصوص به نام پیت به ضخامت ۴ سانتیمتر می پوشانیم که قارچ درون این لایه خاک رشد می کند.

در مرحله ۷ که رافلینگ نام دارد، عمل پنجه کشی یا شخم زدن خاک انجام می شود به صورتی که میسلیوم هایی که در خاک رشد کرده اند به هم بخورند تا در آینده قارچ ها یکنواخت رشد کنند.

مراحل ۸، ۹ و ۱۰ که شوکدهی است باعث می شوند رشد میسلیوم متوقف شود و میسلیوم ها یکپارچه شده و شروع به تولید قارچ دکمه ای می کنند.

مرحله ۱۱ و ۱۲ و ۱۳ : رویش و چیدن قارچ بعد از شوکدهی هر روزه و یکنواخت نیست بلکه در روزهایی قارچ قابل برداشت و در روزهایی قابل برداشت نیست (به روزهایی که قارچ قابل برداشت زیادی وجود دارد فلش می گویند.)

زمان مورد نیاز برای تولید قارچ

حدود دوماه برای پرورش قارچ، زمان لازم است که این زمان ممکن است یک هفته کمتر یا بیشتر شود البته اگر زمان تولید کمپوست(بستر پرورش قارچ) را هم درنظربگیریم این زمان به ۳ ماه افزایش می یابد.

به گفته عظیمی، فعال حوزه پرورش قارچ، بهره گیری از سیستم های پیشرفته، تولید کمپوست را به حدود ۲۰ روز رسانده است که پس از تهیه کمپوست، این مواد وارد سالن های پرورش قارچ می شوند و در دمای مشخص قرار می گیرند و یک ماه پس از بذرپاشی، قارچ ها آماده و طی دو تا سه هفته چیده می شوند.

دبیر انجمن تولیدکنندگان قارچ خوراکی، ادامه می دهد: پرورش و بهره برداری از قارچ ۴۵ تا ۱ ماه به طول می انجامد و ۲۰ روز تا یک ماه هم تولید کمپوست زمان می برد.

تداخل دارویی قارچ گانودرما

قارچ گانودرما خطر خون‌ریزی را افزایش می‌دهد؛ بنابراین، اگر داروهای ضدپلاکت یا ضدانعقاد مصرف می‌کنید، قبل از مصرف قارچ گانودرما با پزشک م کنید. این داروها عبارت‌اند از:

• آسپرین؛
• داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی؛
• وارفارین؛
• هپارین.

همچنین ممکن است قارچ گانودرما با داروهای فشارخون بالا نیز تداخل داشته باشد.

علاوه‌براین، اگر از مکمل‌ها یا مواد گیاهی‌ای استفاده می‌کنید که از گی طبیعی خون جلوگیری می‌کنند یا موجب کاهش فشارخون می‌شوند (مانند روغن ماهی و مکمل کُهن‌دار)، احتمال بروز تداخل دارویی وجود دارد.

بنابراین، قبل از مصرف قارچ گانودرما درباره مکمل‌های مصرفی‌تان با پزشک م کنید، حتی اگر آن مکمل‌ها طبیعی باشند. با این کار، پزشک می‌تواند تداخل‌های احتمالی را پیش‌بینی کند. اگر مصرف قارچ گانودرما برای شما خطری داشته باشد، او به شما می‌گوید.

قارچ گانودرما یک قارچ معروف در طب شرقی است. قارچ گانودرما می‌تواند دستگاه ایمنی را با تقویت گلبول‌های سفید خون تقویت بکند. همچنین این قارچ می‌تواند اندازه و تعداد تومورها را در برخی سرطان‌ها کاهش و کیفیت زندگی را در برخی مبتلایان به سرطان بهبود بدهد.

بیشتر مطالعات انسانی نشان داده‌اند که این قارچ نمی‌تواند کلسترول، قند خون و آنتی‌اکسیدان‌ها را بهبود بدهد. اما قارچ گانودرما می‌تواند در برخی موارد در بهبود خستگی و افسردگی مؤثر باشد.

 

معرفی تجهیزات موردنیاز در سالن پرورش قارچ:

1. رطوبت ساز یا مه پاش
2. کولر
3. قفسه
4. فن های ورودی و خروجی هوا
5. دما سنج میله ای و مینیمم ، ماکزیمم
6. رطوبت سنج
7. محلی برای خروج آب های اضافه در سالن پرورش
8. عدم وجود نور مستقیم خورشید
9. با توجه به اینکه سالن به آب پاشی جهت بالا رفتن و حفظ رطوبت و همچنین شست وشو نیاز دارد وجود شیر آب در سالن بسیار به راحتی کار کمک میکند.
10. وسیله ای برای بالا بردن دمای سالن(هیتر یا بخاری)

---

۱- استفاده از رطوبت ساز:

برای سالن های کوچک نیازی به خرید هواساز نیست و می توان با قرار دادن گونی در سالن برای بالا رفتن و حفظ رطوبت سالن اقدام کرد که خیلی به صرفه نیز می باشد. همچنین می توانید ضمن ایجاد سیستم قطره ای با استفاده از یک شلنگ کولربرای خیس کردن دیوار ها رطوبت لازم را در سالن فراهم کنید. برای سالن های بزرگتر که حجم تولید بالاتری دارند می توان از دستگاه های رطوبت ساز استفاده نمود. در قسمت زیر تصاویر نمونه هایی از دستگاه رطوبت ساز را مشاهده می کنید.

۲- استفاده از هواساز:

با توجه به اینکه براساس چگالی هوای گرم سبک تر است در بالا قرار می گیرد و هوای سرد در قسمت پایین قرار می گیرد بنابراین استفاده از هواساز باعث می شود که هوا به صورت یکسان درمحیط قرار بگیرد. از مهم ترین نکته های که در سالن های پرورش قارچ حتما باید به آن توجه کرد توزیع یکنواخت هوا در سالن است.

روش درستی که برای هوادهی وجود دارد رساندن اکسیژن به سالن است که با انتخاب درست یک هواساز پرورش قارچ عملی می شود. نحوه ی هوا رساندن به سالن های پروش قارچ به این صورت است که در تابستان هوادهی به وسیله ی چیلر ها تامین می شود و درفصل زمستان از هواساز ایرواشر برای هوادهی به سالن پرورش قارچ استفاده می شود تا هوا در داخل سالن پرورش قارچ به صورت یکنواخت توزیع شود و به پرورش و رشد قارچ کمک کند .

۳- استفاده از فن برای تهویه هوا:

در سالن های پرورش قارچ بیشتر از فن های ساده و یا سانتریفوژ استفاده می شود هر دو نوع یاد شده بخوبی از عهده فشار استاتیکی هوا-اصطکاک هوا برآمده و به خوبی هوا را تهویه می نمایند. پرورش دهندگان قارچ دکمه ای از تجهیزات قارچ دکمه ای از فن هایی که قادرند در هر دقیقه ۰٫۵ فوت مکعب هوای سطح کشت را تهویه نماینده ،استفاده می کنند. برای بیشتر سالن های کشت کوچک، یک فن ساده به قطر ۲۵-۱۵ سانتی متر و حجم تهویه ۵۰۰-۱۰۰فوت مکعب بر دقیقه با فشار استاتیکی(sp=0.5) کافی خواهد بود. با کم و زیاد کردن دور موتور می توان در مراحل مختلف کاشت ،تهویه مورد نیاز را انجام داد.برای آزمایش نحوه صحیح جریان هوا می توان مقداری دود سیگار است.

۴- استفاده از وسایل گرمازا:

در میان وسایل گرم کننده خانگی، بخاری های قطره‌ای و گازی، به رغم این‌که اکسیژن سالن را می سوزانند، می توانند در مواقع ضروری به کار روند. از بخاری های برقی و دستگاه های حرارت مرکزی (شوفاژ) نیز می توان استفاده کرد. ولی بخاری برقی هزینه‌ی برق را به میزان چشمگیری افزایش می دهد.
شوفاژ برای سالن های پرورش قارچ بسیار مناسب است، چرا که نه اکسیژن سالن را نقصان می دهد، نه ایجاد دود می کند و در ضمن، حرارتی مطلوب نیز فراهم می سازد. اِشکال شوفاژ در هزینه‌ی اولیه‌ی راه اندازی و مشکلات استفاده از آن در سطح گسترده است.
آنچه در حال حاضر در سالن‌های بزرگ پرورش قارچ رواج دارد، استفاده از هیتر است. هیتر ها در اندازه ها و قیمت های مختلفی وجود دارند که باید از آن ها با توجه به نیاز سالن استفاده کرد. برای گرم کردن یک سالن پرورش تا ۳۵ درجه‌ی سانتی گراد، یک منبع تولید حرارت به قدرت ۳۵ – ۴۰ کیلو کالری برای هر متر مکعب فضا لازم است. به عنوان مثال سالنی به ابعاد ۳۰×۱۰×۳ متر، به یک منبع حرارتی با ویژگیِ زیر نیاز دارد:

۳ × ۱۰ × ۳۰ = ۹۰۰ متر مکعب
۹۰۰ × ۴۰ = ۳۶،۰۰۰ کیلو کالری

یعنی منبع حرارتی آن باید دارای قدرت ۳۶۰۰۰ کیلو کالری باشد.
هیتر را در اتاقکی خارج از سالن پرورش اصلی و نزدیک به آن قرار داده (اتاق گرم) و هوای گرم را به وسیله‌ی لوله‌های نایلونی به درون سالن هدایت می کنند. این لوله ها به قطر ۵۰ – ۴۰ سانتی متر، باید در کف سالن قرار داده شوند تا گرما از کف سالن به سمت سقف اوج بگیرد. با اجرای این روش، دود وارد سالن نمی شود و از اکسیژن بیرون سالن استفاده می گردد که به این ترتیب شرایط مطلوبی برای رشد قارچ به وجود می آید. قیمت هیتر ها از ۲۰۰ هزار تومان شروع می شود و در مورد بعضی از آن‌ها به یک میلیون تومان و بیشتر می رسد.

۵- استفاده از وسایل خنک کننده:

استفاده از کولر گازی به دلیل قیمت بالا، بازدهی اندک و هزینه سر سام آور برق آن رایج نیست. از کولر آبی نیز نمی توان در سالن‌های پرورش قارچ استفاده کرد، زیرا کولر آبی تنها در شرایط آب و هوایی خشک، با به چرخش در آوردن هوای مرطوب، کارایی دارد و در محیط مرطوب سالن‌های پرورش قارچ، تنها به صورت فن عمل کرده و فقط ۴ – ۳ متر جلوتر از خود را خنک می‌کند. در صورت استفاده از کولر آبی، باید آن‌را مانند هیتر در بیرون از سالن پرورش قرار داده و به وسیله‌ی کانال نایلونی، باد خنک را وارد سالن می کنیم و این بار کانال را در کف زمین قرار نــمی دهیم. کانال باید نزدیک سقف باشد تا هوای خنک آن به سمت زمین سرازیر شود.

در حال حاضر، دستگاه خنک کننده‌ای که در واحد های پرورش قارچِ مجهز مورد استفاده قرار می گیرد، چیلر است. به علت قیمت بالا، برای تولید کننگان خرده‌پا و متوسط میسر نیست که به خرید چیلر مبادرت ورزند. با کمک این دستگاه، می توان در تمام طول سال اقدام به تولید قارچ کرد. این امر حتی در تابستان های بسیار گرم هم امکان‌پذیر است و با داشتن چیلر، دیگر نیاز نیست که از دمای بالا هراس داشت. برای کسانی که می خواهند بازار دایمی داشته باشند، خرید این دستگاه اامی است. چون قطع تولید در تابستان موجب از دست دادن بخش مهمی از بازار فروش می گردد.

۶- قفسه:

ایجاد قفسه بندی برای بهترین استفاده از فضای سالن لازم است. پس با تهیه قفسه های مخصوص پرورش قارچ ضمن تولید محصول بیشتر به مکان فیزیکی کمتری احتیاج خواهید داشت.

۷- ترموستات:

وسیله‌ای برای نگه داشتن دما در یک حد خاص و جلوگیری از بروز نوسان در آن است. با ترموستات می توان هیتر و دستگاه‌های خنک کننده را در زمان مناسب به‌طور خودکار روشن و خاموش کرد. قیمت ترموستاتِ مورد استفاده در سالن های پرورش قارچ، حدود ۸ تا ۱۵ هزار تومان است.

۸- دماسنج:

همانگونه که در تصاویر بالا می بینید دو نمونه دماسنج برای اندازه گیری دمای هوای سالن پرورش قارچ وجود دارد. برای هر سالن پرورش باید دست کم دو دماسنج تعبیه کنید تا در صورت خرابی یکی از آن‌ها، متوجه این موضوع شوید. بهتر است میله‌ شیشه‌ای دماسنج را با چسب نواری به قاب آن بچسبانیم تا از جابه‌جایی آن و نادرست خواندن دما جلوگیری شود.

۹-استفاده از موارد ضد عفونی کننده سالن:

در حال حاضر ماده فرمالین مایع، بهترین ضد عفونی کننده سالن پرورش قارچ می باشد که بسیار سمی و خطرناک است. البته بعضی افراد از ماده ضدعفونی کننده دیگری نیز برای ضد عفونی کردن سالن استفاده می کنند که کلر و پرمنگنات نام دارد. اما توجه داشته باشید که از هر یک از موارد زیر به صورت جداگانه میتوان استفاده کرد.

۱۰- کود کمپوست و خاک پوششی:

به بستر آماده برای تولید و کشت قارچ کمپوست قارچ می گویند. استفاده از کود کمپوست و خاک پوششی برای رشد بهتر و بیشتر قارچها در سالن های پرورش قارچ یکی از اولویت های کار پرورش قارچ می باشد. کمپوست مخلوطی از کاه، کودمرغی، سنگ گچ، ملاس چغندر و … می باشد که این مواد، شرایط مطلوبی را برای رشد میکروارگانیسم های مفید و شرایط مناسب رشد قارچ در بستر فراهم می کند.

کاهش ضایعات و افزایش ماندگاری قارچ‌های خوراکی

افزایش تولید غذا با توجه به توسعه روز افزون جمعیت که با سرعتی بیشتر از تولید غذا پیش می‌رود یکی از مباحث اصلی و مهم جامعه کنونی است. اگرچه راه‌هایی چون افزایش سطح زیر کشت، اصلاح عملیات زراعی، استفاده از ارقام اصلاح شده، مبارزه با آفات و بیماریها و غیره قادر هستند تا حدی مشکل فوق را برطرف نمایند ولی کاهش موثر ضایعات غذا یکی از حیاتی‌ترین راه حلهاست که بدست فراموشی سپرده شده است. با استفاده از تکنولوژی مناسب کاهش ضایعات پس از برداشت می‌توان تولید غذا را به اندازه ضایعات پس از برداشت که گاهی تا حد ۶۰% تولید می‌رسد افزایش داد. صرفاً تولید غذایی با کیفیت بهتر به تنهایی کافی نیست بلکه باید محصول تولید شده را از طریق بکارگیری تکنولوژی مناسب پس از برداشت بدون هیچ ضایعاتی و یا با حداقل ضایعات بدست مصرف کننده نهایی برسانیم. به این بخش کشاورزی اصطلاح ” برداشت مخفی ” را نسبت داد.
امروزه پرورش انواع قارچ ها ی خوراکی اهمیت بسزایی دردنیا کسب کرده و از پیشرفت های قابل توجه و چشمگیری برخوردار شده است. با این که قارچ از بقایای مواد گیاهی و صنعتی ( کمپوست ) تغذیه می‌کند، اما سرشار از پروتئین ،‌ کلسیم ، پتاسیم ، فسفر ، ویتامین و انواع اسیدهای آمینه ضروری است. با پرورش قارچ می‌توان ضمن تهیه غذاهای لذیذ، مقوی و ارزان، کمبود پروتئین ، ویتامین های A,D,E,K و املاح معدنی از قبیل کلسیم ،‌آهن و فسفر مورد نیاز بدن را تامین نمود. قارچ خوراکی Agaricus bisporus و Pleurotus ostreatus از محصولات مهمی هستندکه تفاوتهای قابل توجهی با بقیه محصولات دارند. قارچ خوراکی به دلیل نداشتن کوتیکول و کربوهیدرات های حفاظتی ، محصول برداشت شده در طول انبارداری تازه نمی‌ماند به این معنی که قارچ ها سریعا” بعد از برداشت فاسد می‌شوند وبتدریج کیفیت خود را از دست می‌دهند. مکانیزم فساد قارچ شامل دهیدراته شدن ، قهوه ای شدن آنزیمی و رشد باکتریایی است. بنابراین لازم است عملیات پس از برداشت به نحو صحیح صورت گیرد تا حداقل ضایعات را داشته باشد. فاکتورهای موثر بر ماندگاری قارچ خوراکی عبارتند از:

۱- برداشت

یک از مراحل مهم در افزایش عمر نگهداری قارچ و کاهش فساد پذیری آن عملیات برداشت است. برای برداشت قارچ لازم است هر قارچ بصورت مجزا و با حرکت دورانی مایل برداشت شود. بهتر است فرد برداشت کننده با دست چپ قارچ را برداشت نموده و با دست راست خود توسط یک کارد بخش قاعدهء ساقه را قطع کند. در هنگام چیدن قارچ باید توجه داشت که به کلاهک فشار بیش از حد وارد نشده و از تماس بیش از حد دست با آن نیز خودداری شود. یک از فاکتورهای موثر بر عمر پس از برداشت قارچ خوراکی مرحله برداشت است. مرحله برداشت بستگی به ترجیح مصرف کننده دارد با این وجود بهترین مرحله هنگامی است که قطر کلاهک قارچ به یک اینچ (۲.۵ سانتیمتر) رسیده و قبل از شروع باز شدن قارچ می‌باشد. اگرچه طعم واقعی قارچ بستگی به مواد ذخیره ایی موجود در اسپورها دارد ولی درهنگام رسیدن، پرده زیر قارچ باز شده و ظاهری سیاه رنگ به آن می‌دهد و برخی مصرف کنندگان آنرا نمی پسندند. بارتلی و همکاران (۱۹۹۱) گزارش کردند که کیفیت بین فلاشها متفاوت است قارچها از فلاشهای ۱و۲و۳ بعد از ۱۸ روز انبار سرد بررسی شدند. قارچهای فلاش دوم سفیدتر وسفت تربوده وفساد می کمتری نسبت به قارچهای فلاش ۱و۳ مشاهده شد. قارچهای فلاش دوم سفیدتر وسفت تربوده وفساد می کمتری نسبت به قارچهای فلاش ۱و۳ مشاهده شد. جاکوبسن و همکاران(۲۰۰۱) نشان دادند که محصول فلاشهای مختلف قارچ از نظر کیفیت در طی نگهداری با یکدیگر اختلاف دارند. آنها نشان دادند که فلاش دوم از نظر نگهداری بهتر از فلاش اول و سوم است. این در حالی بود که تغییر رنگ کلاهک در فلاش سوم بیشتر بود. قارچها با گذشت زمان ، تخریب و بدرنگ می‌شوند. فساد در درجه حرارت بالاتر سریع تر است. نرم شدن در درجه حرارت بالای ۵ درجه سانتی گراد خیلی سریع اتفاق افتاد. قارچهای فلاش اول به طرز معنی داری نرمتر از فلاش های دیگر بودند.با انبارکردن قارچهادر درجه حرارتهای بالا قارچ ها تیره تر می‌شوند چونکه اسپورها خیلی سریع توسعه می‌یابند. توسعه تیغه ها در قارچهای فلاش دوم نسبت به فلاشهای اول و سوم کاهش می‌یابد و به میزان زیادی در درجه حرارت زیر۵ درجه سانتیگراد جلوگیری می‌شود. اختلاف بین فلاشها با انبارکردن در درجه حرارت بالا کمتر می‌شود. حضور لکه ها در طول انبارداری به طور واضح قابل تشخیص بود . توسعه باکتری های Blotch درفلاش ۱و۲ کمتردیده شد. با وجودی که ، لکه ها در قارچها ی فلاش ۳ تنها ساعاتی کوتاه بعد از چیدن شروع به توسعه می‌کنند. سطح بالای گندیدگی قارچهای فلاش۳ میزان رنگ ومقدار افزایش سفتی را تحت تاثیر قرارداد.

بهتر است قارچها در هنگام برداشت مستقیماً در ظروف بسته بندی قرار گیرند و از تجمع محصول به صورت توده خودداری شود زیرا این عمل باعث وارد شدن فشار به لایه‌های زیرین محصول و صدمه دیدن یا قهوه‌ای شدن آنها خواهد شد. قبل از برداشت محصول از آبیاری بستر خودداری شود. زیرا این عمل باعث پخش شدن ذرات خاک بستر بروی کلاهک قارچ و کثیف شدن آن می‌شود. 

2- کنترل تنفس

قارچ دکمه ای بلافاصله پس از برداشت در طی ۱۰-۵ ساعت اولیه نگهداری اش افزایش شدیدی در تنفس نشان می‌دهد. بعد از افزایش اولیه تنفسی، در طی ۳۵-۱۵ ساعت پس از برداشت میزان دی اکسید کربن تولیدی به ماکزیمم مقدار خود می‌رسد. البته مدت زمان رسیدن منحنی به نقطه ماکزیمم بر حسب مرحله تکامل قارچ متنوع می‌باشد. مرحله ایکه پرده ویل(Veil) شکسته شده و تیغه ها باز شده باشند شدت تنفسی به ماکزیمم مقدار خود می‌رسد. در ضمن سرعت تنفس با افزایش درجه حرارت افزایش می یابد

۳- سرد کردن اولیه

 به منظور کاهش ضایعات قارچ خوراکی، لازم است بلافاصله پس از برداشت محصول سرد گردد. به چنین عملیات سرد کردن بلافاصله پس از بداشت (Precooling) یا سرد کردن مقدماتی گفته میشود. پری کولینگ نقش مهمی در افزایش عمر انبارداری تمام محصولات برداشت شده دارد. تاخیر در انجام عملیات پری کولینگ جایز نیست. چون که در طی این عملیات ” دمای مزرعه” یا محل تولید از محصول حذف و بالطبع شدت تنفس و تعرق محصول به حداقل می رسد. برای سرد کردن قارچ لازم است در طی ۵ ساعت اولیه پس از برداشت دمای محصول به دو درجه سانتی گراد برسد و تا انجام مراحل بعدی در همین دما نگهداری شود. روشهای متفاوتی برای انجام عملیات پری کولینگ وجود دارد مانند:
۱- Hydro cooling سرد کردن مقدماتی با آب
۲- Ice cooling سرد کردن مقدماتی با یخ
۳- Room cooling سرد کردن مقدماتی با هوای خنک
۴- Vaccum cooling سرد کردن مقدماتی با ایجاد خلاء
برای قارچ خوراکی روش هیدروکولینگ و وکیوم کولینگ مناسب است در روش اول علاوه بر تمیز شدن قارچ، محصول خنک نیز می گردد. بنو و همکاران (۱۹۷۹) گزارش کردند که سرد کردن با خلا به افزایش ماندگاری مفید قارچ کمک می کند. در این حالت قارچها در یک فیلم سوراخ دار که اجازه خروج بخار آب را می دهد بسته بندی می شوند. سوراخها ایجاد شده بعد از خنک کردن توسط خلاء توسط نوار کوچک چسبدار پوشانده می شوند تا مانع ورود و خروج گاز شود. در روش وکیوم کولینگ با ایجاد خلاء نسبی در اطراف محصول با تبخیر بخشی از رطوبت، محصول خنک می گردد. باید توجه نمود که روش وکیوم کولینگ نسبت به روش روم کولینگ منجر به کاهش وزن محصول تا حد ۳% خواهدشد. در هر حال قارچهای شسته شده به منظور جلوگیری از قهوه ای شدن باید بلافاصله خشک گردند. خشک کردن باید کاملا با احتیاط صورت گیرد. برای این کار با استفاده از نوارهای اسفنجی با خاصیت موئینگی رطوبت اضافی سطح قارچها حذف می شود. برای خشک کردن نباید از جریان هوا استفاده نمود چرا که باعث پژمردگی محصول خواهد شد. پس از انجام عملیات پری کولینگ قارچ باید در انباری با دمای نزدیک دو درجه و رطبت نسبی ۹۵% نگهداری شود. چنین شرایطی باعث می شود تا ۱۰ روز قارچ بصورت تازه باقی بماند. قابلیت نگهداری قارچ در دماهای متفاوت بستگی به کیفیت قارچ در هنگام برداشت دارد و به همین دلیل گزارشات متفاوتی از نظر مدت نگهداری مثلاً در دمای دو درجه وجود دارد. به عنوان یک قاعده کلی بهترین درجه حرارت برای نگهداری محصولات دمایی نزدیک به نقطه انجماد بافت است.

۴- نگهداری قارچ در انبار با اتمسفر کنترل شده (CA)

به منظور کنترل فرایندهایی چون تنفس راههای متفاوتی وجود دارد که می توان به کاهش درجه حرارت و تغییر در غلظت گازهایی چون CO2 ، O2 اشاره کرد. چون در طی تنفس O2 مصرف و CO2 تولید می گردد. می توان با افزایش غلظت CO2 و کاهش غلظت O2 شدت تنفسی را کاهش داد ولی باید توجه نمود که کاهش بیش از حد O2 مطلوب نبوده و منجر به تحریک تنفس غیر هوازی می گردد و تولید الکل و ترکیبات سمی دیگری خواهد کرد که شدیداً کیفیت محصول را کاهش می دهد. ماندگاری قارچهای تازه در شرایط اتمسفر کنترل شده شامل ۹% اکسیژن و ۲۵% دی اکسید کربن افزایش می یابد.

۵- کنترل دما و استفاده از بسته بندی با اتمسفر تغییر یافته

استفاده از بسته‌بندی با اتمسفر تغییر یافته (MAP ) در نگهداری بعد از برداشت قارچها، تکنیک مهمی است که ضایعات را کاهش می دهد و در حفظ کیفیت در دمای پایین انبار، به طور قابل توجهی موثر است، نسبت بالای رطوبت، غلظت کم اکسیژن، میزان بالای دی اکسید کربن در بسته می تواند به طور بالقوه میزان تنفس، فساد و تغییرات فیزیولوژیکی را کاهش دهد ودر نتیجه در افزایش عمر قارچ موثر باشد. ترکیب هوا را ۷۸ درصد ازت، ۲۱درصد اکسیژن و ما بقی را گاز کربینک و گازهای دیگر تشکیل می دهند. با افزایش متناسب دی اکسید کرین و یا کاهش اکسیژن می توانیم میزان تنفس را کاهش داده و زمان ماندگاری را طولانی کنیم، اما در این جا لازم است که کنترل صحیح صورت بگیرد تا از بی نظمی فیزیولوژیک در بافتهای زنده و فساد ثانوی توسط میکروارگانیسم های غیر هوازی جلوگیری شود. اتمسفر مناسب اتمسفری است که بدون آسیب متابولیکی به محصول سرعت تنفس را به حداقل برساند. محصولات کشاورزی مختلف تحمل بسیار متفاوتی نسبت به اتمسفرهای گوناگون دارند. تجربه نشان داده است که قارچهای صدفی بسته بندی شده با اتمسفر تغییر یافته (MA) وزن تازه کمتری (۳/۱-۸ /۰ %) نسبت به قارچهای شاهد (۴۷%-۲۰% ) ازدست می دهند.

مبارزه با کپک قرمز قارچ صدفی

برای پیشگیری از ظهور آن بایستی چند نکته را رعایت کنید:
۱- از کاه تمیز و فاقد آلودگی جهت بستر قارچ صدفی استفاده شود.
۲- اگر عمل خیساندن کاه بیش از ۱۸ ساعت طول کشید، آب آن عوض شود.
۳- عمل جوشاندن کاه به مدت ۲ ساعت انجام شود.
۴- محل پرکردن کیسه ها بایستی سرپوشیده باشد و قبلا ضدعفونی شود.
۵ - وسایل مورد استفاده برای خروج کاه جوشانده شده حتما با الکل ضدعفونی شود.
۶- محل پرکردن(میز یا زمین) با الکل ضدعفونی شود.
۷- دستها تا بالای آرنج با الکل ضدعفونی شود.
۸- تمام وسایلی که در هنگام پر کردن روی میز کار می آید، ضدعفونی شود.
۹- از نایلون تمیز و تازه استفاده شود.

تریکودرما یا کپک سبز (Trichoderma aggressivum f. aggressivum) که در سابق به اسم Trichoderma harzianum شناخته می شد در صنعت قارچ کانادا از سال ۱۹۹۰ یک پاتوژن مخرب شناخته شده اند. مدیریت کاربردی مزرعه از این بیماری ها، از طریق بهسازی سیسم فاضلاب و اعمال بهداشت در پوشش دادن بذور اسپان، با قارچ کش benzimidazole و استفاده صحیح از مواد رشدی، انجام شده است.

مقدمه

 

حضور گونه تریکودرما T. aggressivum در سالن پرورش، کمپوست کاملاً عقیم ایجاد می کند درحالی‌که سایر گونه های تریکودرما، اجازه می دهد که قارچ در محیط آلوده و در کنار کلونی های تریکودرما، رشد کند. مکانیسم هایی که برای این تفاوت ها درون جنس ها گزارش شده است، ناشناخته هستند. ترکیبات ضد قارچ فرار و آنزیم کیتیناز، به عنوان عاملان این اثر متفاوت روی قارچ دکمه ای معرفی شده اند.

ترکیبات ضد قارچ چیست؟

 

ترکیبات استخراج شده از کشت مایع T. aggressivum و T. harzianum مانع از رشد قارچ دکمه ای سفید شد. عصاره خام از T. harzianum، مناطق بازدارنده رشد برای قارچ دکمه ای را بر روی آگار بیشتر از ۵/۲ برابر از T. aggressivum تولید می کند.

رینکر و آلم گزارش کردند که زمانی که کمپوست با T. aggressivum مورد حمله قرار گرفته بود، کمپوست قارچ بذرپاشی شده با نژاد قهوه ای به طور معنی دار قارچ بیشتری نسبت به کمپوست بذرپاشی شده با نژاد سفید تولید می کرد. عصاره ها از کشت مایع یک نژاد قهوه ای از قارچ دکمه ای (Sylvan strain SB65)، به طور معنی دار مناطق کوچک تر از بازدارندگی رشد را نسبت به نژاد سفید ایجاد می کند.

آنزیم کیتیناز چیست؟

 

مکانیسم هایی که در آن گونه های Trichoderma، بر سایر قارچ ها انگل می شوند، شامل رقابت بر سر فضا و مواد مغذی، پادزیستی و انتشار آنزیم های هیدرولیتیک هستند.

پادزیست: همان آنتی بیوتیک یا ماده ای که از یک میکروارگانیسم گرفته می شود که سایر میکروارگانیسم ها را از بین می برد.

آنزیم های هیدرولیتیک: آنزیم های تجزیه کننده آب

از آنجایی که T. aggressivum سریع‌تر از قارچ دکمه ای رشد می کند، کمپوستی که کاملاً به وسیله قارچ دکمه ای کلونی شده در مقایسه با کمپوستی که به تازگی بذرپاشی شده، کمتر به وسیله T. aggressivum آلوده می شود (رقابت کمتر). اگرچه آنتی بیوتیک ها در T. aggressivum اثبات نشده اند، گونه های تریکودرما مواد فرار و غیر فرار که رشد و توسعه گونه های قارچ را توقیف می کند، تولید می کنند.

 

کروپک و همکاران ثابت کردند که ترکیبات فرار از T. aggressivum و T. harzianum، رشد قارچ دکمه ای را کاهش داد. T. harzianum آنزیم های لیتیک همانند پروتئاز، گلواز و کیتیناز که دیواره سلولی قارچ را از بین می برد، دفع می کنند. این سهم آنزیم کیتیناز در ماهیت مخرب T. aggressivum نسبت به قارچ دکمه ای است که تحقیقات بیشتری را برای ما ایجاد می کند.

اندازه گیری فعالیت کیتینولیتیک در کشت مجزا نشان داد که نژادهای قهوه ای به طور قابل ملاحظه ای بیشتر از نژاد سفید است.

گونه های تریکودرما:

 

مواد خاک پوششی یک عامل پیشرو در رشد قارچ و باکتری است. از جمله قارچ ها، گونه های مختلف Trichoderma هستند. رینکر و آلم تقریبا ۱۰ گونه از تریکودرما را در عملیات کشت قارچ در سطح تجاری معرفی کردند. این گونه های تخریب در کاهش تولید که بوسیله T. aggressivum رخ می داد را ایجاد نمی کنند. به هر حال آن ها بر کیفیت تولید قارچ در طول تولید یا پس از برداشت تاثیر می گذارند.

کاربرد مواد شیمیایی بر روی مواد خاکدهی در درون آب آبیاری، یک روش مورد استفاده برای مدیریت تریکودرما در خاکدهی است. بنومیل، یک ماده مؤثر بر ضد خاک‌پوششی، در سال ۲۰۰۳ از بازار حذف شد. برنامه تحقیقاتی ما، بررسی در هر دو شرایط آزمایشگاهی و کشت مزرعه ای برای قارچ کش هایی است که در کانادا و ایالات متحده ثبت یا مطرح گردیده است. قارچ کش های تولیدی شامل: بنومیل، کلروتالونیل، تیوبندازول و تیوفانات متیل است. در ارزیابی های آزمایشگاهی که در آن قارچ کش با محیط کشت آگار خنک شده ترکیب می شد، ثابت شد که گونه های مختلف تریکودرما در حساسیتشان به این قارچ کش ها متفاوت‌اند.

 در شرایط مزرعه که خاک پوششی با قارچ کش آبیاری شد، مشاهده شد که در کل بنومیل، تیوبندازول و تیوفانات متیل در کاهش تعداد تریکودرما در خاک پوششی مؤثر بودند در حالی که کلروتالونیل نبود.

Trichoderma aggressivum

Trichoderma viride

مدیریت شیمیایی Trichoderma aggressivum:

 

Trichoderma aggressivum یک بیماری در قارچ دکمه ای است که باید به منظور پیشگیری، مدیریت شود. اسپورها چسبنده هستند و درنتیجه کاملاً قابل حمل هستند. در اوج این بیماری، اندام های تولیدمثلی این بیماری می تواند تقریباً در هر موقعیت ممکن در یک مزرعه آلوده، جدا شود. رعایت اصول بهداشتی کامل و جامع و بهداشت، در از بین بردن خطر در بسیاری از مزرعه ها، کمک کننده است.

 تیمار شیمیایی در پاسخ به حضور پاتوژن مؤثر نیست. به هر حال تیمار شیمیایی پیشگیری کننده مؤثر است. پوشش دانه های اسپان با قارچ کش های بندیمیدازول، (بنومیل، کاربندازیم و تیوبندازول) آلودگی را کاهش می دهد. این منجر به ثبت کاربندازیم در UK و بنومیل در کانادا به عنوان یک پوشش برای اسپان گردید. بنومیل از بازار حذف شده است و در کانادا از ۱۳ دسامبر ۲۰۱۳ اجازه داده نمی شود که از آن بر روی اسپان قارچ استفاده شود.

یک قارچ کش جایگزین بندیمتانول (تیوفانات متیل)، در اکتبر ۲۰۱۳ در کانادا ثبت اضطراری را دریافت نمود.

در هر مرحله کمپوست با اسپورهای T. aggressivum به وسیله قرار دادن این اسپورها بر روی دانه های اسپان تیمار شده با بنومیل و تیوفانات متیل رقابت می کند. در هر دو آزمایش کلونی کپک سبز بر روی اسپان های تیمار شده با بنومیل مشاهده نشد. در رابطه با تیوفانات متیل، به ترتیب % ۳۳، ۵۰% و ۰ درصد آلودگی به وسیله T. aggressivum را نشان دادند. تفاوت اصلی در دو آزمایش رطوبت کمپوست بود (به ترتیب ۵/۶۸ و ۹/۶۵) که ممکن است برای تفاوت در قابلیت کمپوست به حساب آید.

محققان گزارش کردند که مکمل های قارچ دکمه ای ممکن است حمله کپک سبز را تشدید کنند که اگر مکمل با یک قارچ کش محافظت شود، آلودگی کاهش می یابد. محققان مشاهده کردند که به وسیله مخلوط تیوفانات متیل و با یک مکمل محافظت نشده یا ترکیب اسپان و تیمار مکمل، تأثیر آلودگی کپک سبز را بر روی عملکرد کاهش می دهد.

کپک تارعنکبوتی یا داکتی لیوم  

کپک تار عنکبوتی (Hypomyces rosellus) یا داکتی لیوم (Dactylium) به صورت لکه های سفید روی سطح خاک پوششی دیده می شود.  این کپک خیلی سریع روی سطح خاک پوششی را می پوشاند.  قارچ آلوده به این کپک توسط تارهای سفید عنکبوتی پوشیده شده و پس از تضعیف به رنگ قهوه‌ای درآمده و در نهایت می پوسد.  تارهای عنکبوتی این بیماری به تدریج ضخیم شده و به صورت لایه ضخیمی در می آید.  به مرور زمان این تارها به رنگ ارغوانی- قهوه ای در می آیند و در نهایت به رنگ زرد می گرایند.  اسپورهای این قارچ به راحتی توسط باد و یا آبیاری بستر قارچ به اطراف، پراکنده می شوند.  این کپک همچنین توسط قطعات میسلیوم خود با چسبیدن به وسایل مورد استفاده و بدن و لباسهای کارگران به راحتی به اطراف پخش می شود. 

آلودگی اولیه خاک پوششی به این کپک، در زمان تهیه و ترکیب اجزای خاک اتفاق می افتد، چون این قارچ در خاک زندگی می کند و به راحتی می تواند به خاک پوششی منتقل شود.   اگر این بیماری دریک سالن وارد شود، اسپورهایش توسط باد به سالن های دیگر منتقل می شود. علاوه بر این، داکتی لیوم ممکن است توسط چسبیدن اسپورها و قطعات میسلیوم به کفشها و لباسهای کارگران از یک سالن به سالن دیگر منتقل شود.  همچنین ضایعات قارچ و کمپوست آلوده می تواند منبع آلودگی از یک کشت به کشت دیگر شود.   ات نیز از عوامل انتقال این بیماری می باشند. 

رطوبت نسبی زیاد و دمای بالای سالن کشت بعد از اعمال خاک پوششی، باعث ترغیب رشد این بیماری می شود.  بنابراین باید دقت زیادی در کنترل شرایط محیطی سالن داشت.  تجربه نشان داده است که اگر خاک پوششی توسط اسپورهای این قارچ آلوده شود، علائم بیماری در فلاش آخر ظاهر می شود، اما وقتی که آلودگی توسط قطعات میسلیوم این قارچ ایجاد شود، علائم بیماری قبل از فلاش اول، در زمان تشکیل ته سنجاقی‌ها دیده می شود.  غالبا این بیماری بر روی ساقه های شکسته قارچها که بعد از برداشت در بستر باقی می مانند و یا بر روی قارچهای مرده ظاهر می شود. 

روشهای کنترل

سالن دار باید مدام بستر کشت قارچ را کنترل کند تا به محض رویت این کپک، به کنترل آن بپردازد.  در صورت رویت آلودگی:

۱- روی لکه های آلوده نمک و یا چوش شیرین بپاشد و یا منطقه آلوده را با فرمالین ۲% اسپری کند و بلافاصله بعد از آن، منطقه آلوده را با آهک بپوشاند.

۲- رطوبت نسبی و دمای سالن را پایین بیاورد.

۳- سیرکولاسیون هوا را بیشتر کند.

علی رغم مباحثی که مطرح شد، این کپک، بر عکس مایکوگون، مشکل خیلی زیادی ایجاد نمی کند. معذالک، اگر جلوی آن گرفته نشود، می تواند باعث کاهش عملکرد قارچ شود

بیماری های قارچ دکمه ای : اندر حکایت کنه ها (mites)

کنه‌ها، مانند سایر آفات، در جایی که تمام اصول تکنیکی در تهیه کمپوست و کشت قارچ رعایت شود و اصول بهداشتی به دقت دنبال گردد، به ندرت  در سالن کشت دیده می‌شوند. از میان تمام انواع کنه که در طی مدت کشت قارچ، ممکن است با آن رو به رو شویم، تنها تعداد بسیار کمی از آنها به عنوان آفت برای قارچ محسوب می شوند. برخی کنه‌ها از قارچ‌ها و باکتری‌هایی که به مقادیر فراوان در مواد آلی در حال پوسیدن زندگی می‌کنند، تغذیه می‌نمایند. انواع دیگر این کنه ها، شکارچی هایی هستند که عمدتا از نماتدها وسایر کنه‌ها تغذیه می‌کنند.

در مرحله ابتدایی تهیه کمپوست جمعیت زیادی از انواع کنه‌ها ممکن است در مواد اولیه یافت شوند زیرا در این مرحله در کمپوست مواد غذایی برای تمام گونه‌ها تقریباً موجود می‌باشد. اما درطی فاز اول کمپوست سازی و مرحله پاستوریزاسیون آن، همه کنه‌ها می‌میرند. به همین دلیل ظهور کنه‌ها دریک مزرعه یا نشانه ضعف در تهیه کمپوست و یا پاستوریزاسیون نامناسب آن (نقص در زمان و یا شرایط دمایی پاستوریزاسیون) می‌باشد. علاوه بر آن در صورتیکه کاه، کود یا کمپوست مصرف شده و بقایای قارچ‌ها در نزدیکی مزرعه نگهداری شوند، کنه‌ها به آسانی می‌توانند به داخل اتاق‌های پرورش راه یابند. در شرایط نامطلوب برخی کنه‌ها قادرند شکل خاصی به خود بگیرند که هیپوپوز نامیده می‌شود. کنه‌ها می توانند برای مدت طولانی در این حالت باقی بمانند. در حالت هیپوپوز بدن کنه چروکیده می‌شود و با یک پوسته ضخیم که آن را از محیط بیرون محافظ می‌کند پوشیده می‌شود. به کمک اندام‌های مکنده‌ هیپوپوز قادر است به اشیاء در حال حرکت مثل مگس‌ها یا جوندگان بچسبد و از این طریق جا به جا شود. وقتی که شرایط برای فعالیت‌های حیاتی مساعد گردد، کنه‌ها باز می گردند یعنی هیپوپوزها پوست می‌اندازند و حالت عادی خود را پیدا می‌کند. کنه‌ها نه تنها از طریق مگس‌ها بلکه از طریق چسبیدن به لباس کارکنان، کفشها و یا سایر وسایل آنها قادرند به داخل سالن‌های کشت راه یابند.

کنه‌های گونه Tarsonemus myceliophagus که آفت قارچ‌های خوراکی محسوب می‌شوند آن قدر کوچک هستند که با چشم غیر مسلح قابل دیدن نیستند. این کنه‌های براق به رنگ قهوه‌ای روشن، از هیف قارچ‌های خوراکی و بسیاری دیگر از قارچ‌های رقیب از قبیل قارچ سبز زیتونی، تریکودرما و پنیسیلیوم تغذیه می‌کنند. زمانی کنه‌ها به مقدار فراوان در ماده اولیه وجود داشته باشند، انتهای پایه قارچ خوراکی را می‌جوند که در نتیجه پایه قارچ مدور شده و قارچ رنگ قهوه‌ای مایل به قرمز پیدا میکند.

با این که بر خلاف اکثر کنه‌ها و ات، کنه‌های گونه Tarsonemus myceliophagus تقریبا به کندی تکثیر می‌شوند (یک کنه ماده معمولا ًدر طی سه هفته هر ۲۴ ساعت یک تخم می‌گذارد). مقدار خسارتی که آنها به محصول درحال رشد وارد می کنند بستگی به زمان و میزان آلودگی دارد. اگر جمعیت زیادی از کنه ها در مرحله بذر زنی وارد کمپوست شوند، عواقب فعالیت آنها به مراتب جدی‌تر خواهد بود.

کنه های قرمز فلفلی (گونه‌های Pygnophorys) از قارچ‌های رقیب (عموماً تریکودرما) تغذیه می‌کنند به همین دلیل حضور آنها نشان دهنده کمپوست ضعیف و بی‌کیفیت می‌باشد. این نوع کنه‌ها خیلی سریع تکثیر می‌شوند.  یک کنه ماده قادر است در طی ۵ روز تا ۱۶۰ عدد تخم بگذارد.  با وجود اینکه کنه‌های قرمز فلفلی آفت قارچ خوراکی نیستند، اما انتشار کپک های سبز را نه تنها در اتاق‌های آلوده بلکه در تمام مزرعه تسریع می‌کنند. علاوه بر آن در تعداد زیاد، ظاهر بازار پسندی قارچ‌ها را خراب می‌کنند و احساس ناخوشایندی ایجاد می‌کنند و گاهی اوقات حتی سبب ایجاد آلرژی برای قارچ چینان می‌گردند.

برای کاهش شانس انتشار تریکودرما توسط کنه‌های قرمز فلفلی، بسیاری از پرورش دهندگان قارچ محل‌های آلوده را با شعله گاز و نمک یا دستمال کاغذی آغشته به ماده ضدعفونی کننده تیمار می‌کنند اما تمام این اقدامات تنها جلوی افزایش سریع جمعیت کنه را می‌گیرد.  مشکل تنها با استفاده از کمپوست با کیفیت بالا قابل حل می‌باشد.

کنه‌های ساپروفیت شفاف و بی‌رنگ جنس Tyrophagus Spp ، Caloglyphus spp ، Histiostoma گاهی اوقات روی قارچ خوراکی قابل رویت هستند. بر خلاف گونه‌های کنه‌ای که قبلاً ذکر شدند این کنه‌ها کمی بزرگتر هستند و حرکت کندتری دارند و از آنجایی که کنه‌ها از بقایای گیاهی در حال پوسیدن تغذیه می‌کنند تنها در کمپوستی که به خوبی تهیه نشده است و برای رشد میسلیوم قارچ مناسب نیست، یافت می‌شوند.

کنه‌های شکارچی Parasitus fimetorum ،Digamasellus fallar ‌ ، Arctoseius Cetratu ‌  ممکن است در اتاق‌های پرورش یافت شوند. این کنه‌ها اندازه بزرگتری دارند و سریع‌تر از سایر کنه‌ها حرکت می‌کنند. این کنه‌های شکارچی از نماتد‌ها، کنه‌های کوچک‌تر و تخم و لارو سایر آفات قارچ خوراکی تغذیه می‌کنند. بنابراین در مراحل مختلف کشت قارچ، ات مفیدی محسوب می‌شوند اما از طرف دیگر وجود کنه‌های شکارچی نشان دهنده حضورمنبع غذایی آنها می‌باشند که در واقع نشانه حضورکنه‌های بیشتر و آفات دیگر می‌باشد.  این امر به نوبه خود به معنی این است که نقصی در مرحله تهیه کمپوست و یا پاستوریزاسیون آن و یا مشکلاتی در وضعیت بهداشتی در مزرعه وجود دارد.  بر خلاف این واقعیت که کنه‌های شکارچی برای قارچها مفید هستند، برای کارکنان ایجاد ناراحتی می کنند. زیرا به آسانی به لباس و دست‌های آنها می‌چسبند و احساس ناخوشایندی ایجاد می‌کنند. هر گاه کنه‌های شکارچی ظهور پیدا می‌کنند توصیه می‌شود که تمام بسته کمپوست برای ردیابی منبع تغذیه کنه‌ها بازرسی شود و اقداماتی برای کنترل آفات واقعی قارچ در نظر گرفته شود.

اقدامات عمومی برای جلوگیری از ظهور همه انواع کنه‌ها در طی پروسه کشت قارچ

۱-  کمپوست سازی با کیفیت بالا و پاستوریزاسیون مناسب کمپوست به منظور دستیابی به یک محیط انتخابی برای رشد میسلیوم قارچ

۲-  رعایت شدید اصول بهداشتی در مزرعه 

۳-  کنترل مگس‌ها و سایر انتقال دهندگان کنه

۴-  تمیز کردن کامل تمام ماشین آلات، ادوات و اتاق‌هایی که در طی مرحله بذر زنی و ریسه دوانی مورد استفاده قرار گرفته‌اند.

۵-  بخاردهی اتاق‌ها(کوک اوت)  در انتهای هر دوره کشت با حرارت مورد نیاز (می‌بایست اطمینان پیدا کرد که دما در تمام اتاق رشد و در تمام سطوح و قفسه‌ها به سطح مورد نیاز رسیده است تا هر گونه احتمال زنده ماندن کنه‌ها از بین برود).

۶-  استفاده ازمواد ضدعفونی کننده برای تمیز کردن تمام سطوح و مومات مورد استفاده در طی کار.

۷-  حذف سریع کمپوست مصرف شده از مزرعه.

استروما: پنبه‌‌ای شدن میسیلیوم‌ها

استروما به حالتی گفته می شود که میسلیومهای قارچ خوراکی به صورت توده پنبه ای در می آیند و ممکن است در پتری دیش، اسپاون، کمپوست و یا در سطح خاک پوششی ظاهر شوند. در صورتی که استروما در سطح خاک پوششی ظاهر شود (که غالبا چنین است) لکه هایی از خاک پوششی توسط میسلیوم  هوایی قارچ کاملا سفید شده و به صورت یک نمد مانع از نفوذ آب به داخل خاک  پوششی و تبادل هوا بین کمپوست و فضای سالن می شود. 

دلایل بروز استروما عبارتند از:

۱.  کمبود مواد غذایی در پتریدیش

۲.  آلودگی باکتریایی اسپاون ( حالت ضعیف که قابل مشاهده نیست)

۳.  استفاده از نژاد ضعیف و یا در حال دژنره شدن 

۴.  سطح بالای دی اکسید کربن (تبادل ناکافی هوا) در سالن

۵.  خشک بودن سطح خاک پوششی

۶.  پایین بودن رطوبت نسبی سالن یا هوای ورودی 

۷.  بالا بودن درجه حرارت سالن و یا کمپوست 

اگرچه عوامل فوق محیطی هستند، اما باعث القاء بیان و یا خاموشی ژنها می شوند. اینکه تغییرات حاصله ژنتیکی است و یا اپی ژنتیکی، هنوز مشخص نیست. در بعضی موارد استروما برگشت پذیر بوده است در اثر پنبه ای شدن، میسلیومهای هوایی ممکن است بمیرند و رنگ قهوه ای به خود بگیرند. در اثر رشد بیش از حد میسلیوم، لکه های حاوی استروما نسبت به آب غیر قابل نفوذ می شوند و در روی این لکه ها قارچ خوراکی ظاهر نمی شود، چون میسلیومها در سطح استروما می میرند. 

برای پیشگیری از بروز استروما توصیه می شود القای پین دهی در زمان مناسب صورت بگیرد و از بروز هفت مورد فوق الذکر ممانعت شود. استروما به خودی خود قابل علاج نیست . چون لایه فوقانی میسلیوم مرده است. اما می توانید با خراش دادن لکه های دارای استروما با چنگال یا چاقوی تمیز یا هر وسیله دیگری، مشکل نفوذ ناپذیری لکه ها را حل کنید. اکیدا توصیه می شود که از دست زدن به خاک پوششی جدا خود داری شود. چون این کار باعث بروز آلودگی های دیگری می شود. برای خراش دادن لکه های استروما مطمئن شوید که وسیله مورد استفاده استریل است (با استفاده از الکل یا شعله آتش) و شخص انجام دهنده نیز کاملا پاکیزه و عاری از هر گونه آلودگی است. هرگز میسلیومها را تحت هیچ عنوانی دست نزنید. با خراش دادن خاک پوششی، به میسلیوم شوک وارد می شود. حدود یک هفته طول می کشد تا دوباره محل تیمار شده را بپوشاند.  اگر استروما سطح زیادی از خاک را پوشانده بود، خاک پوششی را کاملا برداشته و از نو خاکدهی کنید.

در صورت مشاهده استروما در پتریدیش و یا کیسه های اسپاون، برای تلقیح کمپوست از آنها استفاده نکنید، چون این ناهنجاری در حافظه ژنتیکی میسیلیوم ذخیره شده و در مرحله بعدی در روی کمپوست و یا سطح خاک ظاهر می شود.  از پتری دیشی که استروما داده است، زیرکشت نگیرید.

علاوه بر  هفت عامل مذکور در فوق که باعث تحریک میسلیوم به تولید هیف های هوایی (استروما) می شوند، کهنه بودن اسپاون و به هم چسبیدگی آن نیز از عوامل ایجاد چنین شرایطی هستند.  اسپاون بایستی بعد از دوره ۱۴ الی ۱۸ روزه رشد معمول خود در ۲۴ درجه سانتیگراد، بلافاصله مورد استفاده قرار گیرد. در غیر این صورت جهت ذخیره  به سردخانه (۲ درجه سانتیگراد) منتقل شود. در سردخانه می توان اسپاون را برای  ۲ تا ۳ ماه نگهداری کرد.

ارزش غذایی و مواد تشکیل دهنده گانودرما

بیشتر قارچ‌ها از حدود ۹۰٪ وزنی آب تشکیل شده‌اند. ۱۰٪ باقیمانده شامل پروتئین ، چربی ، کربوهیدرات، فیبر ،  خاکستر ، و بعضی از ویتامین ها و مواد معدنی با پتاسیم ، کلسیم ، فسفر ، منیزیم است. سلنیوم ، آهن ، روی و مس اکثر مواد معدنی قارچ‌ها را تشکیل می دهد. در یک مطالعه بر روی اجزای گانودرما لوسیدیوم ، مشخص شد که این قارچ حاوی ۱.۸٪ خاکستر ، ۲۶-۲۸٪ کربوهیدرات ، ۳-۵٪ چربی ، ۵۹٪ فیبر و ۷-۸٪ پروتئین است (Mau, Lin, and Chen 2001). (در شیمی تحلیلی ، به منظور تجزیه و تحلیل مواد معدنی نمونه‌ها ، پسماند غیر گازی و غیر مایع پس از احتراق کامل خاکستر گفته می‌شود.)

پلی ساکاریدها ، پپتیدوگلیکانها و تری‌ترپن‌ها سه ماده اصلی فیزیولوژیکی فعال در گانودرما هستند. اما ، مقدار و درصد هر مؤلفه می تواند در محصولات طبیعی و تجاری بسیار متنوع باشد. در تحقیقی در سال ۲۰۰۸ (Chang, S. T., and J. A. Buswell. 2008) یازده نمونه به طور تصادفی از محصولات تجاری گانودرما از مغازه‌های هنگ کنگ خریداری شده در برای دو مؤلفه فعال اصلی ، تری‌ترپن‌ها و پلی ساکاریدها مورد بررسی قرار گرفت ، مشخص شد که محتوای تری‌ترپن‌ها از بازه از غیر قابل کشف تا ۷.۸ درصد و محتوای پلی ساکاریدها از ۱.۱-۵.۸ درصد متغیر بود. چنین تغییراتی می تواند به دلایل مختلف از جمله تفاوت در گونه‌های قارچ و تفاوت در روش های تولید رخ دهد.

پلی ساکاریدها

پلی ساکاریدها طیفی از ماکرومولکولهای بیولوژیکی با ساختارهای متنوع و خصوصیات فیزیولوژیکی گسترده میباشند. پلی ساکاریدهای مختلفی از میوه قارچ ، اسپورها و میسلیوم گانودرما استخراج شده است. گزارش شده است که پلی ساکاریدهای گانودرما  (GL-PS)دارای طیف گسترده‌ای از خواص زیستی می‌باشند که از جمله آن‌ها می‌توان به خواص ضد التهابی ، کاهش قند خون ، ضد انعقادی، ضد توموری و تقویت سیستم ایمنی بدن اشاره کرد. پلی ساکاریدها معمولاً با آب داغ از قارچ و همچنین به صورت عصاره به وسیله‌ی اتانول یا متانول حاصل می‌شوند. این قارچ همچنین از ماتریکسی از پلی ساکارید کیتین تشکیل شده است که علت سختی جسم قارچ میباشد و تا حد زیادی توسط بدن انسان غیر قابل هضم است. تعداد زیادی از پلی ساکاریدهای استخراج شده از گانودرما اکنون به عنوان داروهایی برای بیماری‌هایی از جمله سرطان و بیماری‌های کبد در بازار عرضه می شوند (Gao et al. 2005).

تری‌ترپن‌ها

ترپن‌ها نوعی از ترکیبات طبیعی هستند که اسکلت های کربن آنها از یک یا چند واحد ایزوپرن C5 تشکیل شده است. این ترکیبات به طور گسترده در بسیاری از گیاهان یافت می‌شوند. همچنین مشخص شده است که ترپن‌ها دارای فعالیت ضد التهابی ، ضد توموری و پایین آورنده چربی هستند. خواص درمانی گیاهانی مانند رزماری و جینسنگ را به وجود ترپن‌ها در آن‌ها نسبت می‌دهند.

تری‌ترپن‌ها یک زیر مجموعه از ترپن‌ها می‌باشد. بسیاری از گونه های گیاهی تری‌ترپن‌ها را به عنوان بخشی از برنامه عادی رشد و توسعه خود سنتز می‌کنند. برخی از گیاهان در لاتکس و رزین خود مقادیر زیادی تری‌ترپن‌ دارند و به نظر می رسد که این مواد در مقاومت گیاهان به بیماری نقش دارند.

استخراج تری‌ترپن‌ها نیز با آب داغ و یا با استفاده از متانول یا اتانول انجام می شود. گزارش شده است که بیش از ۱۰۰ نوع تری‌ترپن با ترکیبات شیمیایی شناخته شده در گانودرما یافت شده است که در بین آنها ، بیش از ۵۰ مورد تنها در این قارچ یافت می‌شود.

گانودرما لوسیدیوم به وضوح سرشار از تری‌ترپن‌ها است ، و این دسته از ترکیبات مسئول طعم تلخ آن هستند و به اعتقاد متخصاصان گیاهان دارویی ، مزایای سلامتی مختلفی از جمله کاهش چربی و اثرات آنتی اکسیدانی را به آن اعطا می‌کند. با این حال ، محتوای تری‌ترپن‌ها در گونه‌های مختلف و همچنین مراحل مختلف رشد متفاوت است. از محتوای تری‌ترپن‌های قارچ معمولا به عنوان معیاری برای سنجش کیفیت نمونه‌های مختلف گانودرما استفاده می‌شود.

دیگر اجزا

تجزیه و تحلیل میوه گانودرما لوسیدیوم مواد معدنی فسفر ، سیلیس ، گوگرد ، پتاسیم ، کلسیم و منیزیم را به عنوان اجزای اصلی نشان میدهد. آهن ، سدیم ، روی ، مس ، منگنز و استرانسیوم نیز در مقادیر کمتری مشاهده شده است ، همانند فات سنگین سرب ، کادمیوم و جیوه. بررسی میوه خشک شده یک گونه گانودرما وحشی جمع آوری شده از طبیعت نشان داد که این قارچ از ۱۰.۲ درصد مواد معدنی  برخوردار است که پتاسیم ، کلسیم و منیزیم اجزای اصلی آن می باشند. همچنین در یک تحقیق بر روی گانودرما لوسیدیوم خریداری شده از بازارهای بنگلادش مواد معدنی موجود در قارچ را به شرح زیر گزارش کردند.

همچنین به عنصر ژرمانیوم که از نظر غلظت (۴۸۹ میکروگرم بر گرم) پنجمین عنصر در بین مواد معدنی کشف شده در میوه گانودرما لوسیدیوم میباشد توجه خاصی شده است. این ماده معدنی همچنین در بسیاری از گیاهان از جمله جینسنگ ، آلوئه ورا و سیر به مقدار بسیار کمی موجود است. اگرچه ژرمانیم یک عنصر حیاتی برای بدن نیست ، اما در دوزهای پایین ، به آن خواصی مانند تقویت سیستم ایمنی ، ضد توموری ، آنتی اکسیدان و ضد تحریک کننده نسبت داده شده است (Kolesnikova, Tuzova, and Kozlov 1997).

گانودرما لوسیدیوم حاوی برخی دیگر از ترکیبات مانند پروتئین‌ها و لکتین‌ها است که می‌تواند کمک کننده خواص دارویی گزارش شده آن باشند. میزان پروتئین در قارچ خشک شده گانورما حدود ۷ تا ۸ درصد گزارش شده است که پایین تر از بسیاری از قارچ‌های دیگر است. برخی ازین پروتئینها به خواص دارویی گانودرما کمک می‌کنند از جمله LZ-8 ، که به تقویت سیستم ایمنی کمک میکند و از میسیلیوم قارچ استخراج شده است (Van Der Hem et al. 1995). ترکیبات دیگری که از گانودرما لوسیدیوم استخراج شده‌اند شامل آنزیم‌هایی مانند متالوپروتاز هستند که باعث تاخیر در زمان ه شدن خون می‌شوند. علاوه بر این ، اسپورهای گانودرما لوسیدیوم حاوی مخلوطی از چندین اسید چرب با زنجیره بلند هستند که ممکن است در فعالیت ضد توموری قارچ نقش داشته باشند (Fukuzawa et al. 2008).

رابطه بین سرعت رشد میسلیوم در کمپوست با عملکرد قارچ

اینکه کمپوست هرچه سریع تر توسط میسلیوم قارچ خوراکی اشغال شود و ضمن کوتاه نمودن دوره رشد، فرصت رشد را از قارچهای رقیب بگیرد، کاملا منطقی است و خواسته همه سالن داران می باشد. اما از چه طرقی می توانیم به این خواسته برسیم. مطالعات و تجربیات نشان می دهند که فاکتورهایی که بر سرعت رشد میسلیوم در کمپوست موثرند، زیاد می باشند.

۱- یکی از فاکتورهایی که بر سرعت رشد میسلیوم در کمپوست موثر می باشد، خصوصیت ذاتی و یا ساختار ژنتیکی نژاد مورد استفاده می باشد.  بنده از یک نژاد در اثر جهش و تغییرات ژنتیکی خودبخودی که به صورت sector در پتری دیش ظاهر می شوند، نژادهایی با سرعت رشد کندتر و نژادهایی با سرعت رشد سریعتر بدست اورده ام. اما آنچه که تجربیات و آزمایشات ما نشان می دهد این است که رابطه ای بین سرعت رشد میسلیوم در کمپوست با عملکرد قارچ وجود ندارد.  مثلا نژاد ایتال اسپاونی که توسط بعضی از شرکتهای تولید کننده کمپوست استفاده می شود، کند رشد می باشد و لی نژادهای A15 , 737 و H2 از سرعت رشد بالایی برخوردارند، در حالیکه از نظر عملکرد با هم اختلافی ندارند. در حالت استاندارد H2 دوازده روزه، ۷۳۷ و A15 چهارده روزه و ایتال اسپاون ۱۷ روزه کمپوست را کاملا اشغال کرده و برای خاکدهی آماده می کنند. نوع بذر مورد استفاده غالبا توسط شرکت کمپوست سازی انتخاب می شود و سالن دار نقشی در آن ندارد، مگر اینکه قبلا با کمپوست سازی هماهنگی کرده باشد.

۲ – میزان pH کمپوست نیز در سرعت رشد میسلیوم موثر است. این پارامتر در اختیار کمپوست سازی است و سالن دار به راحتی نمی تواند در آن تغییری ایجاد نماید. pH مناسب در حد خنثی است یعنی حدود ۷.  معذالک ممکن است pH کمتر از ۷ مثلا ۶.۵ سرعت رشد میسلیوم را بیشتر نماید، اما قارچهای رقیب هم در این pH رشد بیشتری خواهند داشت.  بنابراین با در نطر گرفتن مجموع جوانب، همان pH=7 تا pH=7.5 توصیه می شود.

۳ – یکی دیگر از فاکتورهایی که بر سرعت رشد میسلیوم قارچ تاثیر دارد، دما است. آزمایشات تجربی نشان داده است که بهترین دما برای رشد میسلیوم قارچ خوراکی دکمه ای سفید، در کمپوست و یا خاک پوششی، ۲۳ تا ۲۴ درجه است. حال به هر طریقی که سالن دار باعث تغییر در این دما شود و آنرا بیشتر و یا کمتر کند، سرعت رشد میسلیوم را کمتر می کند. تمام نژادهای قارچ خوراکی دکمه ای سفید گونه آگاری بای اسپوروس همین دامنه دمایی را می پسندند و اختلاف قابل توجهی بین آنها وجود ندارد. ما از این گونه قارچ، نژاد زمستانه و تابستانه نداریم. معذالک، گونه دیگری از قارچ دکمه ای وجود دارد که آگاری بایتورکوئیس نامیده می شود. دمای بهینه این گونه چند درجه ای بالاتر از دمای بهینه آگاری بای اسپوروس است.اما به علت عملکرد کمتر این گونه، تولید کنندگان رغبتی به کشت آن نشان نمی دهند. بنابراین توصیه می شود دمای کمپوست را از زمان ورود آن به سالن تا زمان اعمال شوک سرما، در حد ۲۳ تا ۲۴ درجه سانتیگراد نگه دارید. دمای کمتر از این مقدار، باعث طولانی شدن دوره رشد و دمای بیشتر از این باعث کاهش پتانسیل عملکرد می شود. دمای بیشتر از ۳۲ درجه آسیب جدی به میسلیوم وارد می کند و اگر مدت زمان طولانی در معزض این دما قرار گیرد، میسلیوم می میرد.  آنچه که بیش از هرچیز باید تاکید کنم این است که نوسانات دما (کم و زیاد شدن های متوالی، مثلا در طول شب دمای کمپوست پایین و در طول روز دمای آن بالا باشد و دلمان خوش باشد که متوسطش ۲۴ درجه است) در حین اسپاون ران، به شدت باعث کاهش عملکرد قارچ می شود. یکی از سالن داران استان اردبیل که در یکی از کارگاه های آموزشی ما شرکت کرده بودند، می فرمودند که بهترین سالنش از نظر عملکرد، سالنی است که از نظر موقعیت طوری واقع شده است که در طی اسپاون ران کمترین نوسانات دمایی را تجربه می نماید.

۴ – عامل دیگری که در سرعت اشغال کمپوست توسط میسلیوم موثر است، میزان بذر یا اسپاون می باشد. قبلا هم عرض کرده ام که آزمایشات تجربی نشان داده است که بهترین میزان بذر در قارچ دکمه ای سفید، در تابستان به ازای هر تن کمپوست ۳ کیلو گرم و در زمستان ۵ کیلو گرم می باشد. من اصلا نمی دانم چرا در کشود ما به ازای هر تن کمپوست ۱۰ کیلو گرم بذر و یا حتی بیشتر استفاده می کنند؟ چه توجیهی وجود دارد.  وقتی که آزمایشات میدانی  نشان داده است بیشترین مقدار عملکرد قارچ در سالن ایده آل در تابستان با ۳ کیلو گرم به ازای هر تن کمپوست حاصل می شود، سه برابر مقدار توصیه شده برای چیست. میزان بذر بیشتر در کمپوست، تنفس بیشتر میسلیوم را به دنبال خواهد داشت و پیامد ان تولید گرمای بیشتر در کمپوست خواهد بود. کدامیک از سالنداران در تابستان با مشکل سرد کردن کمپوست دست و پنجه نرم نمی کنند؟ مدام در گروه ها می بینم که می فرمایند در حالی که دمای سالن را به ۲۲ رسانده اند ولی دمای کمپوست از ۲۷ پایین تر نمی آید. آیا یکی از دلایلش میزان بذر بیشتر از اندازه نیست؟ عزیزان من میزان بذر در قارچ دکمه ای در تابستان ۳/.% و در زمستان ۵/.%. کفایت می کند. میژان بذر بیشتر یعنی تولید گرمای بیشتر در کمپوست و افزایش دمای آن به بیش از ۲۴ درجه سانتی گراد که پیامد آن تحمیل هزینه سرد کردن سالن (اگر میسر شود) و کاهش پتانسیل عملکرد قارچ می باشد.

۵ – عامل دیگر که در رشد میسلیوم در درون کمپوست موثر می باشد، میزان اکسیژن است. میزان اکسیزن هوا حدود ۲۱ درصد و میزان CO2 برابر با ۰۳/.% یا ۳۰۰ppm است. بدون اکسیژن رشد میسلیوم قارچ متوقف می شود. بهتر است پس از ورود کمپوست مایه زنی شده به سالن، درب سالن را کیپ ببندیم تا رطوبت کمپوست از دست نرود و آفات و امراض هم فرصت ورود به سالن را پیدا نکنند. ممکن است این سوال پیش بیاید که آیا با بستن دربهای سالن، در اثر تنفس میسلیومها میزان CO2 سالن بالا نمی رود و میزان اکسیژن کاهش پیدا نمی کند؟ بله درست است همین اتفاقات می افتد. خوشبختانه میسلیوم قارچ دکمه ای و یا به عبارت دیگر این قارچ در فاز رویشی به افزایش CO2 مقاوم است و اگر غلظت این گاز تا ۵۰۰۰ppm هم برسد، مشکلی برای رشد میسلیوم قارچ ایجاد نمی کند. اگر اکسیژن هم تا ۱۶%کاهش پیدا کند، مشکلی پیش نمی آید. بنابراین در زمان اسپاون ران، سیرکولاسیون هوا در سالن برای یکنواخت نمودن دمای آن، لازم است، اما هوادهی لازم نیست، مگر اینکه میزان کمپوست در سالن خیلی زیاد بوده و در اثر تنفس میسلیومها، غلظت اکسیژن به کمتر از ۱۶% برسد و یا غلظت  CO2 به بیش از ۸۰۰۰ppm برسد.

قارچ پاتوژن Papulaspora byssina

این قارچ پاتوژن Papulaspora byssina می باشد.
میسیلیوم این قارچ به صورت توده های دانه ای به رنگ فندقی و شبیه ماسه ریزه می باشند این قارچ در پی اچ ۷.۵ تا ۸ رشد می کند در حالی که پی اچ مناسب قارچ خوراکی ۶.۵ تا ۷ است. علل بروز این مشکل عبارتند از:

• روش نادرست کمپوست فاز یک
• رطوبت زیاد کمپوست
• چسبندگی کمپوست و پی اچ بالا که ممکن است به دلیل کم اضافه نمودن کچ اتفاق افتاده باشد.
• اختلال در پاستوریزاسیون و شیرین سازی آن و عدم رعایت بهداشت در زمان مایه زنی

روش های مبارزه

• تکنوژی مناسب در تهیه کمپوست فاز یک
• میزان مناسب آب و گچ در تهیه کمپوست
• خوب هم زدن کمپوست
• حفظ درجه حرارت مناسب پاستوریزاسیون و شیرین سازی
• عدم استفاده از کمپوست خیلی مرطوب و چسبنده برای مایه زنی و رعایت بهداشت
• حذف ظروف کثیف تمیز و نمودن اطاق سالن ها
• اسپری نمودن قسمت آلوده روی خاک با استفاده از محلول سوپر فسفات که با چند قطره اسید، پی اچ آن کمی اسیدی(۶.۵) شده باشد.

در رابطه با کنترل کپک آردی قهوه ای توسط اسپری نمودن قسمت آلوده با محلول سوپر فسفات خدمتتان عرض کنم که سوپر فسفات به صورت گرانوله و جامد است. این کود به سختی در آب حل می شود. باید خوب هم بزنید . هر اسیدی که اضافه کنید خیلی فرق نمی کند چون قرار است pH محیط اسیدی شود تا شرایط به نفع قارچ خوراکی و به ضرر کپک آردی تمام شود.

بیماری‌ها و آفات قارچ گانودرما

در نتیجه آلوده شدن قارچ گانودرما به عوامل بیماری زا و یا عدم کنترل عوامل محیطی مانند دما، رطوبت و مواد شیمیایی سمی، کشت و پرورش قارچ گانودرما ممکن است با اختلالاتی مواجه شود، که در نتیجه باعث کاهش عملکرد می شود. در این قسمت عوامل بیماری زای قارچ گانودرما به اختصار توضیح داده شده است.

قارچ های بیماری زا

تریکودرما

تریکودرما (Trichoderma sp) رده ای از قارچ های بیماری زا است که مسئول ایجاد کپک در طی فرایند کشت میباشد. این بیماری به سرعت گسترش پیدا کرده و باعث آسیب جدی می شود. در مرحله رشد کلاهک، این قارچ در پشت آن رشد می کند. با خارج شدن مخاط از سطح کلاهک، رشد آن متوقف شده و کپک بر روی آن آشکار می‌شود‌ که باعث بی کیفیت شدن قارچ و از دست رفتن ارزش تجاری آن می شود. هجوم این قارچ در مرحله رشد میسیلیوم‌ها، میتواند باعث از بین رفتن بستر کشت شود. همچنین میسلیوم قارچ تریکودرما با ترشح مواد سمی مانع از رشد میسلیوم گانودرما شده و باعث خراب شدن کیسه های کمپوست می شود.

مایکوگون

مایکوگون (Mycogone pernicioso) مسئول ایجاد بیماری پوسیدگی قهوه ای گانودرما در طی مراحل کشت است. با آلوده شدن گانودرما به این قارچ، کلاهک قارچ به طور غیر طبیعی رشد می‌کند که منجر به یک ساقه بزرگ و یک کلاهک کوچک می شود. همچنین بر روی سطح کلاهک آلوده به این قارچ، میسیلیوم سفید مشاهده میشود، که به مرور زمان قهوه ای شده و ایجاد قطرات قهوه ای می کند.

نوروسپورا

نورسپورا (Neurospora) نوعی قارچ از گونه آسکومایسیت (Ascomycete) است که اغلب باعث ایجاد بیماری های گانودرما در مرحله رشد میسلیوم می شود. هنگامی که نورسپورا کیسه های کمپوست را آلوده می کند، بر روی سطح کیسه هیفهای شبکه قارچ رشد میکند و رشد سریع این قارچ مانع رشد میسیلیوم گانودرما میشود.

آفات ه ای و مضرات ناشی از آن

بعضی از آفات میتوانند با خسارت زدن به میسلیوم یا میوه قارچ در طول دوره پرورش قارچ باعث کاهش بازده تجاری گانودرما شود. همچنین، آثار نیش این آفات قارچ را در برابر عفونت باکتریایی آسیب پذیر میکند که عامل دیگر بیماریها می شود و در نتیجه تلفات بیشتری نیز به همراه خواهد داشت. بنابراین ، پیشگیری و درمان آفات یک جنبه بسیار مهم در پرورش قارچها است. هرچند آفات گانودرما میتواند بسته به مناطق مختلف کشت متفاوت باشد، اما غالب آن ها شامل لاروهای بید (larvae of moths) ، Geometridae، Hypogastruridae، انواع مورچه ها و مگس سرکه میباشد.

لاروها و بالغ شده اکثر ات غالبا به میوه گانودرما آسیب می رسانند. به طور کلی، لاروهای اولیه از سطح و لبه های کلاهک قارچ تغذیه می کنند. بعد از گذشت ۳ روز ، لاروها به طور مستقیم از داخل میوه گانودرما تغذیه می‌کنند و فضولات بالایی دارند. لارو مگس سرکه از میسیلیوم و بستر کشت تغذیه می کند، اغلب باعث ایجاد پوسیدگی ج در سطح کیسه میشود. ورود لارو به داخل قارچ باعث رشد ناقص قارچ و در نهایت فساد آن می شود.

پیشگیری از بیماری‌ها و آفات

بیماری ها و آفات گانودرما به راحتی با انتخاب گونه مناسب، بهداشت محیط ، ضد عفونی خاک ، کنترل آفات و مدیریت محل کشت گانودرما قابل کنترل است. دلایل اصلی بروز بیماریها استریل ناقص کمپوست ، آلودگی در فرآیند تلقیح یا فرآیند کشت و سوراخ شدن کیسه های کمپوست میباشد. همواره در کنترل بیماری ها پیشگیری مهمتر از درمان است. برای کاهش و از بین بردن بروز بیماریها و آفات ابتدا باید محیط کشت را بهبود بخشید. برای کاهش سطح آسیب بیماریها و آفات و نیز اطمینان از پرورش گانودرما با عملکرد بالا و کیفیت مناسب ، باید راهکارهای جامع پیشگیری و درمانی را در کنار کنترل زیست محیطی و شیمیایی بکار بست. راهکارهای پیشنهادی به شرح زیر می باشد:

۱) کنترل کشاورزی

گونه های گانودرما با مقاومت بالا در برابر بیماری ها و آفات، کیفیت خوب و عملکرد بالا باید انتخاب شوند، تا اطمینان حاصل شود که اسپاون عامل آفاتی مانند ویروس ها ، باکتریها و کنه ها نباشد. کیسه های کمپوست باید با فشار در دمای بالا کاملا استریل شوند. بهداشت محیط پرورش گانودرما باید استاندارد بالایی داشته باشد. تجهیزات آلوده شده توسط باکتری ها خارج شوند و ضد عفونی محل کشت انجام شود.

۲) کنترل فیزیکی

باید محل کشت دایما کنترل شود تا تبدیل به محلی برای پرورش تخم ات و اسپورهای دیگر قارچها نشده باشد. از یک محل کشت نمیتوان سالهای متمادی استفاده کرد و بهتر است از چند سالن به صورت چرخشی استفاده شود. میتوان استفاده از اشعه ماوراء بنفش و ازون، برای ضد عفونی دستگاه تلقیح و محل کشت را مدنظر قرار داد.

۳) کنترل شیمیایی

مواد شیمیایی مؤثرترین راه برای جلوگیری از بیماری ها و آفات در کشت گانودرما میباشد. با این حال، هنگامی که مواد شیمیایی به طور نادرست استفاده شوند، میتواند باعث صدمه به سلامتی انسان شوند.

چگونگی مصرف گانودرما

گانودرمای خشک شده کاملا سخت می باشد و مولکول‌های دارویی در میان کیتین غیر قابل هضم قرار دارند. گانودرما به صورت دمنوش و یا عصاره مصرف می‌شود که از عصاره آن در تولید مکمل‌ها استفاده می‌شود. مطمئن ترین روش، مصرف گانودرما به صورت دمنوش و دم کردن آن به مدت طولانی می‌باشد تا مولکولهای دارویی آزاد شده و به درون آب وارد شوند.

برای دم کردن گانودرما، نیاز به آب و قارچ خشک و یا پودر شده می باشد. برای استخراج مولکول‌های دارویی گانودرمای پودر شده بهتر است. هرگز از لوازم خانگی برای پودر کردن استفاده نکنید، چون به احتمال زیاد تیغه دستگاه خواهد شکست. به منظور استخراج کامل مولکولهای دارویی، پودر قارچ را درون آب در حال جوش بریزید و بگذارید، تا ۲ ساعت دم بکشد  و سپس بعد از صاف کردن، دمنوش را صرف کنید. فرآیند دم کردن را تا جایی که نوشیدنی بدون رنگ و مزه شود می توانید ادامه دهید.

میزان مصرف استاندارد توصیه شده گانودرما روزانه بین ۳ تا ۵ گرم است، هرچند مصرف تا ۱۵ گرم نیز برای بیماری‌های جدی تجویز شده است. ۳ گرم قارچ حدودا معادل یک قاشق غذاخوری سر پر است. همچنین با توجه به مزه تلخ این نوشیدنی می توانید ترکیبات گیاهی دیگر مانند زنجبیل یا چای سبز به دمنوش اضافه کنید یا با عسل نوشیدنی را صرف کنید. دمنوش را تا چند روز می توانید در یخچال نگه داری کنید. بنابراین می توانید جهت صرفه جویی در وقت، مقادیر زیاد آن را یکجا دم کرده و در یخچال نگه داری نمایید.

مصرف قارچ به صورت دمنوش و عصاره امن است، هرچند خوردن پودر آن برای بیش از یک ماه احتمالا ناایمن باشد و دارای اثرات مخربی بر روی کبد باشد. قارچ گانودرما همچنین در موارد نادری می تواند باعث ناراحتی معده و خشکی دهان ، گلو و ناحیه بینی شود که همراه با خارش اتفاق می‌افتد. توصیه می‌شود در صورتی که برای اولین دفعه قصد مصرف گانودرما را دارید مقدار کمی از آن را مصرف کنید تا از واکنش‌های شدید پرهیز شود. همچنین در مورد مصرف قارچ گانودرما در زمان بارداری یا شیردهی ، اطلاعات کافی وجود ندارد. توصیه می‌شود در قسمت امن بمانید و از استفاده خودداری کنید. 

مکمل‌های گانودرما

در فضای مجازی تبلیغات زیادی در مورد مکمل‌های گانودرما همچون قهوه گانودرما و وم مصرف گانودرما همراه با ترکیبات دیگر دیده می‌شود. تحقیقات زیادی نشان می دهد که گانودرما به تنهایی خواص زیادی دارد. اما هیچ پشتوانه علمی برای مزیت قهوه گانودرما نسبت به دمنوش آن وجود وجود ندارد. متاسفانه در بازاریابی قهوه گانودرما برای فروش محصولات و توجیه قیمت بالای آن حرفهایی بعضا دروغ از قبیل اام به مصرف گانودرما همراه با کافئین با دز مشخص و یا سمی بودن مصرف گانودرما به تنهایی! گفته می‌شود که همانطور که گفته شد هیچ مبنای علمی ندارد. همچنین اخیرا مطالعه‌ای توسط مجله Nature ، که معتبرترین مجله علمی دنیا می‌باشد،نشان می‌دهد از ۱۹ محصول از انواع مکمل‌های قارچ گانودرما موجود در بازار آمریکا تنها ۵ محصول (۲۶٪) دارای کیفیت مناسب و حاوی ترکیبات دارویی موجود در قارچ گانودرما می‌باشد. با توجه به شناختی که از کشور خود داریم  ماشروم ایران توصیه می‌کند که گانودرما را حتی الامکان به صورت قارچ کامل تهیه کنید و با مراجعه به عطاری‌ها پودر کردن آن را انجام دهید و از خرید پودر مکمل‌های حاوی گانودرما اجتناب کنید. مصرف گانودرما به تنهایی کاملا امن است و هیچ نیازی به مصرف آن همراه با ترکیبات دیگر نمی‌باشد.

تاریخچه گانودرما

گانودرما لوسیدیوم یک قارچ سخت و چوبی است که بطور طبیعی روی درختان افتاده و درختانی مانند آلو، بلوط و دیگر درختان رشد می کند. گانودرما یک قارچ با اصالت شرقی است و در کشورهای مختلف نامهای متفاوتی دارد. به عنوان مثال این قارچ در ژاپن به عنوان ریشی ، در چین لینگزی و  در کره با نام یونگژی شناخته می‌شود. 

گانودرما بیش از ۲۰۰۰ سال به عنوان یک قارچ دارویی شناخته شده است ، و اثرات قدرتمند آن در نسخه های باستانی ثبت شده است. خواص این قارچ دارویی در قدیمی ترین کتاب داروسازی چینی ، ” Shen Nong’s Herbal Classic ” ثبت شده است. گانودرما به عنوان نمادی از سعادت و صلح برای ملت و ماندگاری برای امپراطور دیده می شد. تصاویر گانودرما در  نقاشی‌های مذهبی ، حکاکی‌ها، مبلمان و حتی لوازم جانبی ن ظاهر می شدند. در کتاب Ben Cao Gang Mu  توسط لی شین ژن که اولین کتاب داروسازی مدرن در چین به حساب می آید (۱۵۹۰ میلادی) به قارچ گانودرما خواص درمانی مانند اثرات تقویت بدن ، تقویت انرژی حیاتی ، تقویت عملکرد قلبی ، افزایش حافظه و اثرات ضد پیری نسبت داده شد.

در زمان سلطنت امپراتور هان وو دی در حدود ۲۱۰۰ سال پیش ، گانودرما در قسمت‌های زیادی از کاخ رشد یافت. مقامات این مناظر غیرمعمول را به شایستگی ها و فضایل امپراطور نسبت می دادند. گفته می‌شد که وی بهشت و زمین را لمس کرده است تا رشد گانودرما را در محوطه کاخ به همراه آورد. اگر امپراتور خردمند و مهربان می‌بود ، بهشت نیز نشانه‌های فرخنده نشان می داد. بنابراین ، اگر گانودرما در کاخ یافت می شد‌، به این معنی بود که امپراتور از یکپارچگی بیشتری برخوردار است و این باعث ایجاد آرامش و رفاه می شود. در نتیجه ، این گیاه به عنوان یک گیاه فرخنده شناخته شده بود و طبقه حاکم به آن خواص فرا طبیعی نسبت میدادند. پس از حکمرانی امپراتور هان وو دی ، تائوئیسم افسانه گانودرما را تجدید کرد. تائوئیسم بیشتر روی زندگی متمرکز بود و جاودانگی را تبلیغ می کرد. تائوئیست معتقد بود که با تمرین و مصرف مکرر این قارچ، فرد به جاودانگی می رسد.

گانودرما وحشی به ندرت یافت می‌شود و در گذشته که کشت آن ممکن نبود ، فقط اشراف توانایی خریداری آن را داشتند. در اوایل دهه ۱۹۷۰ ، محققان ژاپنی روشی را برای کشت این قارچ کشف کردند و امروزه کشت قارچ گانودرما به راحتی امکان پذیر شده است و در بسیاری از نقاط دنیا کشت می‌شود. گانودرما همچنان در آسیا به عنوان یک داروی سنتی رایج شناخته می شود و استفاده از آنها در سراسر جهان رو به افزایش است.

ارزیابی میزان کیفیت مکمل‌های گانودرما در ایالات متحده

اخیرا مطالعه‌ای توسط مجله Nature ، که معتبرترین مجله علمی دنیا می‌باشد،این مطالعه با همکاری انجمن داروسازی ایالات متحده (USP) انجام شد که استانداردهای مواد دارویی، غذایی و مواد مکمل رژیم غذایی را تعیین می کند. در این مطالعه ، ۱۹ محصول از انواع مکمل‌های قارچ گانودرما موجود در بازار آمریکا مورد آزمایش قرار گرفت و با قارچ واقعی مقایسه شده است. آنها با تجزیه و تحلیل پلی ساکاریدها و تری‌ترپن‌ها دریافتند که تنها ۵ محصول (۲۶٪) آزمایش خود را با موفقیت پشت سر گذاشتند. USP نتیجه گرفت که کیفیت مکمل‌های گانودرما در بازار ایالات متحده ضعیف بود، و باید به دقت مورد بررسی قرار گیرد.

با توجه به نتیجه بررسی فوق که در کشور آمریکا انجام شده و شناختی که از محصولات کشور خود داریم، ماشروم ایران توصیه میکند که گانودرما را حتی الامکان به صورت قارچ کامل تهیه کنید و از خرید پودر آن و همچنین مکمل‌های حاوی گانودرما اجتناب ورزید. خریداران محترم می‌توانند قارچ خریداری شده را در آسیاب‌های پرقدرت در عطاری‌ها به پودر تبدیل کنند و در خانه دمنوش آن را تهیه کنند.

نتایج بیشتری از تحقیق در زیر آورده شده است:

تری‌ترپن‌ها، که باعث مزه تیز گانودرما می‌باشد تنها در ۸ مورد از ۱۹ مورد تست شده یافته شد. تری‌ترپن‌ها یکی از مفیدترین ترکیبات اولیه در گانودرما در کنار بتاگلوکن‌ها هستند. واضح است که مکمل گانودرمایی که مزه تلخ و تیز ندارد دارای کیفیت پایینی است.

گلوکن ۱,۳-β-D که یک نوع پلی ساکارید است که در تحریک سیستم ایمنی بدن و مبارزه با سرطان نقش دارد تنها در ۵ مورد از ۱۹ مورد تست شده یافت شد. دیواره سلولی کلیه قارچ های دارویی در درجه اول از بتا-گلوکان‌ها تشکیل شده است. به همین دلیل بتا-گلوکان‌ها فراوان‌ترین ترکیب فعال در این قارچها هستند و در مقادیر زیاد یافت می‌شوند. اگر محصولی دارای مقادیر کمی از بتاگلوکان‌ها باشد ، احتمالاً در سایر ترکیبات دیگر نیز که مورد اندازه‌گیری قرار نگرفته‌اند کمبود وجود دارد.

پلی-ساکاریدهای نشاسته مانند در ۱۳ مورد از ۱۹ محصول تست شده یافت شد. این مطالعه اظهار داشت: پلی ساکاریدهای شبیه به نشاسته ، که در میوه گانودرما وجود ندارد، اغلب به عنوان پرکننده های خنثی در مکمل های رژیم غذایی استفاده می شوند.” وجود نشاسته در محصول را به راحتی میتوان با آزمایش در خانه مشاهده کرد.

قهوه گانودرما

یکی از معروف‌ترین مکمل‌های گانودرما در ایران و جهان قهوه گانودرما می‌باشد. قهوه گانودرما نوعی مخلوط پودری است که به طور معمول حاوی قهوه فوری و عصاره پودر گانودرما می‌باشد. ترکیبات دیگری مانند شکر ، کرم خامه‌ای غیر لبنی و دیگر گیاهان دارویی ممکن است به آن اضافه شده باشد. ترکیب اصلی در این محصول قهوه می‌باشد و مقدار گانودرمای آن به طور معمول کمتر از ۲۰ درصد می‌باشد. در کشورهای دیگر به علت مصرف روزانه قهوه و افزودن این قارچ دارویی به رژیم روزانه، قارچ گانودرما به قهوه اضافه شده و به فروش می‌رسد. تا امروز هیچ گونه تحقیقی مبنی بر جذب بهتر ترکیبات دارویی گانودرما در صورت مصرف آن با قهوه وجود ندارد. هر گونه ادعایی مبنی بر سمی بودن گانودرما به صورت دمنوش یا خاصیت بیشتر آن در صورت مصرف با قهوه صد در صد دروغ و بدون هیچگونه مبنای علمی است. گانودرما بیش از دو هزار سال است در طب شرقی استفاده می‌شود و واضح است برای استفاده نیاز به هیچگونه فراوری خاص ندارد و مصرف آن به صورت دمنوش و عصاره امن است.

خواص قارچ گانودرما

قارچ گانودرما که به پادشاه گیاهان دارویی معروف است، بیشتر از دو هزار سال است که در طب شرقی به عنوان دارو شناخته می‌شود و ثروتمندان در دوران باستان از این قارچ شگفت‌انگیز به امید به دست آوردن جاودانگی و آرامش استفاده می کردند. خواص بسیار زیادی برای قارچ گانودرما در منابع مختلف و فضای مجازی ذکر شده است؛ با این حال مطالعات علمی در مورد اثرات این قارچ بر روی انسان محدود است و خواص گفته شده بیشتر جنبه‌ی تجربی دارد و یا برای بازارگرمی و فروش بیشتر محصولاتشان آورده شده است.

توصیه می‌شود قبل از استفاده از قارچ گانودرما، با پزشک م کنید.

کمپوست سازی: خیس نمودن کاه و کلش

آبی که به کمپوست فرستاده می‌شود به فرم آزاد است و آبی که از کمپوست خارج می‌شود، حاوی محتویات کمپوست است. آب بازیافتی حاوی نیتروژن و جمعیت‌هایی از میکروارگانیسم‌های ویژه می‌باشد که در فرآیند کمپوست‌سازی نقش بسیار مهمی ایفا می‌نمایند. به این دلیل استفاده از آب بازیافتی به طور قابل ملاحظه‌ای فرآیند کمپوست‌سازی را در مقایسه با استفاده از آب تازه بهبود می‌بخشد.
علاوه بر پارامترهای مذکور در مورد کیفیت آب، غلظت نیتروژن و مقدار میکروارگانیسم‌ها، pH یا معیار اسیدیته آن نیز بایستی یادآوری شود. آب بازیافتی خوب بایستی واکنش قلیایی داشته باشد. نکته اینجاست که یک لایه مومی در سطح کلش تازه وجود دارد که آب را دفع می‌کند. وقتی که واکنش آب قلیایی است، این لایه مومی حل می‌شود و کلش به خوبی رطوبت را جذب می‌کند. این کار در زمان تهیه کمپوست و اضافه کردن کود مرغ، خیس خوردن کلش را تسهیل می‌کند. 

در تهیه آب بازیافتی به نکات ذیل بایستی توجه ‌شود

آب بازیافتی علاوه بر نیتروژن، دارای گروههای ویژه‌ای از میکروارگانیسم‌ها است. معمولاً بعد از چند بار کمپوست‌سازی مقدار کافی از آنها در آب بازیافتی وجود دارد. در اولین کمپوست‌سازی بایستی مقداری کود مرغ در آب بازیافتی حل شود تا به تکثیر این ارگانیسم‌ها کمک کند. به این دلیل استفاده از تمام آب بازیافتی بدون گذاشتن باقیمانده، مطلوب نیست. آب بازیافتی، به منظور حفظ شرایط مطلوب و جلوگیری از فرآیندهای بی‌هوازی در آن، بایستی هوادهی شود. بوی نامطبوع و pH پایین از علائم تخمیر بی‌هوازی می‌باشد. انتخاب روش هوادهی، مدت و شدت آن در هر زمانی بسته به امکانات موجود در واحد تولیدی فرق می‌کند. آب بازیافتی خوب دارای رنگ قهوه‌ای و نسبتاً شفاف است و کمی بوی آمونیاک می‌دهد.

لبه‌های مخازن آب بازیافتی بایستی حدود نیم متر بالاتر از سطح زمین قرار گیرد تا روان آب باران به داخل آنها سرازیر نگردد.
حجم مخزن در زمان طراحی و ساخت بایستی محاسبه شود. برای خیس کردن توده کاه در زمان تهیه کمپوست مقدار کافی از آب بازیافتی بایستی وجود داشه باشد.
بایستی به مقدار کافی آب بازیافتی در مخزن باقی بماند تا از جمعیت میکروارگانیسم‌های مفید حمایت نمایند. براساس محاسبات،هر تن کمپوست به ۴ متر مکعب آب نیاز دارد. معمولاً این مقدار برای خیس کردن کاه و مقدار مورد نیاز برای باقیماندن در مخزن کفایت می‌کند.

علاوه بر پارامترهای مذکور در مورد کیفیت آب بازیافتی، غلظت نیتروژن و مقدار میکروارگانیسم‌ها، pH یا معیار اسیدیته آن نیز بایستی یادآوری شود. آب بازیافتی خوب بایستی واکنش قلیایی داشته باشد. نکته اینجاست که یک لایه مومی در سطح کلش تازه وجود دارد که آب را دفع می‌کند. وقتی که واکنش آب قلیایی است، این لایه مومی بهتر حل می‌شود و کلش به خوبی رطوبت را جذب نماید.

هرچه زمان خیس کردن کلش بیشتر می شود، رنگش تیره تر می گردد.

استفاده از بونکر و تونل پاستوریزاسیون نیمه‌ پر

شتر خالی بار هم راه می رود”

این اصطلاحی است که در زبان فارسی مرسوم است.  یعنی لازم نیست حتما با ظرفیت کامل کار کرد. یعنی در سالنی با ظرفیت ۲۰ تن می شود ۱۰ تن کمپوست ریخت. به جز کاهش صرفه اقتصادی استفاده از ظرفیت سالن، مشکل خاص دیگری پیش نمی آید. آیا در استفاده از بونکر و تونل پاستوریزه هم همین موضوع مصداق دارد؟ یعنی می توان با بونکری که نصف ظرفیت آن تکمیل شده است، کمپوست خوبی تهیه کرد؟ آیا می توان با تونل نیمه پر هم مثل تونل پر، کمپوست را به خوبی فراوری کرد؟ وقتی کمپوست سازی مشتری کافی ندارد، مجبور است با بونکر و تونل نیمه پر کار کند. مثلا به جای ۴۰ تن کمپوست، ۲۰ تن تولید نماید. و یا به جای ۸۰ تن با ۵۰ تن کار کند.  در این حالت آیا می توان با همان تنظیمات قبلی از نظر هوادهی کار کرد؟ یا باید تمهیداتی اندیشید؟

مقدار کمپوست در هر بونکر بستگی به مساحت بونکر دارد. در هر متر مربع بونکر حدود ۱۳۰۰ تا ۱۷۰۰ کیلوگرم کمپوست می توان قرار داد. عرض و طول بونکر را طوری طراحی می کنند که کمپوست داخل آن در انتهای فاز۱ بتواتد ظرفیت یک، دو و یا سه تونل پاستوریزه را به طور کامل، تکمیل نماید. ابعاد تونل پاستوریزاسیون نیز باید طوری طراحی شود که برای یک، دو،سه ،…سالن کشت استاندارد، کمپوست فاز ۲ تحویل دهد. فرض کنید ابعاد تونل پاستوریزاسیون ۳ ×۲۵×۴ متر است. اگر این تونل تا ارتفاع ۲/۲ تا ۲/۳ متری از کمپوست پر شود، در انتهای فاز ۲ حدود ۱۸۰ متر مکعب کمپوست تحویل خواهید داد (ارتفاع کمپوست در طی سه تا ۵ روز دوره پاستوریزاسیون و شیرین سازی، کاهش پیدا می کند). وزن هر متر مکعب کمپوست آماده مایه زنی با رطوبت ۶۷%،  حدود ۴۵۰ تا ۵۰۰ کیلوگرم است.  با این مقدار کمپوست می توان چهار سالن استاندارد ۲۳ تا ۲۵ تنی (۲۰ × ۶ در پنج طبقه) را پر نمود.

آیا می توان با تونل پاستوریزاسیون نیمه پر کمپوست خوبی فراوری کرد؟

ارتفاع کمپوست در تونل پاستوریزاسیون در شرایط استاندارد نباید از ۲ متر کمتر و از ۲/۵ متر بیشتر باشد. با هر ارتفاعی که تونل پاستوریزاسیون را پر می کنید، باید در در همه جای آن فشردگی و ارتفاع کمپوست یکسان باشد. در غیر اینصورت سرعت جریان هوا در قسمتهای متراکم تر و با ارتفاع بیشتر، نسبت به قسمتهای دیگر کمتر خواهد شد و در چنین شرایطی کمپوستی یکنواخت از نظر کبفیت نخواهیم داشت. در ضمن، حتما باید فاصله سطح کمپوست تا سقف تونل ۷۰ و یا بیش از ۷۰ سانتی متر باشد. این فضا برای سیرکولاسیون هوای داخل تونل و همگن سازی دمای کمپوست لازم است. اگر بنا به دلایلی ارتفاع کمپوست در تونل کمتر از ۲ متر   باشد، باید میزان ورود هوای تازه به تونل و مقدار هوای سیرکوله را کمتر کنیم. اگر مقدار هوای تازه کمتر نشود، رطوبت کمپوست، بیش از حد نرمال از دست خواهد رفت.  در حالت نرمال در طی فرایند پاستوریزاسیون و شیرین سازی حدود ۸% رطوبت کمپوست را از دست می دهیم. یعنی از ۷۵% به ۶۷% می رسیم. اگر میزان رطوبت و ارتفاع کمپوست در تونل از حد استاندارد خارج شود، دستورالعمل های ارائه شده جواب نخواهد داد و باید تغییراتی در آنها اعمال کرد.  اینکه این تغییرات چقدر باید باشد، بایستی با آزمون و خطا و اجرای طرح های آزمایشی و تجربه مقدارشان را بدست آورد. این کار وقت گیر و هزینه بر است.  بنابراین بهتر است شرایط استاندارد، شرایطی که محققان در طی سالیان متمادی با اجرای طرحهای آزمایشی، مقدار بهینه آنها را بدست آورده‌اند، را رعایت کنیم تا کیفیت کمپوست تولید شده در سری های مختلف دچار نوسان نشود.

آیا می توان با بونکر نیمه پر کمپوست خوبی فراوری کرد؟

  در کف بونکر سیستم اسپیگوت تعبیه شده است، بطوریکه هوا با فشار زیاد از این لوله ها خارج شده و کمپوست را تهویه می نمایند. در بونکر اول و دوم ارتفاع کمپوست می تواند تا چهار متر هم  برسد. در حالیکه دامنه ارتفاع کمپوست در بونکر نسبت به ارتفاع آن در تونل پاستوریزاسیون، از حساسیت کمتری برخوردار است، اما محاسبات و استنباط من این است که بونکر نیز باید به صورت همگن پر شود.  یعنی استفاده از آن به صورت نیمه پر، (قسمتی از آن کاملا خالی باشد) به صلاح نیست. به شکل بالاکه بونکر نیمه پر را نشان می دهد توجه کنید.

درست است که فشار هوا در کلکتور زیاد است، اما این بدان مفهوم نیست که مقدار خروجی هوا از منافذی که ۳ تا ۴ متر کمپوست روی آنها قرار گرفته است، با مقدار خروجی هوا از منافدی که هیچ کمپوستی روی آنها نیست، برابر می باشد. البته تعدادی از همکاران ممکن است با من همراهی نکنند و اعتقاد داشته باشند که با خالی بودن قسمتی از بونکر، سهم قسمتهای پر از نظر هوادهی کاهش پیدا نمی کند. بنده با بحث هایی که با دوستانم داشتم، قانع نشدم. به نظر من در روزهای اول کمپوست سازی، ممکن است این کاهش فسار قابل ملاحظه نباشد، ولی با پیشرفت کار و نرم شدن کمپوست، سهم هوای خروجی از منافذی که یالای انها به ارتفاع سه متر کمپوست قرار گرفته است، کمتر خواهد شد. چون تعدادی از منافذ آزادند و هوا راحت تر از آنها خارج می شود. 

بنابراین توصیه می کنم کمپوست را در بونکر مثل پرکردن تونل، یکنواخت پر کنید و هیچ جای انرا خالی نگذارید.  بونکر تغییرات ارتفاع کمپوست را تا حدی که گرمای تولیدی اش خیلی کم نشود و بتواند به ۸۰ درجه سانتیگراد برسد،می تواند تحمل کند. البته با کاهش ارتفاع کمپوست در بونکر، باید سیکل روشن و خاموش بودن فن سانتریفیژ تغییر کند بطوریکه زمان روشن بودن آن کمتر شود تا ضمن رساندن اکسیژن کافی به کمپوست، مانع از سرد شدن بیمورد ان شویم. یکبار دیگر جدول مشخصات یک بونکر کوچک را که برای واحدهای ۲۲۰ تن قارچ در سال مناسب است می گذارم.  مقدار حداقل و مقدار نرمال کمپوست در این بونکر ارائه شده است.  با یک تناسب ساده می توانید این مقادیر را برای بونکرهای خودتان محاسبه نمایید. این جدول از منابع علمی معتبر اقتباس شده است. اگر خالی بودن قسمتی از سطح بونکر مشکلی ایجاد نمی کرد، آوردن حداقل کمپوست در بونکر مفهومی پیدا نمی کرد.

مشکلات تشکیل پین :

اکثر سالن داران در فصل پاییز و زمستان با مشکلات رشد و توسعه پین در فلاش اول روبرو هستند برای رهایی از این مشکل باید تبخیر مناسب در سالنهای پرورش بوجود آورند و از استفاده خاک دنس چسبیده که تخلخل ناکافی دارد پرهیز نمایند. در صورت استفاده از خاک دنس و چسبنده باید درMix مواد   Cac-ing با خاک پوششی نهایت دقت را داشته باشند چون ترکیب اصولی مواد Cac با خاک پوششی باعث اصلاح ساختار و ساختمان گشته و تبادل گازها را آسان می نماید و در نهایت باعث توسعه مناسب پین می گردد.

در مرحله توسعه پین رطوبت نسبی از اهمیت بسزایی برخوردار است که باید با کاهش آن به توسعه پین کمک کرد و اگر هوای ورودی به سالنها خیس و مرطوب باشد تفاوت رطوبت مطلق محیط بیرون و درون سالن حداقل ۲ گرم بوده و تهویه کافی برقرار باشد.

اشتباه دیگری که اغلب قارچ کاران انجام می دهند خاموش کردن یونیت های هواساز به دلیل سردی هوا می باشد که در این حالت رطوبت گیری و تبخیر انجام نخواهد گرفت.

نتیجه : مراقب توسعه پین ها باشید و اگر لازم است آنها را بشمارید برای این کار قطعه ای از بستر را انتخاب کنید.توسعه ناکافی پین ها در این قطعه علامت و هشداری برای اقدامات به موقع می باشد.

مقادیر CO₂ در زمستان :

با پایین آمدن درجه حرارت محیط در زمستان ، رطوبت محیط یا به عبارت بهتر رطوبت نسبی محیط کاهش می یابد بنابراین باید مراقب خشکی هوا و ضرر و زیان آن باشیم .

در ماههای زمستان اغلب با مشکلات غیر ضروری کیفیت روبرو هستیم که در نتیجه مصرف مقادیر بالای CO₂ پیش می آید قارچها برای رشد ، تبخیر و تعرق انجام می دهند و رطوبتی که قارچها تولید می کنند بایستی بوسیله دستگا ه های هواساز خارج شود. به هر حال در زمستان برای ادامه رشد ، رطوبت مورد نیاز می باشد اگر علیرغم رطوبتی که توسط قارچها ایجاد   می شود رطوبت اضافی مورد نیاز باشد نشانه این است که در هوای سرد یا خشکی که بوسیله دستگاه های هواساز وارد می شود میزان CO₂ کم می باشد.

یک قانون علمی می گوید: به جای تأمین رطوبت اضافی به مدت طولانی میزان CO₂ را افزایش دهید. افزایش میزان CO₂ ، نیاز به گرمای اضافی را کاهش داده و نیاز به انرژی را در حد قابل توجهی ذخیره می نماید .

اگر از این روش برای رسیدن به درجه حرارتهای صحیح و رطوبت مناسب استفاده شود مطمئنا افزودن CO₂  تا ۲۰۰۰ PPM یا بیشتر در زمان رشد و وزن گیری قارچها مشکلی ایجاد نمی کند.

اما به یاد داشته باشیم که میزان اکسیژن (O₂) علاوه بر مقادیر CO₂ به میزان رطوبت هم ارتباط دارد.

به جای هوای مرطوب می توان از هوای خشک با میزان CO₂ بالا استفاده کرد میزان CO₂  را می توانیم تا ۳۲۶ PPM در هر گرم هوای خشک بدون اینکه روی میزان اکسیژن تأثیر بگذارد افزایش دهیم .

چگونگی مدیریت آبیاری محصول قارچ : (Paul j.Wuest) How to Manage the Watering of a Mushroom Crop                 

کیفیت قارچ و سرعت تولید به وسیله عمق خاک ، رطوبت و آبیاری تغییر می کند، ظرفیت رطوبت اولیه خاک پوششی و همچنین چگونگی و زمان آبیاریها ، تعداد پین ها و اندازه و کیفیت قارچ را تغییر می دهند. آب و آبیاری فاکتورهایی هستند که کشت کارهای خوب و متوسط را از هم جدا می کند و ممکن است گیج کننده به نظر برسد اگر آبدهی روی هم رفته کاملا درک نشود یا انجام نشود ، قبل از رفتن به سراغ آبدهی تعداد جمله راجع به لایه های خاک پوششی جهت این منظور بیان   می شود .

خاک پوششی:  CASING        

به طور نرمال عمق (اندازه گیری شده بعد از اولین آبدهی )  ۱-۱٫۲۵اینچ خاک پوششی جهت محصول قارچ کافی و مناسب است.

کشاورزان و مزارعی نیز هستند که عمق خاک پوششی انها ۱٫۷۵-۲  اینچ می باشد اما چنین عمقی در جاهای که پیت ماس” به عنوان لایه میانی استفاده می شود وجود دارد. اشتباه اصلی با لایه خاک پوششی عمیق وجود ندارد اما با مدیریت خوب هیچ نیازی به استفاده زیاد از خاک نداریم ، خاک بیشتر یا عمیق تر فاصله بین خاکدهی و برداشت را طولانی می کند. در مورد خاکدهی می توان بیشتر صحبت کرد ولی همین راهنمایی کلی جهت بدست آوردن یک محصول رضایت بخش کافی است.

آبدهی : WATERING    

آبدهی خاک پوششی یک هنر می باشد و در آن کشاورزان  -۱  زمان آبدهی -۲  مقادیر مورد نیاز آب -۳  چگونگی به کارگیری آبدهی را باید بدانند. توضیحات پایین به عنوان فاکتورهای آبیاری (به جای جدول ) در نظر گرفته می شوند.

چگونگی آبیاری :  HOW to APPLY water

قبل از بحث راجع به زمانهای آبیاری مهم است چگونگی به کارگیری آبدهی و عادت کاری شخص که آبدهی می کند را بدانیم . یک سرآبپاش که سر آن آبدهی می کند جهت آبیاری قارچ مورد نیاز است و مطلوب است که سرآبپاش یک آب نرم و پودری داخل یک قوس خیلی بلند برای آبدهی اولیه تولید می کند و عامل بالقوه آن جهت سیل کردن خاک به وسیله نیروی خاک حداقل باشد . یک سرآبپاش با ۷۵۰ – ۱۰۰۰ سوراخ در ۰٫۰۱ اینچ در قطر دایره کاملا مناسب برای این کار می باشد . اینکه چگونه یک شخص آبدهی را انجام میدهد به آموزش اولیه و سطح نظارت بستگی دارد. برخی کشت کارهای موفق تربیت و آموزش آبدهی پرسنل را با حرکت ثابت از چپ به راست و از راست به چپ ، شاید ۳ عبور و در ۴  فوت از بستر، آبیاری  بستر از سطح . شخص یک الگوی حرکت انجام می دهد یک آهنگ ۱و۲ و۳را برای آبدهی دنبال کند . تجربه پیشنهاد می کند که استفاده از آهنگ در طی آبدهی یک تکنیک می باشد یک مدیر می تواند میزان آب داده شده  را هدایت کند . بدین معنی که در طی شماره ۱  آب از راست به چپ هدایت شده و شروع در وسط بستر . بین شماره ۱و۲  سر آبپاش حرکت داده می شود از راست به چپ و کمی نزدیکتر به کنار بستر و بین ۲و۳  حرکت جارویی نهایی ایجاد می شود و حتی نزدیکتر به کناره بستر و ۳ در جهت عکس . هدایت آب از مرکز به کناره بستر بدین معنی که شخص آبیاری کننده و باید سرآبپاش را در داخل یا خارج برای اطمینان از اینکه کل منطقه هدف آبیاری می شود حرکت دهد.

پرورش دهندگان کند:    Slow growers 

اغلب پیش می آید که رشد خیلی آهسته می باشد به طوریکه اولین روز برداشت از فلاش ۱با ۲  روز تأخیر صورت می گیرد که باعث تأثیر روی فروش و سازماندهی کارخانه می گردد.

این تأخیر ممکن است عــلل مختـلفی داشته باشد، تـأخیر رشد یک معـیار از یک پروسه ای است کــه به آرامی پیش      نمی رود . به طوریکه بالا بودن PH کمپوست که سپس روی خاک هم کمپوست به صورت سیاه ظاهر می شود که کمپوست غیر فعال هم می تواند مقصر باشد، اشتباهات پر مثل فشرده کردن خاک پوششی با الگوی بد و نامناسب آبیاری و یا صدمه به میسیلیوم هنگامیکه کمپوست فاز III پر می گردد و همچنین در طی رافلینگ. تأثیر مثبت می تواند در طی آخرین دوره آبدهی و قبل از کاهش دما (در هوادهی) معرفی می گردد. اگر رشد دچار تأخیر و اَفت شده شما هم سعی نکنید آبدهی را به تأخیر بیندازید، توجه کنید در طی ساکن شدن کمپوست آب کافی داده شود روش دیگر  در سرد کردن دمای کمپوست به زیر ۲۰ درجه نیاید. کمپوست را بمدت طولانی فعال نگه داریم.

کمپوست فعال :    Compost activity 

پرورش دهندگان اغلب در مراحل معین کشت با کمپوست فعال مواجه می گردند که این می تواند تأثیر منفی روی تولید و کیفیت قارچ بگذارد به ویژه اگر برای مثال ، رطوبت خیلی زیادی از سطح خاک پوششی در حین هوادهی تبخیرشود.

کمپوستی که این نوع فعالیت (فعالیت بالا) را نشان می دهد اغلب از لحاظ ساختمانی خشک تر و زبرتر می باشد، روش هایی جهت کاهش فعالیت زیادی می تواند انجام بگیرد:

• از وزن پر خیلی بالا در سالنها و یا supplement (ماکزیمم ۹۰kg , Filling  در هر متر مربع) جلوگیری کنید
• در طی پر یا Filling حداکثر ۵ lit آب به ازای هر متر مربع بدهید (اگرکمپوست زبر و خشک به نظر می رسد).
• کمپوست را کمتر فشرده کنید.
• مطمئن شوید که کمپوست در فاز III حداقل ۱۶ روزه باشد.
• بعد از پر، بدون توجه به دمای کمپوست ، کمپوست را سرد کرده و دمای آن را زیر ۲۴ C⁰ نگه دارید قبل ازاینکه Recovery یا ریشه دوانی میسیلیوم آغاز شود ، به طوریکه درجه حرارت کمپوست در زمانیکه blow down  شروع می شود خیلی بالا نباشد. نباید اجازه دهیم درجه حرارت کمپوست از ۲۷ C⁰   کند.

درجه حرارت کمپوست در طی recovery :       

بالا آمدن ریسه (Recovery) روی بسترها بعد از رافلینگ یا بعد از به کارگیری آخرین آب اغلب نامنظم می باشد. برای تقویت ریسه  Recovery اجازه دهیم تا دمای هوا با فن خاموش برای ۱۲  ساعت آخر تا ۲۳ C⁰  بالا برود. درجه حرارت کمپوست غالبا تا۲۸-۲۹ C⁰ بالا می رود. هوادهی یا (blow down)  با این درجه حرارت بالای کمپوست بدین معنا می باشد که مقدار زیادی رطوبت از سطح خاک پوششی از دست برود و این از دست رفتن رطوبت به مدت طولانی قبل از اینکه دمای کمپوست به زیر ۲۳C⁰  برسد صورت می گیرد. خاک پوششی از ریسه های قارچ پر می گردد. تشکیل پین و رشد زیاد میسلیوم اغلب مشکل ساز بوده ودر طی فلاش II مشکلات کیفی به وجود می آید که در نتیجه خاک پوششی خشک و باعث رشد خیلی زیاد میسیلیوم می باشد مطمئن شوید زمانیکه خاک پوششی برای آخرین بار آبیاری می شود دمای کمپوست تا ۲۴-۲۵٫۵ C⁰  پایین آورده شده باشد و ماکزیمم درجه حرارت هوا را در دوره (Recovery ) روی   ۲۱ C⁰ تنظیم نمائید. (اگر لازم است سیستم خنک کننده را فعال کنید).

 

درجه حرارت هوا:    Air temperature     

در ساعات اولیه هوادهی ، دمای کمپوست نادیده گرفته می شود و توجه کامل به دمای هوا اختصاص داده می شود . گستردگی بیشتر ، درجه حرارت آهسته تر خواهد افتاد .بعضی وقتها حتی از ۲۱ C⁰ به  ۲۰/۵  C⁰ در۵  روز اول ، به دنبال یک افت تدریجی به ۱۹ C⁰ قبل از فلاش اول اتفاق می افتد. اگر تعداد زیادی پین ها توسعه یافته اند درجه حرارت را مجددا بالا ببرید . کنترل درجه حرارت رشد تا دو روز پیش از فلاش اول امکان پذیر است . بعد از این ، پین ها به حدی بزرگ هستند که تحت تأثیر قرار گیرند. در این مرحله ، درجه حرارت کمپوست می تواند کنترل شود ،

اما تنها قبل از اینکه درجه حرارت کمپوست مجددا شروع به بالا رفتن کند . قبل ازفلاش I ، درجه حرارت کمپوست ۲۱ C⁰ یا  ۲۰/۵  C⁰ باشد قبل از اینکه شروع به بالا رفتن کند . دمای هــوا نیاز داریم کـه تا ۱۸ C⁰ یا حتی ۱۶ C⁰  پایین آورده شود.

رطوبت سالنهای رشد :     Growing room humidity  

در blow down (هوادهی) مقدار زیادی رطوبت از سالنهای پرورش خارج می شود. در ۵  روز اول و در طی پین زدن حفظ رطوبت بالای ۹۵%  مهم می باشد که این امر می تواند با خیس کردن منظم و مرتب دیوارها و کف سالنها حاصل شود. همچنین مطمئن شوید که سرمای activated خیلی سریع نیست (درطی blow down) که دریچه هوا خیلی سریع باز نمی شود . چون همان طور که می دانیم هوای سرد وارد شده دارای رطوبت کمی می باشد. می توان خیس کردن کف ، دیوارها را بعد از ۵  روز متوقف کرد . اجازه دهید کف سالن به آرامی خشک شود. اطمینان کنید که RH به تدریج تا فلاش I به حدود ۸۹-۹۰% باشد.

 

کسری رطوبت:           Moisture deficit

پاراگراف قبلی راجع به رطوبت نسبی صبحت می دهد . چون رطوبت نسبی با دما ارتباط دارد و حتی می توان گفت که (RH)  رطوبت نسبی ، در دماهای بالا باعث تبخیر و تعرق بیشتر می شود . بنابراین ، افزایش رطوبت پین ها را نامطمئن خواهد کرد چون بین درجه حرارت محیط و کمپوست اختلاف کمی وجود دارد . نگهداری در یک رطوبت نسبی یکنواخت در این درجه حرارت بالا باعث می گردد هوا قادر به جذب رطوبت بیشتر میباشد و بنا براین تبخیر و تعرق افزایش می یابد. کسری رطوبت مکررا مقدار رطوبت هوا را که قادر به جذب و نگهداری آن در یک سطح باثبات است را محاسبه می کند . (با تنظیمات RH) حتی در یک درجه حرارت بالا ، این باعث تبخیر و تعرق باثباتی در طی تشکیل پین می گردد.

 

دی اکسید کربن :  CO₂           

اگر چه دی اکسید کــربن روی توسعه قارچ مؤثر می باشد ، اما یک عامل فرعی در مقایسه با RH  و درجه حرارت می بـــاشد. افــزایش میــزان CO₂  بدون تغییر درجـــه حرارت و RH تأثیر زیــادی ندارد . در طی هوادهی یا CO_{2   ,}blow down بایستی از  ppm 3000-5000  به ۱۲۰۰-۱۴۰۰  ppm   قبل از فلاش I برسد . CO₂در روز اول مهم نیست، اما مهم است که کاهش داده شود.

تأمین رطوبت از کمپوست یا خاک پوششی :    Moisture supply from compost / casing soil       

جابجایی رطوبت از کمپوست و خاک پوششی جهت حمل مواد غذایی از کمپوست به خاک پوششی ضروری می باشد . آبیاری کمپوست به راحتی رطوبت مورد نیاز این مرحله را تأمین می کند . به عنوان یک معیار جهانی برای  ۱kg قارچ ۲  لیتر آب لازم است و چــون ۹۲%  قارچ را آب تشکیل میدهد کـه تقریبا ۱  لیتر اب به رشد اختصاص داده می شود و باقیمانده آب جهت فرآیند های نهایی تبخیر و تعرق مصرف می شود. نمایش جابه جایی رطوبت از کمپوست یا خاک پوششی به قارچ بسیار مشکل می باشد و عمدتا به وسیله فشار در کمپوست و شرایط آب و هوایی (مکش) سالنهای پرورش تعیین می شود . تنها روش جهت اعمال هر تنظیم رطوبت (به جزء آبیاری بیشتر یا کمتر ) اختلاف رطوبت بین کمپوست یا هوا می باشد . اگر این اختلاف رطوبتی بین هوا یا کمپوست زیاد باشد باعث جابجایی بیشتر رطوبت و خروج آن از کمپوست یا هوا در مقایسه با اختلاف کمتر بین کمپوست و هوا می گردد. اغلب مشکلات کیفی زمانی پدیدار می گردد که کشت کارها می خواهند به دلایلی (مثلا مشکلات کارگری ) جلوی رشد را با پایین آوردن دمای هوا بگیرند این باعث بالا رفتن دمای کمپوست یا هوا می گردد به دلیل اینکه رطوبت به داخل قارچ حمل می شود. به عبارت دیگر(اگر رطوبت نسبی هم همین گونه باشد، یعنی بالا باشد) کمبود رطوبت در سالن پرورش کم شده بنا براین هوا رطوبت کمتری را جذب می کند . بدیهی است این نوع مداخله (تأمین رطوبت بیشتر و جذب رطوبت کمتر) باعث تهاجم بیشتر روی فرآیند تبخیر و تعرق شده که نتیجه آن کیفیت بد قارچ می شود. به عکس این قضیه افزایش درجه حرارت هوا تقریبا همیشه تأثیر مثبت داشته به طوریکه رشد تند شده و رطوبت ، کمتر به قارچها فشار وارد می کند و اگر رطوبت نسبی هوای سالن پرورش کم باشد می تواند رطوبت نسبی بیشتری را به آسانی جذب نماید.

 

جذب رطوبت در سالنهای پرورش :        Moisture absorption in the growing room air        

مرحله بعدی فرآیند تبخیر و تعرق جذب بخار آب موجود در هوا به وسیله قارچهای داخل سالنهای پرورش می باشد. اجازه بدهید که جذب رطوبت ادامه یابد و مهم است که هوا اشباع نباشد مقایسه هوا با یک اسفنج به طور آشکار نشان می دهد که هوای اشباع شده نمی تواند رطوبت زیادی جذب نماید.RH درجه اشباع بودن را نشان می دهد یعنی هوا شامل ۸۵%  مقدار ماکزیمم رطوبت ممکن در یک دمای معین می باشد . به طوریکه هوا با دمای بالاتر ظرفیت جذب رطوبت بیشتری را نسبت به هوای سردتر دارد یعنی هوا با ۸۵% RH در یک دمای پایین قدرت جذب رطوبتی کمتری را نسبت به هوایی که رطوبت نسبی آن ۸۵% و دمای بالاتری دارد را می باشد . آشکار است که ظرفیت جذب رطوبت نه فقط به رطوبت بلکه به دما هم بستگی دارد. در حقیقت دمای پایین بایستی با مقدار کمی رطوبت (RH) ترکیب شود تا دما بالاتر رفته و رطوبت نسبی افزایش یابد. در این روش هیچ گونه تغییر دمایی روی ظرفیت جذب رطوبت تأثیر غیر عمد نخواهد گذاشت .

نکروز یا فساد داخلی پایه قارچ :

نکروز داخلی پایه هنوز هم بعضی اوقات در مزارع دیده می شود عامل آن باکتریایی بوده و باکتریهای ایجاد کننده عبارتند از :

Pseudomonad tolaadsii , Pseudomonas fluorescens

در شرایط حاد به شکلی دیده می شود که اغلب بالارومگس سیارید (Sciarid)  اشتباه گرفته است.

همچنین می توان آن را به صورت دوایر کوچک با رنگ قهوه ای کمرنگ در پایه مشاهده کرد . اگر قارچها را از وسط برش دهیم شما می توانید لکهای باکتریایی را در پایه کلانک یعنی جایی که پایه شروع می شود مشاهده نمایید.

نکروز مسری نبوده اما روی قابلیت بازاریابی یا (Marketability) تأثیر می گذارد و هنگامیکه قارچها به اندازه پین های کوچکی هستند بوجود می آیند.

روند تشکیل آن بدین شکل است که وقتی فرآیند تبخیر (evaporation) قطع می گردد باعث مرگ پایه می گردد و زمانیکه تبخیر مجددا برقرار می گردد. قارچه به رشد طبیعی خود ادامه می دهند ولی علائم نکروز پایه به هنگام برداشت قابل مشاهده است.

با محدود کردن تبخیر نمی توان از نکروز در طی رشد پین جلوگیری کرد اما با کاهش رطوبت هوا می توان تا حد زیادی از این مشکل پیشگیری نمود.

افزایش بیش از حد میزان CO₂ در سالنها برای کاهش تعداد قارچها می تواند منجر به نکروز گردد. برای کنترل این مشکل هیچ روش شیمیایی وجود ندارد.

کیفیت قارچ خوراکی منوط به :

۱- سورت بندی (هم سایز بودن قارچ در بسته ها و تناسب اندازه قارچ با بسته).

۲- رنگ قارچ

۳- سفتی قارچ (Hardness)

۴- طول پایه قارچ در بسته (۱/۳ طول پایه قارچ )

۵-درصد خاک (ناچیز)

۶- عدم وجود لکه های باکتریایی

۷- عدم وجود بیماریها

۸- طول نسبی باقی مانده پایه

۹- باقی گذاردن قارچهای (Principle mushrooms)

۱۰- نظارت بر نحوه چیدن به روش Mother , Father ,Baby

۱۱- نظارت بر انجام Tinning   مناسب در ۲  روز اول برداشت .

بسط و توسعه Spread            

هزینه های برداشت یکی از کانون های اصلی توجه در خیلی از مزارع به هنگام پایین آمدن قیمت قارچ می باشد. انرژی زیادی صرف آموزش صحیح تکنیک ها و روشهای صحیح برداشت می شود. تعداد زیادی از مزارع سرمایه گذاریهای سنگینی روی اهداف برداشت انجام می دهند مانند ماشینهای چیدن اتوماتیک ، غالبا این وسیله به خاطر برآورده کردن قوانین سالم و امن یک نیاز می باشد.یکی از عوامل مهم هزینه های برداشت را می توان در کیفیت برداشت یافت کرد . اگر شما قادرید ، گستردگی و پراکندگی کافی قارچ و (stagger) در فلاشها به وجود آورید، می توانید به آسانی با ۳-۴ kg در ساعت در برداشت برنده شوید. آغاز پراکندگی  و گستردگی با خاک نسبتا کلوخه ای و طریقه خاکدهی روی بستر انجام می شود . در صورت انجام عمل رافلینگ کنترل گستردگی در لحظه فلاش اول آسان می باشد. اما وقتی عمل رافلینگ صورت می گیرد باز هم بسط و توسعه قارچ در فلاش ۱ تا ۵  روز غیر استادانه و ناشیانه می باشد . در مزارعی که عمل رافلینگ انجام نمی گیرد برای ایجاد این بسط و توسعه فلاش همواره کار بایک تناسب و نسبت از هوای بیرون و هوای سیر کوله یک متد می باشد. آبپاشی بسته به میزان مواد Cacing هنوز هم به طور معمول ۳ الی ۵  روز انجام می شود . این بدان معناست که میسلیوم می تواند به خوبی توسعه یافته  و زمانی که تقریبا به سطح خاک میرسد پین زدن اتفاق می افتد.تعداد پین ها عمدتا به وسیله درجه حرارت هوا تعیین می گردد. زمانیکه تعداد کافی و به اندازه درشت پین به وجود آمد ، درجه حرارت  را می توانید تا ۱۶ الی۱۷c⁰ کاهش دهید. اگر بتوانید زمانیکه دمای کمپوست به زیر۲۰ c⁰ می رسد برداشت را آغاز کنید پس بسط و گسترش و پراکندگی تا ۵-۶  روز امکان پذیر می گردد. اگر یک فلاش ۱۸ kg می تواند در عرض ۴-۵  یا ۶ روز برداشت شود پس یک سؤال واضح در مورد بسط و گسترش فلاش وجود دارد. قارچ های جدا و منفک آسانتر برداشت می شوند، بنابراین قارچ چین ها زمان کمتری جهت تنک کردن قارچ های خوشه ای نیاز دارند. به طور اتوماتیک گستردگی و پراکندگی خوب قارچ در فلاش I تقریبا همواره در فلاش II گستردگی خوبی را باعث می شود.

تنظیم و کنترل مقدار فلاش های برداشت قارچ

با یک سری تمهیداتی می توان مقدار قارچ قابل برداشت را در هر فلاش کنترل کرد. عواملی که در میزان برداشت در هر فلاش موثر می باشند، عبارتند از:

۱.  دمای هوای سالن و سرعت کاهش آن
۲.  دمای کمپوست و سرعت کاهش آن
۳.  غلظت CO2 و سرعت کاهش آن
۴.  رطوبت نسبی

فلاش اول با برداشت زیاد

 برای اینکه در فلاش اول محصول زیادی داشته باشیم، نباید بعد از شوک سرمایی در میزان هوادهی محدودیت ایجاد کنیم. در این صورت تعداد پین ها زیاد و محصول قلاش” اول بیشتر خواهد شد. اگر از فلاش  اول محصول بیشتری برداشت کنیم، قطعا محصول فلاشهای بعدی کمتر خواهد شد. فاکتورهای رشدی قابل دستورزی برای هوادهی تشدید و محصول زیاد در قلاش اول طبق جدول زیر می باشند

 فلاش اول با برداشت متوسط

برای اینکه در تلاش اول محصول متوسطی داشته باشیم، باید بعد از شوک سرمایی در میزان هوادهی مقداری محدودیت ایجاد کنیم. در این صورت تعداد پین ها متوسط و محصول فلاش اول نیز متوسط خواهد شد. فاکتور های رشدی قابل دستورزی برای هوادهی متوسط و محصول متوسط در قلاش اول طبق جدول زیر می باشند.

 

فلاش اول با برداشت کم

برای اینکه در فلاش اول محصول کمتری داشته باشیم، باید بعد از شوک سرمایی در میزان هوادهی محدودیت زیادی ایجاد کنیم. در این صورت تعداد پینها کم و محصول فلاش اول نیز کم نخواهد شد. فاکتور های رشدی قابل دستورزی برای هوادهی کم و محصول کمتر در قلاش اول طبق جدول زیر می باشند.

میزان بذر (اسپاون) در بستر قارچ دکمه ای

منابع انتقال اسپورها و میسلیوم قارچ مخرب مایکوگون

بر اساس نتایج تحقیقات و بررسی منابع علمی، منابع انتقال اسپورها و میسلیوم قارچ مخرب مایکوگون عبارتند از:

1. میسلیوم قارچ مایکوگون
2. خاک پوششی
3. ویزیتورها
4. کمپوست
5. واحد های آلوده مجاور
6. حیوانات، پرندگان و ات

ابتدا در رابطه انتقال از طریق خاک پوششی صحبت می کنیم. غالبا اسپورها و یا میسلیوم این قارچ با خاک پوششی به مزرعه شما وارد می شوند. اگر از آلوده نبودن خاک پوششی خریداری شده مطمئن نیستید، خودتان باید خاک پوششی را قبل از استفاده، حتما پاستوریزه کنید. روش پاستوریزه کردن را بعدا توضیح خواهم داد. 

چگونه ممکن است خاک پوششی خریداری شده حامل اندانهای تکثیری مایکوگون باشد؟

اگر در ترکیب خاکی که می خرید، کمپوست مصرف شده استفاده شده باشد (خیلی از شرکتهای تولید کننده قارچ، خاک پوششی خود را از ترکیبی از کمپوست مصرف شده و خاک پیت خارجی تهیه می کنند، و همین ترکیب را پس از پاستوریزاسیون می فروشند)، و اگر سالنهای شرکتی که خاک را به شما می فروشد، آلوده به مایکوگون باشد و خاک پوششی به خوبی پاستوریزه نشود، مایکوگون می تواند از طریق این خاک پوششی خریداری شده به سالنهای کشت شما منتقل شود.

آیا خاکهای پیت ایرانی که از آبرفتها و باتلاقها استخراج می شود، می تواند آلوده به مایکوگون باشد؟.
جواب بلی است. خاکهای پیت ایرانی هم به صورت طبیعی ممکن است آلوده به مایکوگون باشند. به هر حال در طبیعت هرجا قارچ دکمه ای می روید، مایکوگون هم به عنوان یک پارازیت وجود دارد، اما فراوانی و تراکم آن نسبت به مزارع قارچ آلوده به مایکوگون، کمتر است. این خاک هم اگر قبل از بسته بندی پاستوریزه نشود، می تواند منبع آلودگی باشد.

یکی دیگر از منابع انتقال مایکوگون، ویزیتورها می باشند. ویزیتورها چون برای خرید قارچ به واحدهای تولیدی متعددی سر می زنند، می توانند اسپورهای این قارچ را از واحد آلوده به واحد های دیگر منتقل کنند. توصیه می شود تا جاییکه ممکن است از پذیرش این افراد در واحد تولیدی خود داری کنید و یا در محلی دور از سالنهای کشت پذیرای آنها باشید. توصیه می شود تمام کسانی می خواهند وارد و یا نزدیک سالنهای قارچ شوند، لباسهای (Overall) مخصوص آن شرکت را که ممکن است یکبار مصرف باشند و یا مثل مثل لباسهای بیمارستانی، هر سری اتوکلاو می شوند، بپوشند.

منبع انتقال دیگر می تواند بلوکهای کمپوستی باشد که از واحد آلوده به مایکوگون خریداری می کنید، خصوصا اگر واحد تولید کمپوست در مجاورت سالنهای تولید قارچ باشد. خود کمپوست تا قبل از باز شدن درب اتاق پاستوریزاسیون و شیرین سازی عاری از آلودگی است، بعد که کمپوست برای مایه زنی و بسته بندی بیرون آورده می شود، ممکن است باد اسپورهای مایکوگون را به کمپوست و یا پلاستیک های بلوک های کمپوست منتقل کند. البته طبق مطالعات انجام شده این قارچ از میسلیوم قارچ خوراکی تغذیه نمی کند. بنابراین بعید است اسپور مایکوگون در کمپوست تا زمان تشکیل اندامهای میوه دهی قارچ زنده بماند. اما اگر اسپورها روی پلاستیک های بلوکها بنشینند، می توانند به واحدهای وارد کننده کمپوست منتقل شوند. وقتی این اسپورها توسط باد به خاک منتقل شوند، آنگاه می توانند برای واحد جدید مشکل ساز شوند. توصیه این است که واحد تولید کمپوست حداقل یک کیلومتر با سالنهای تولید قارچ فاصله داشته باشند. البته جهت وزش باد غالب منطقه را در نظر داشته باشید. واحد تولید کمپوست باید در پایین دست باد باشد. کارگران مشغول در سالنهای تولید هرگز وارد سایت کمپوست سازی نشوند و برعکس کارگران مشغول در سایت کمپوست سازی وارد سالنهای تولید نشوند. اتاقهای استراحت برای کارگران هر سایت مجزا باشد. برای اطمینان، بعد از چیدن بلوکها در قفسه ها و قبل از برداشت پلاستیکها، روی آنها را با قارچ کش مناسب (بنومیل و کاربندازیم) اسپری کنید.

منبع دیگر واحدهای آلوده مجاور می باشند. اگر در مجاورت واحد شما واحد آلوده به مایکوگون وجود داشته باشد، تنها راه جلوگیری از آلودکی به این قارچ مخرب، استفاه از فیلتر هپا در سر راه هوای ورودی به سالنها و رعایت نظافت و بهداشت بیشتر است.

حیوانات و پرندگان و ات هم می توانند اسپورهای قارچ مایکوگون را از مزرعه آلوده به مزرعه تمیز منتقل کنند. جلوی حیوانات را می توان با کشیدن فنس در اطراف مزرعه گرفت، اما جلوی پرندگان و ات را!!!!!. برای انتقال بیماری لازم نیست حتما این موجودات وارد سالن تولید شوند. کافی است اسپورها را به خاک اطراف سالنها منتقل نمایند

مراحل تولید قارچ شاه صدف

۱. آماده سازی بستر کشت

خاک اره و تراشه چوب را به نسبت مساوی مخلوط کنید و در درون کیسه گونی به مدت ۲۴ ساعت خیس نمایید تا خوب آب جذب کنند. سپس به مقدار ۲۵% وزن خشک توده قبلی، سبوس گندم و یا برنج به آن اضافه نمایید. به مقدار ۵% مجموع وزن خشک مواد قبلی، کربنات کلسیم اضافه نمایید. رطوبت را در حد ۶۷ تا ۷۰% تنظیم نمایید. بستر آماده شده را در درون ظروف قابل اتوکلاو ریخته و به مدت ۲ تا ۴ ساعت (بسته حجم مواد در درون ظروف) اتوکلاو نمایید.
پس از سرد شدن به دمای ۲۵ درجه، مواد درون ظروف را در زیر هود استریل به میزان ۴% با بذر قارچ شاه صدف، تلقیح نمایید.
به مدت دو تا سه هفته در دمای ۲۵ درجه سانتیگراد نگه دارید تا میسلیوم مواد درون ظروف را کاملا اشغال نماید. در این مرحله رطوبت نسبی سالن کشت را در حد ۹۰ تا ۹۵% حفظ نمایید. دی اکسید کربن را در حد ۵۰۰۰ تا ۲۰۰۰۰۰ پی پی ام نگه دارید. هر ساعت یک بار هوای اتاق کشت باید عوض شود. یعنی هر ساعت به اندازه حجم سالن کشت، هوای تازه وارد آن کنید. در این مرحله نور اصلا لازم نیست.

۲. تشکیل ته سنجاقی ها

دمای سالن را به ۱۰ تا ۱۵ درجه سانتی‌گراد پایین بیاورید.
رطوبت نسبی رادر حد ۹۵ تا ۱۰۰% حفظ کنید. غلظت دی اکسید کربن را به حد ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ پی پی ام کاهش دهید. هر ساعت ۴ تا ۸ بار هوای سالن را عوض کنید.
نور در حد ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ لوکس لازم است.
این شرایط را به مدت ۴ تا ۵ روز ادامه دهید تا ته سنجاقی ها ظاهر شوند.

۳. میوه دهی

چهار تا هشت روز پس از تشکیل ته سنجاقی ها، قارچهای بالغ آماده برداشت می شوند. برای اینکه قارچهای درشت داشته باشید، زمانیکه ته سنجاقی ها به اندازه نخود شدند، دو الی سه قارچ را نگه دارید و بقیه را با چاقوی تیزی حذف نمایید. در این صورت قارچها درشت خواهند شد و ممکن وزن هریک به ۲۰۰ گرم تا ۲۵۰ گرم هم برسد. موقع برداشت قارچ زمانی است که قطر کلاهک به حدود دو برابر قطر ساقه رسیده باشد ولی لبه های کلاهک هنوز مسطح نشده باشند.
در طی مدت میوه دهی، رطوبت نسبی سالن کشت را در حد ۸۵ تا ۹۰% حفظ کنید. اجازه ندهید غلظت دی اکسید کربن بالاتر از ۵۰۰ پی پی ام برود. کاهش غلظت دی اکسید کربن با ورود هوای تازه از بیرون از سالن، میسر می شود. با لامپ مهتابی نور در حد ۵۰۰ لوکس در سالن به مدت ۱۰ تا ۱۲ ساعت در شبانه روز، تامین شود.
این قارچ در طی دوران میوه دهی به آبیاری نیاز ندارد. در واقع آب در بستر کشت این قارچ نفوذ نمی کند. بنابراین تا می توانید رطوبت سالن را حفظ کنید تا تبخیر کمتری از سطح بستر کشت انجام شود.
پس از برداشت اولین فلاش، سطح بستر را تمیز نموده و با تامین شرایط رشد رویشی و سپس تامین شرایط برای تبدیل فاز رویشی به زایشی (در بند ۲ توضیح داده شد)، اجازه دهید قارچهای دومین فلاش ظاهر شوند. از هر کیلو گرم بستر کشت بر حسب وزن تر، ۲۵۰ گرم قارچ یعنی عملکرد ۲۵% قابل حصول می باشد.

پیشگیری از انتقال بیماری مایکوگون

شور شدن خاک پوششی

صرف نظر از مبدأ شوری خاک که اولیه باشد یا ثانویه، عواملی که موجب شور شدن خاک ها می شود به طور کلی عبارتند از : 
۱) شور بودن مواد مادری تشکیل دهنده خاک
۲) انتقال املاح محلول اراضی مرتفع به مناطق پایین دست به کمک آب
۳) استفاده از آب های شور در آبیاری
۴) تبخیر شدید رطوبت خاک و انتقال و تجمع املاح محلول در قسمت های سطحی خاک و عدم کفایت بارندگی یا آب وارده به خاک برای شستشوی املاح از خاک
۵) بالا آمدن سطح آب های زیر زمینی و انتقال املاح آن ها به طور مستقیم همراه با آب و یا صعود شفریه آب در خاک
۶) انتقال نمک های موجود در آب دریا به کمک بادهایی که از دریا به سمت ساحل می وزند. این بادها ذرات آب حاوی نمک را به سواحل می رسانند. همچنین نفوذ انتقال جانبی آب شور دریاها در سواحل به ویژه سواحل پست 
۷) انتقال نمک خاک های شور مناطق مجاور به کمک باد
۸) انتقال املاح افق های زیرین خاک در اثر تغذیه گیاه و بازگشت بقایای گیاهی به سطح خاک
۹) ریزش باران های شور در مجاور مناطق صنعتی

مضرات شوری خاک پوششی:

همانطور که در مباحث فوق مشاهده کردید، دانشمندان آبهای آبیاری و خاکها را از نظر شوری به گروه هایی تقسیم کردند. دقیقا مثل شما قارچ کاران، که قارچها را به درجه ۱ و ۲ تقسیم می کنید. میزان شوری را با خصوصیت هدایت الکتریکی EC آب و در خاک، با عصاره اشباع خاک می سنجند. هرچه شوری خاک بیشتر باشد، هدایت الکتریکی آن بیشتر خواهد بود. هدایت الکتریکی تحت تاثیر انواع کاتیونهای مثبت ازجمله Ca2+ ، K+ ، Mg2+ و Na+ قرار می گیرد و هرچه مقدارشان بیشتر باشد، هدایت الکتریکی بیشتر خواهد شد . با این وجود همه این کاتیونهای مثبت برای گیاه مضر نیستند. مثلا Ca2+ برای گیاه و یا قارچ نه تنها مضر نیست، بلکه مفید نیز است. آنچه که برای گیاه و قارچ مضر است و باعث تخریب بافت خاک و مشکلات دیگر می شود یون سدیم (Na+) است. بنابراین استفاده ار EC صرف، برای سنجیدن شوری خاک، از دقت کافی برخوردار نیست. بلکه به همراه آن باید مقدار سدیم قابل تعویض ESP نیز اندازه گیری شود. ممکن است EC بالا باشد، ولی مقدار سدیم قابل تبادل آن کم باشد و خسارتی به گیاه و یا قارچ وارد نکند و برعکس، ممکن است خاک و یا آب مورد استفاده EC کم نشان بدهد و لی سدیم قابل تبادل آن زیاد باشد. همچنین در آزمایشات خاک pH آن نیز بایستی اندازه گیری شود. در اغلب خاک هایی که pH آنها بیشتر از ۹ است، سدیم قابل تعویض زیاد می باشد.
در طول میلیاردها سال تکامل گیاهان، بعضی از آنها همچون درخت گز (منظورم گز اصفهان نیست ها!!!)، پسته، پنبه و… خود را به آب و خاک شور تطابق داده‌اند و راهکاری را برای دفع یون سدیم، تجمع آن در واکوئل ها و یا دفع آنها از طریق روزنه ها اندیشیده اند. اما قارچ مورد بحث ما چی؟ آیا این قارچ هم از این توانایی ها برخوردار است. اگر رویش این قارچ را در طبیعت در زمینهای شور مشاهده می کنیم، جواب مثبت است و الا خیر. مطالعات بنده نشان می دهد که این قارچ متحمل به شوری نیست، بلکه با افزایش شوری خاک پوششی  و آب آبیاری، عملکردش به شدت کم می شود. در گروه ها بیشتر موضوع شوری خاک پوششی مطرح می شود. در کل پر واضح است که هرچه EC خاک کمتر باشد بهتر است، بعضی از منابع EC خاک را تا ۱ میلی موس یا ۱۰۰۰ میکرو موس را قابل تحمل دانسته اند. 
آزمایشات ما مثل تجربیات شما تولید کنندگان محترم، نشان می دهد که بهترین خاک پوششی خاک پیت است که از خارج از کشور وارد می شود. من خصوصیات این خاک را در جداول پیوست آورده ام تا تولید کنندگان محترم قارچ، با استفاده از کمیت ها، خاک مورد استفاده خود را با خاک پیت مقایسه نمایند.

حذف آلودگی‌های خاک پوششی

چگونه آلودگی های خاک پوششی را حذف کنیم؟ با استفاده از: استریلیزاسیون، پاستوریزاسیون و یا استفاده از مواد شیمیایی؟ کدامیک؟

استریلیزاسیون یعنی حذف کلیه میکروارگانیسمهای مضر و مفید از خاک و یا هر محیط کشت دیگر. استریل نمودن توسط دستگاهی به نام اتوکلاو انجام می شود. برای استریل نمودن، با استفاده از بخار آب دمای اتوکلاو را تا ۱۲۱.۴ درجه سانتیگراد بالا می برند. در این دما فشار اتوکلاو در حد ۱.۵ اتمسفر حفظ خواهد شد.  بسته به نوع و مقدار ماده ای که در اتوکلاو قرار می دهند، زمان اتوکلاو از ۱۵ دقیقه تا چند ساعت متغیر است. خاک پوششی را استریل نمی کنند چون باکتریهای مفید (سودوموناس پوتیدا) برای القای ته سنجاقی ها را از بین می برد.  در رابطه با پاستوریزاسیون و استفاده از مواد شیمیایی صحبت خواهیم کرد.

پاستوریزاسیون

در پاستوریزاسیون دمای مواد را در حد ۵۷.۶ تا ۵۹ برای حداقل مدت ۳۰ دقیقه نگه می دارند. ماده ای که قرار است پاستوریزه شود باید مرطوب باشد. 

رطوبت خاک پوششی در زمان پاستوریزه نمودن باید حداقل بیش از ۵۰% باشد تا اسپور قارچها در آن جوانه بزنند، در غیر این صورت می توانند به صورت اسپور مقاوم تنش حاصل از دمای پاستوریزاسیون را تحمل کنند و بعد از اتمام پاستوریزاسیون در خاک باقیمانده و در بستر کشت جوانه زده و آلودگی ایجاد نمایند. بعضی از شرکتها خاک را قبل از پخش روی سکوی سالن پاستوریزاسیون، برای مدتی اشباع می کنند تا هیچ کلوخه خشکی در خاک یاقی نماند.

خاکی که قرار است پاستوریزه شود، نباید کلوخه درشت (مثلا بزرگتر از نخود) داشته باشد، در غیر اینصورت، اندامهای تکثیری قارچها و باکتریهای درون کلوخه ها به اندازه کافی حرارت ندیده و از بین نخواهند رفت.

ارتفاع خاک پوششی در سکوی داخل تونل پاستوریزاسیون نباید بیشتر از ۲۰ سانتیمتر بشود، در غیر اینصورت قسمتهای میانی خاک پاستوریزه نخواهند شد. با این ارتفاع و رطوبت بیش از ۵۰% زمان پاستوریزاسیون را ۸ ساعت انتخاب می کنند، تا همه ذرات خاک حداقل نیم ساعت در معرض این دما قرار گیرند.

در اثر پاستوریزاسیون درصد زیادی از باکتریها و قارچهای مضر از بین می روند، اما کاملا حذف نمی شوند.  بنابراین راندمان پاستوریزاسیون به میزان آلودگی اولیه خاک بستگی دارد. خاکی که آلودگی اولیه اش زیاد است، پس از پاستوریزاسیون هم به میزان کافی آلودگی خواهد داشت تا در بستر کشت مشکل ایجاد کند. بنابراین صرف اینکه خاکی عملیات پاستوریزاسیون را طی کرده است، نمی تواند دلیل عاری بودن آن خاک از آلودگی باشد. باید در انتخاب مواد اولیه برای تولید خاک پوششی دقت شود و از مکانهایی تهیه شود که آلودگی بالایی نداشته باشند. بعد از پاستوریزاسیون باید cfu (colony forming unit) خاک مشخص شود تا معلوم گردد که خاک به خوبی پاستوریزه شده است؟ 

افزایش دمای خاک در طی مدت پاستوریزاسیون یه بیش از ۶۰ درجه و یا افزایش زمان پاستوریزاسیون به بیش از زمان توصیه شده، باعث از بین رفتن فلور می مفید خاک خواهد شد و خاک را برای مقابله با قارچها (کپکهای) و باکتریهای بیماریزای محیط، خلع سلاح خواهد کرد.

استفاده از مواد شیمیایی در ضد عفونی خاک

در استفاده از مواد شیمیایی، خاک پوششی توسط محلول فرمالین تیمار می‌شود. یک لیتر فرمالین (محلول ۴۰% فرمالین) که با مقدار کافی آب مخلوط شود برای یک مترمکعب خاک پیت کفایت می‌کند. خاک پوششی نبایستی دارای کلوخه‌های بزرگ باشد.  این کلوخه‌ها مانع از نفوذ فرمالین به مرکز آنها شده و آلودگی در درون آنها باقی می‌ماند. بعد از مخلوط کردن فرمالین با خاک، خاک را به صورت کپه در آورده و روی آن را پلاستیک بکشید. بعد از ۲۴ ساعت پلاستیک را بردارید تا بقایای فرمالین از خاک خارج شود.  ضدعفونی نبایستی در درجه حرارت کمتر از C˚۱۶ انجام شود، چون در درجه حرارت پایین فرمالین تبخیر نمی شود و بنابراین موثر نیست. در موقع پخش خاک روی بستر کشت نبایستی آثاری از فرمالین در خاک پوششی وجود داشته باشد.  در غیر این صورت باعث مرگ میسلیوم‌های قارچ خوراکی و یا تاخیر در رشد آنها خواهد شد. در صورتی که خاک پوششی بلافاصله پس از ضدعفونی استفاده نمی‌شود باید آنرا در کیسه‌های پلاستیکی درب بسته نگهداری کرد. زمانی که خاک پوششی را نگهداری می نمایید، بسیار مهمّ است که نگذارید مواد با خاک تماس پیدا کند و یا بقایای کمپوست و ضایعات قارچها به خاک وارد شود. توصیه می شود خاک پوششی در اتاق تمیزی با کف آسفالت ذخیره شود.

 آلودگی خاک پوششی می تواند از طرق زیر اتفاق بیفتد:

– عدم رعایت بهداشت در زمان انتقال خاک پوششی آماده
– ذخیره نامناسب خاک پوششی و ترکیبات آن
– استفاده از تجهیزات و ماشین آلات آلوده در زمان تهیه خاک پوششی و تماس اجزاء خاک پوششی با خاک و سطوح کثیف.
– حضور ات (پشه‌ها) در حالتی که بهداشت رعایت نشود.

بازیافت خاک پوششی

معرفی قارچ شاه صدف (ارینجی)

پلوروتوس ارینجی یا شاه صدف از سواحل دریای مدیترانه منشا گرفته است. بنابراین این قارچ در مناطقی از خاور میانه و در قسمتهای شمالی آفرقا پیدا می شود. نامهای دیگری که به این قارچ اطلاق شده است شامل سرنای فرانسوی و شیپور سلطنتی پادشاه می باشد. گاهی اوقات به نامهای قارچ شیپور شاه یا شیپور سلطنتی نیز نامیده می شود.

این قارچ همچنین در آسیا به صورت زراعی کشت می شود. کشور های دیگری که به صورت تجاری این قارچ را تولید می کنند، شامل ژاپن،کره جنوبی، ایتالیا، استرالیا، افریقای جنوبی و ایالات متحده می باشند.

این قارچ متعلق به جنس قارچ صدفی بوده و بزرگترین قارچ در این خانواده می باشد. این قارچ کلاهک کوچکی دارد، اما ساقه اش کلفت و گوشتی است.

این قارچ پس از برداشت به زودی خراب نمی شود. این نوعی قارچ خوراکی است که طعم بسیار خوبی دارد. این قارچ همان ماده غذایی است که سر آشپز دوست دارد آن را در آشپزخانه داشته باشد، چون نه فقط از نظر اندازه بزرگ است، بلکه از نظر مزه نیز بسیار عالی است. در میان قارچهای خوراکی در دنیا، قارچ شاه صدف از نظر تولید رتبه سوم را دارا می باشد. شاه صدف قارچی است که حاوی مقدار زیادی از ترکیبات غذایی از جمله کربوهیدرات ها، پروتئین ها، ویتامینها، عناصر معدنی و فیبر می باشد. به نظر بیشتر شبیه یک جیره غذایی متعادل است که سلامت مردم را تامین می کند. 

خواص دارویی قارچ شاه صدف

قارچ شاه صدف حاوی آنتی اکسیدانت هایی است که بیماره ها را دور می کند. خاصیت آنتی اکسیدانتی در این قارچ به خاطر اسید آمینه ای به نام اگروتیونین است. وقتی که شخصی از این قارچ مصرف می کند، آگروتیونین به مناطق حساس بدن راه پیدا کرده و آنها را تمیز می کند. این مناطق حساس شامل چشمها، کلیه ها و کبد می شود. انتی اکسیدانت ها ترکیباتی هستند که عمل عکس اکسیداسیون انجام می دهند. اکسیداسیون فرایندی است که باعث پوسیدگی و یا تجزیه مواد می شود. به عنوان مثال، فرایند اکسیداسیون باعث می شود که تکه ای گوشت فاسد شود، در حالیکه همین فرایند باعث تجزیه سلولهای بدن می شود. سلولهای بدن ضرورتا بعد از اکسیداسیون تجزیه نمی شوند بلکه رادیکالهای آزادی تولید می کنند که به سلول صدمه می رساند. همانطور که قسمتی از میوه اگر صدمه ببیند، باعث تسریع در پوسیدن میوه می شود، سلولهای صدمه دیده بدن هم نیز همین عمل را انجام می دهند. سلولهای سرطانی بدین طریق گسترش پیدا می کنند. آنتی اکسیدانت بسیار ارزشمند است چون باعث حذف این رادیکالهای آزاد می شود و سلولهای سالم در محیط سالم باقی می مانند.

این قارچ همچنین حاوی ترکیباتی به نام استاتین ها می باشد که به مقابله با بیماری ها می پردازند. ترکیب بخصوصی که در قارچ شاه صدف پیدا می شود، لواستاتین نامیده می شود. لواستاتین در تمیز کردن کلسترول از سیستم گردش خون کمک می کند. وقتی که خون عاری از کلسترول شد، سیرکولاسیون خون سرعت می یابد و بدن احساس سلامتی و شادابی بیشتری می کند.
در تحقیقی که در سال ۲۰۰۹ در روی موش انجام شد، مشخص شد که شاه صدف در کنترل انسولین در بدن نیز موثر است. این یافته ها در تحقیقات انجام شده در ریچارد سولیوان، دانشگاه استراتکلود، قارچهای دارویی نیز تایید شد.

تجمع کلسترول در بدن معمولا به علت عادت تغذیه ای غلط از طریق مصرف منظم غذاهای پالایش شده می باشد. طریقه دیگر تجمع کلسترول در بدن، استفاده از غذاهای فیبری است که در دمای زیاد پخته می شوند، تا جاییکه ارزش غذایی شان را از دست می دهند.
این قارچ نیز یک منبع عالی تقویت کننده انرژی استو بسیاری از ورزشکاران به فکر این هستند که چگونه می توانند به صورت منظم به این قارچ دسترسی داشته باشند تا در رژیم غذایی خود از آن همرا با غذاهای دیگر استفاده نمایند.

پلوروتوس ارینجی همچنین باعث بهبود تولید خون در بدن می شود. این خاصیت مهمی است، چون تعداد افرادی که از کم خونی رنج می برند در حال افزایش است. مواد غذایی موجود در این قارچ که به افزایش هموگلوبین کمک می کنند، ار ارزش والایی در زمینه پزشکی برخوردارند.

همچنین گزارش شده است که پلوروتوس ارینجی دارای خواص ضد باکتریایی است. بیماری های بسیار زیادی هستند که توسط باکتریها ایجاد می شوند. از جمله آنها می توان به بیماری وبا و کزاز اشاره کرد. بنابراین قارچی که بتواند با باکتری ها بجنگد، قطعا نجات دهنده زندگی است. اهمیت این موضوع بسیار مهمتر می شود وقتی بدانیم که یک داروی طبیعی شبیه قارچ به ندرت دارای اثرات جانبی مضر می باشد.

قارچ پلوروتوس ارینجی (شاه صدف) موارد استفاده دیگری هم دارد که به صورت غیر مستقیم در سلامت انسان تاثیر می گذارد. این قارچ تجزیه کننده ترکیبات لیگنوسلوی است، یعنی قادر است فراورده های جانبی و یا به قول معروف ضایعات کشاورزی را تجزیه نموده و به فرم سالم و قابل مصرف برای حیوانات اهلی در بیاورد. این خاصیت قارچ باعث ارزانتر تمام شدن علوفه دام شده و به کشاورز اطمینان می دهد که با هزینه کمتری شیر و گوشت تولید نماید. این امر سلامتی مردم را ارتقا می بخشد چون توانایی خرید مردم را در خرید غذاهای مغذی افزایش می دهد.

روش های مرسوم آماده سازی بستر کشت برای قارچ صدفی

روش های مرسوم آماده سازی بستر کشت برای قارچ صدفی عبارتند از:

۱.  پاستوریزاسیون توسط بخار
۲.  تیمار توسط آب داغ
۳.  ضدعفونی توسط مواد شیمیایی
۴. روش تخمیر

در روش پاستوریزاسیون، کلشی که از قبل خوب خیسانده شده است، در کیسه های پلاستیکی حمل آرد یا کیسه گونی کنفی یا روی سکویی مشبک در اتاق پاسنوریزاسیون قرار می گیرد. توده کلش باید دمای ۵۸ تا ۶۰ درجه سانتیگراد را به مدت ۴ تا ۶ ساعت ببیند. دمای اتاق پاستوریزاسیون توسط دیگ بخار یا وسیله دیگری تامین می شود. بعد از پاستوریزاسیون باید اجازه داد تا کلش به ۲۷ درجه سرد شود.  اگر فیلتر هپا برای دمیدن هوای تازه به کمپوست برای سرد کردن آن ندارید، اجازه دهید کمپوست به خودی خود سرد شود. برای سرد کردن کلش از هوای آلوده استفاده نکنید. پس از سرد شدن کلش به ۲۷ درجه سانتی گراد، کمپوست را با اسپاون قارچ صدفی تلقیح کنید.

در استفاده از آب داغ، بعد از خرد کردن کلش به ۵ تا ۱۰ سانتی متر، آن را در داخل بشکه آب داغ (۶۵ تا ۷۰ درجه سانتی گراد) برای مدت یک ساعت و یا ۶۰ تا ۱۲۰ دقیقه در ۸۰ درجه سانتی‌گراد و یا ۳۰ تا ۴۵ دقیقه در ۸۵ درجه سانتی گراد، نگه دارید.  بعد کلش را از بشکه آب داغ بیرون آورده و در محلی تمیز تخلیه کنید تا آب اضافی آن خارج شود. پس از سرد شدن به ۲۷ درجه، کلش را با اسپاون قارچ صدفی تلقیح کنید.

گونه های متعددی از تریکودرما، پنیسیلیوم، آسپرجیلوس و قارچهای دیگر رقبای واریته زراعی قارچ صدفی هستند. اگر کلش مورد استفاده آلوده به این قارچها باشد، میسلیوم قارچ صدفی نمی تواند بستر کشت را به خوبی اشغال کند. نتیجه آن کاهش و یا فقدان عملکرد خواهد بود. با غوطه‌ور نمودن کلش در محلول متشکل از کاربندازیم (۳۷.۵ppm) و فرمالدهید (۵۰۰ppm) برای مدت ۱۶ تا ۱۸ ساعت، اغلب این قارچهای رقیب از بین می روند. بعد از گذشت زمان تیمار، کلش باید روی سطحی تمیز تخلیه شده تا آب اضافی آن خارج شود. با کاهش دما به ۲۷ درجه سانتیگراد، آن را مایه زنی کنید.

یکی دیگر از روشهای آماده سازی بستر کشت قارچ صدفی، روش تخمیر است. به این صورت که کلش را ابتدا تا جایی که آب جذب می کند، خیس نموده و مقداری آهک در حد ۲% به آن اضافه نمایید و اگر صلاح می دانید مقداری هم سبوس گندم و یا بلغور ذرت (در حد ۵%) به آن اضافه نمایید و بعد اجازه دهید در دمای ۴۸ تا ۵۲ درجه سانتیگراد به مدت سه روز بماند. اگر سیستم اسپیگوت دارید از هوادهی فراموش نکنید. یادتان باشد که که اگر به صورت متناوب هوادهی می کنید، فاصله بین دو هوادهی بیش از بیست دقیقه نشود. اگر سیستم اسپیگوت ندارید، حتما روزی یک بار کمپوست را هم بزنید.  اگرچه تخمیر بی هوازی هم برای کمپوست قارچ دکمه ای مشکلی ایجاد نمی کند و میسلیوم این قارچ از جسد باکتریها هم استفاده می کند. سپس کمپوست را به مدت ۸ تا ۱۲ ساعت در دمای ۵۸ تا ۶۰ درجه پاستوریزه کنید.  پس از آن اجازه دهید کمپوست به ۲۵ درجه سرد شود تا آماده مایه زنی گردد. برای سرد کردن کمپوست، اگر فیلتر هوا دارید، از هوایی استفاده کنید که از این فیلتر عبور می کند. در غیر اینصورت اجازه دهید کمپوست خودش به خودی خود سرد شود.  هوای آلوده بیرون را به آن وارد نکنید.

میزان مایه زنی در قارچ صدفی، به مقدار ۵% وزن تر کمپوست، توصیه می شود.  یعنی به ازای هر کیسه ۱۰ کیلویی بستر، نیم کیلو گرم بذر مایه زنی کنید. یادآوری می کنم که میزان بذر در قارچ دکمه ای ۰.۵%می باشد.   به عبارت دیگر میزان بذر برای مایه زنی قارچ صدفی ۱۰ برابر میزان بذر قارچ دکمه ای است.

میزان رشد میسلیوم قارچ صدفی حدود دو برابر میزان رشد میسلیوم قارچ دکمه ای است. بطوریکه کیسه اسپاون بذر دکمه ای ۱۵ تا ۱۶ روزه از میسلیوم پر می شود ولی کیسه اسپاون قارچ صدفی ۸ تا ۱۰ روزه پر و آماده استفاده می شود.

مزیت‌های تولید قارچ صدفی نسبت به قارچ دکمه‌ای

اگرچه امروزه هنوز قارچ‌ خوراکی دکمه‌ای سفید از نظر میزان تولید در دنیا پیشگام می‌باشد، امّا بر میزان تولید قارچ‌‌ها‌ی دیگر از جمله شی‌تاکه و صدفی روز به روز افزوده می‌شود. قارچ خوراکی جنس Pleurotus بیشتر به عنوان یک قارچ تجزیه کننده پسماندهای لیگنوسلوی شناخته می شود و میزان تولید محصول و کیفیت آن بسیار رضایتبخش است. این خصوصیات باعث افزایش تمایل تولید کنندگان به پرورش این قارچ خوراکی و استفاده از پسماند ارزان قیمت و سهل الوصول برای تولید تجاری این محصول نموده است. میزان تولید قارچ صدفی از سال ۱۹۸۶ که ۷.۷% بوده است، در سال ۱۹۹۷ به ۱۴% رسیده است که حدود ۸۲% رشد داشته است. برای این افزایش رشد دلایل متعددی می‌توان ذکر کرد. 

۱.  قدرت ساپروفیتی بالا: قارچ صدفی توانایی رشد روی مواد حاوی سلو، همی‌سلو و لیگنوسلو را دارا می‌باشد. لذا بر روی کاه غلات (گندم، جو، ارزن، برنج و…) براده چوب، رومه، بوته‌‌ها‌ی نخود پس از برداشت، بقایای چغندر قند، مواد زائد پسته، ساقه شمشاد و درختان دیگر قابل پرورش است. در صورتیکه قارچ دکمه‌ای به علت حساسیت بالا و قدرت ساپروفیتی کمتر و نیاز به مواد پروتئینی و غیر پروتئینی متفاوت در بستر کشت جهت رشد، با محدودیت بیشتری روبرو خواهد بود. چنانچه یکی از مواد مورد نیاز در بستر کشت قارچ دکمه‌ای وجود نداشته باشد، یا کمپوست به هر دلیلی به صورت بهینه تهیه نشده باشد، قدرت رقابت با سایر میکروارگانیسم‌‌ها‌ را نخواهد داشت و در بستر کشت، خود بخود ضعیف خواهد شد و از دور رقابت خارج می‌گردد. 

در منطقه مدیترانه، کشت قارچ خوراکی صدفی (Pleurotus sp) تقریباً گسترش یافته است و در حدود ۲۰-۱۰% از تولید کل قارچ منطقه را شامل می‌شود. بقیه تولید کل به قارچ‌های خوراکی دیگر ازجمله قارچ خوراکی دکمه‌ای اختصاص دارد. پرورش قارچ خوراکی صدفی در فرانسه و ایتالیا از محبوبیت بیشتری برخوردار است. این علاقه‌مندی احتمالاً به دلیل رشد این قارچ‌ها به صورت خود رو در محیط‌های طبیعی است. این مسئله باعث شده تا در بین مردم این کشورها به گونه‌های محبوبی برای جمع آوری از طبیعت تبدیل شوند. در مقابل، پرورش قارچ خوراکی در کشورهایی مانند یونان هنوز در مراحل ابتدایی است و تولید در این کشورها در سطح پایینی قرار دارد.

با این وجود، روند افزایش قابل توجه تولید قارچ خوراکی صدفی در آینده نوید تولید آسان‌تر و بدون مشکل این محصول کشاورزی سازگار با محیط زیست را می‌دهد. سیستم کشت سازگار با محیط زیست به بهره برداری و افزایش ارزش مواد زائد کشاورزی (که اغلب در خاک مدفون شده و یا سوزانده می‌شوند)، که برخی از آن‌ها برای ایستم خطرناک هستند، تعریف شده است. به علاوه، در پرورش قارچ خوراکی صدفی نیاز به ورودی نسبتاً کمی از انرژی (به خصوص اگر پسماند کشاورزی مورد استفاده با توجه به شرایط اقلیمی منطقه انتخاب شود) و نیروی انسانی می‌باشد.

۲.  تحمل طیف دمایی بیشتر: گونه‌‌ها‌ی مختلف قارچ صدفی قابلیت رشد در دما‌ها‌ی گوناگون را دارا می‌باشند. چنانچه تغییرات دمایی در حین پرورش ایجاد شود، قارچ صدفی این تغییرات را تحمل خواهد کرد. اگر دما از حد ایده‌آل پایین‌تر بیاید، رشد قارچ ابتدا کُند و سپس متوقف می‌شود. پس از فراهم شدن دمای مناسب، رشد قارچ از سر گرفته می‌شود و خسارتی به کمپوست وارد نخواهد شد. بنابراین مقاومت قارچ صدفی به گرما نسبت به قارچ دکمه‌ای به مراتب بیشتر می‌باشد. 

۳.  عدم نیاز به فرآیند کمپوست‌سازی و تونل پاستوریزاسیون: در تولید قارچ دکمه‌ای، تهیه کمپوست در مکان‌هایی سرپوشیده و مجهز انجام می‌شود و نزدیک به ۲۰ روز طول می‌کشد و بعد از آن کمپوست به درون تونل‌های پاستوریزاسیون منتقل می‌شود. فرآیند پاستوریزاسیون و شیرین‌سازی در درون این تونل‌ها حدود تقریباً ۱۰ روز به طول می‌انجامد. بنابراین پس از حدود ۳۰ روز کمپوست آماده بذرزنی است. در حالیکه در قارچ صدفی بستر کشت توسط بخار آب یا آب جوش به مدت ۶۰-۴۵ دقیقه  ضدعفونی می‌گردد و پس از تنظیم نمودن دما و رطوبت، بستر آماده بذرزنی می‌شود. به عبارت دیگر تهیه بستر کشت در قارچ دکمه‌ای نزدیک به یک ماه طول می‌کشد، در حالیکه در قارچ صدفی به کمتر از یک روز کاهش می‌یابد و در نتیجه به تجهیزات، مکان و زمان کمتری جهت تولید قارچ صدفی نیاز می‌باشد. 

۴.  امکان تولید دائمی محصول درون یک سالن: به دلیل تفاوت ناچیز در شرایط رشد رویشی و زایشی قارچ صدفی، امکان انجام هر دو عمل درون یک سالن میسر است و به همین دلیل می‌توان کمپوست‌های محصول داده را با کمپوست‌های تازه جایگزین نمود ودر نتیجه کشت متناوب دائمی در درون یک سالن انجام داد. در صورتی که در پرورش قارچ دکمه‌ای، به دلیل تفاوت زیاد شرایط محیطی در مرحله زایشی و مرحله رویشی، امکان انجام توأم هر دو عمل در یک سالن وجود ندارد.

۵.  امکان استفاده از بقایای کمپوست به عنوان خوراک دام: چون در بستر قارچ صدفی فقط از کاه و کلش غلات و ضایعات کشاورزی حاوی سلو و لیگنوسلو استفاده می‌شود، بقایای کمپوست بعد از برداشت محصول یک غذای کامل و غنی از پروتئین و املاح فراوان جهت خوراک دام می‌باشد و همچنین لیگنوسلو درون ساقه غلات که در روده دام‌ها غیر قابل هضم است، در طی دوره رشد قارچ بر روی آن شکسته می‌شود و در درون روده دام‌ها قابل هضم می‌گردد. همچنین بقایای کمپوست علاوه بر مصرف دام جهت پرورش گیاهان و گل‌های زینتی، آپارتمانی و صیفی‌جات کاملاً مناسب می‌باشد.

۶.  مقاومت به آفات و بیماری‌ها: آفات و بیماری‌هایی که قارچ صدفی را آلوده می‌کنند، بسیار کمتر از آنهایی است که به قارچ دکمه‌ای حمله می کنند. به عنوان مثال در قارچ دکمه‌ای نماتُدها زیان آورند، امّا قارچ صدفی دشمن نماتُدها است. همه گونه‌های قارچ صدفی با توکسین‌هایی که ترشح می‌کنند، نماتدها را فلج نموده و می‌کشند.

تولید قارچ نیازمند آگاهی و آموزش های لازم در این زمینه می باشد. در ابتدا یک تعریفی از قارچ داشته باشیم و شرایطی که می توان قارچ را در آن پرورش داد، تعریف می کنیم.

قارچ چیست؟

قارچ موجودی است که هیچ اندام فتوسنتزی ندارد، ساقه و برگ نیز ندارد؛ بنابراین گیاه نیستند و از طرفی از لحاظ ساختار نیز به جانوران شبیه نیستند و بسیار ساده تر از گیاهان و جانوران هستند؛ بنابراین قارچ ها را در دسته ای جداگانه طبقه بندی می کنند. قارچ دکمه ای با زندگی روی مواد آلی مرده، غذای مورد نیاز خود را بدست می آورد که به این مواد آلی مرده، کمپوست می گوییم.

کمپوست چیست؟

کمپوست، مخلوط بقایای حیوانی و گیاهی است. دلیل وم وجود این دو ماده در کمپوست این است که در اثر فعالیت میکروارگانیسم ها، مواد معدنی، کربوهیدرات ها و پروتئین هایی که داخل این بقایا وجود دارد، به شکل قابل جذب برای قارچ در می آید و قارچ می تواند از آن تغذیه کند.

پنج ماده اصلی در ساخت کمپوست، آب، کاه و کلش، کود مرغی، نیتروژن و سنگ گچ می باشد که نسبت استفاده از این مواد اولیه در فرمول های مختلف کمپوست سازی ممکن است، متفاوت باشد.

طراحی سالن پرورش قارچ:

اکثر سالن های پرورش قارچ دکمه ­ای در ایران، دارای دیوارهای بتونی و کف موزاییک می باشند. لیکن برای واحدهای صنعتی از دیوارهای  که عایق هستند، استفاده می ­کنند.

برای سقف سالن­ ها پلیت، تیرچه بلوک و یا بلوک همراه فوم بکار می‌برند. معمولاً ابعاد سالن‌ها را (۲۱-۱۸)× ۶ متر با ارتفاع ۴/۵ متر در نظر می­ گیرند که این ابعاد در واحدهای مختلف متغیر است. در سالن یک شیب ملایم به مقدار یک سانتی­ متر از ابتدای سالن به انتهای آن و از کناره ­ها به سمت وسط سالن به مقدار ۲ سانتی­ متر جهت جلوگیری از تجمع آب در زمان شستشوی کف، وجود دارد.

قفسه بندی سالن پرورش قارچ:

استفاده از عرض ۱۴۰ سانتی‌متر و ۱۶۰ سانتی‌متر در کشور ما مرسوم است که با سایز ۱۴۰ سانتی‌متر، کار کارگر داخل سالن راحت‌تر است ولی اغلب از سایز ۱۶۰ سانتی­ متر جهت افزایش سطح زیر کشت استفاده می‌کنند. البته با توجه به وضعیت عرض سالن و محدودیت‌های هر محل باید جداگانه طراحی شود.

فاصله بین طبقات ۶۵ تا ۷۰ سانتی‌متر مناسب است که کار کارگران راحت‌تر باشد و اختلاف حدود ۲۰ سانتی‌متر طبقه اول از کف سالن جهت شست‌وشو و نظافت در پایان هر مرحله کاری، لازم است.

در تولید قارچ، جنس قفسه بندی بسته به میزان هزینه ای که برای آن در نظر گرفته می شود، متفاوت است؛ سازه پروفیل ساختمانی با آهن سیاه، لوله و پروفیل صنعتی را می توان برای قفسه بندی در نظر گرفت.

معمولاً از سازه لوله بدلیل هزینه نسبتاً مناسب نسبت به روش‌های دیگر، استقامت و مقاومت نسبت به روش‌های دیگر به علت نوع سازه و همچنین شکل‌پذیری به مراتب بیشتر استفاده می شود.

 

همیشه قبل از راه اندازی سالن خود، آموزش دقیق و عملی پرورش قارچ دکمه ای بسیار حائز اهمیت است به طوری که شناخت دقیق از تک تک مراحل پرورش، دانستن شرایط محیطی و تنظیم صحیح آن، داشتن آگاهی لازم برای خرید تجهیزات و قفسه بندی و … می تواند در موفقیت و افزایش عملکرد یک سالن پرورش قارچ نقش بسیار مهمی داشته باشد. دوره جامع عملی پرورش قارچ دکمه ای به صورت صفر تا صد، تمامی آنچه برای پرورش قارچ دکمه ای باید بدانید را در اختیار شما قرار می دهد؛ لینک زیر را از دست ندهید. 

 

مراحل تولید قارچ:

پس از ورود کمپوست به سالن پرورش قارچ، ۴ مرحله ریسه دوانی در کمپوست، ریسه دوانی در خاک پوششی، هوادهی و باردهی طی می‌شود که در هرمرحله دما، رطوبت و … سالن باید کنترل شود.

۱- ریسه دوانی در کمپوست:

این مرحله ۱۴-۱۷ روز طول می‌کشد. در این مرحله دمای ۲۵ درجه سانتی گراد را برای میسیلیوم ها فراهم نموده تا در کمپوست رشد کنند و به‌اصطلاح به‌خوبی سفید کند.

در این مرحله رطوبت محیط حدود ۹۰ تا ۹۵% در نظر گرفته می‌شود تا علاوه بر تأمین رطوبت مورد نیاز کمپوست از خشک شدن نیز جلوگیری شود. در طول این مدت باید سطح کمپوست با رومه پوشیده شود و سطح رومه‌ها با آبپاش آبیاری شود.

معمولاً میزان Co₂ در این مرحله در بستر ۵۰۰۰-۱۰۰۰۰ ppm می‌باشد.

۲- ریسه دوانی در خاک پوششی:

پس از سفید شدن کمپوست، ادامه‌ی رشد رویشی میسلیوم ها باید در خاک‌پوششی صورت گیرد. علاوه بر این‌که در این مرحله عمل اختلاط کمپوست و خاک پوششی باید صورت گیرد و شرایط محیطی لازم نیز باید فراهم گردد. نحوه ی مخلوط شدن و زمان آن متفاوت است که بسته به آن، عمل مخلوط شدن خاک و کمپوست را  رافلینگ یا ککینگ می گویند.

۳- هوادهی:

پس از سفید شدن میسیلیوم ها در خاک پوششی، باید از رشد رویشی میسلیوم جلوگیری کنیم و آن را وادار کنیم تا وارد فاز زایشی شود؛ به همین دلیل هوادهی می‌کنیم یعنی دما و co2 را کاهش داده و شرایط محیطی ویژه‌ای برای میسلیوم ها فراهم می‌کنیم تا وارد فاز زایشی و تولید اندام بارده قارچ شوند. در فاز زایشی اندام‌های باردهی قارچ در شرایط شوک دهی تشکیل می‌شود و رشد می‌کند و حفظ شرایط رشد میسلیوم و اندام‌های باردهی مهم‌ترین کاری است که باید انجام شود.

۴- باردهی:

پس از ۷ روز بعد از شوک دهی قارچ وارد مراحل ته سنجاقی و رشد و نمو اندام باردهی قارچ می‌شود. با تشکیل اندام بارده، باید شرایط را برای رشد و نمو آن فراهم کنیم تا تبدیل به قارچ شوند.

دما، رطوبت و غلظت Co₂ از مهم‌ترین فاکتورهای محیطی برای تشکیل اندام بارده قارچ هستند. بهترین دما برای تشکیل اندام بارده قارچ ۲۰ درجه سانتی گراد در کمپوست و دمای  ۱۸ درجه سانتی گراد برای هوا می‌باشد. غلظت Co₂ ناشی از میزان تولید Co₂ از میسلیوم ها و میزان Co₂  موجود در هوای تازه می‌باشد. غلظت کل Co₂ برای تشکیل اندام بارده بین ۲۰۰۰-۶۰۰۰ ppm باشد.

برداشت قارچ ها در مرحله اول را فلش اول می گویند. پس از برداشت اول با تمیز کردن سطح بستر از قارچ های باقیمانده و آبیاری مجدد، پین های فلش دوم شروع به رشد کرده و در نهایت برداشت دوم و سوم نیز خواهیم داشت که به آن ها فلش دوم و فلش سوم گفته می شود.

کاربرد دیگ بخار در پرورش قارچ چیست؟

مؤثرترین عامل برای پرورش قارچ دمای محیط پیرامون آن است، دما بر رشد قارچ و کیفیت آن تأثیر مستقیم دارد. تغییر دما می‌تواند باعث کاهش رشد قارچ شود. مقدار درجه حرارت برای پرورش قارچ بین 23 تا 25 درجه سانتی‌گراد می‌باشد. همان‌طور که گفته شد کاهش دما بر رشد قارچ تأثیر مستقیم دارد. بدین‌صورت که اگر دما کمتر از 10 درجه سانتی‌گراد شود کاهش رشد قارچ را در پی خواهد داشت و اگر دما بیش از 30 درجه سانتی‌گراد شود باعث از بین رفتن مواد اولیه تولید قارچ می‌شود. دومین پارامتر برای پرورش قارچ میزان رطوبت محیط می‌باشد. حال سؤال اینجاست به چه دلیل باید از دیگ بخار برای پرورش قارچ استفاده کرد و کاربرد دیگ بخار در پرورش قارچ چیست؟ چرا دیگ بخار پرورش قارچ؟ روش‌های مختلفی برای رسیدن به دمای مطلوب در پرورش قارچ استفاده می‌شود اما برای پرورش قارچ فقط دما مهم نیست بلکه رطوبت نیز تأثیر بسزایی دارد. کاربرد دیگ بخار در پرورش قارچ علاوه بر کنترل دما باعث حفظ رطوبت محیط می‌شود. در ادامه روش‌های مختلف پرورش قارچ ازجمله استفاده از وسایل گرمایشی مانند بخار، هیتر، لوله‌های‌آب‌گرم رطوبت‌ساز و هیتر را موردبررسی قرار می‌دهیم.

نکته: اغلب پرورش قارچ در فصل زمستان انجام می‌شود. متعادل‌سازی دما در فصل زمستان نسبت به سایر فصل‌ها دشوارتر می‌باشد. همچنین باید در نظر داشت که فقط متعادل کردن دما در فصل زمستان برای پرورش قارچ مطرح نمی‌باشد و باید رطوبت را نیز کنترل نمود تا بتوان قارچ‌های باکیفیت بالا پرورش داد.

خاکدهی بستر کشت (Casing)

قارچ پلوروتوس ارینجی (Pleurotus eryngii) از خانواده قارچ صدفی می باشد و به دلیل ارزش بالای تغذیه ای، تاثیرات مناسب دارویی و سهولت تولید و نگهداری یکی از گونه های مهم و ارزشمند در میان قارچ های خوراکی و دارویی محسوب می شود. این قارچ به طور طبیعی در مناطق مختلف غرب و شمال غرب کشور رویش داشته و از استقبال خوبی بین مردم برخوردار است. در این مقاله ب روش های کشت و پرورش قارچ شاه صدف (ارینجی) پرداخته می شود.

سیستم های پرورش قارچ شاه صدف (ارینجی)

نحوه کشت و پرورش قارچ شاه صدف ارینجی به دو صورت کلی انجام می گیرد:

• سیستم کشت درون کیسه های پلاستیکی

مرسوم ترین روش پرورش قارچ شاه صدف در کیسه های پلاستیکی می باشد. کیسه هایی از جنس پلی اتیلن و یا پلی پروپیلن (به وزن ۵/۰ تا ۳ کیلوگرم بستر کشت در هر کیسه) با یک درپوش فیلتری برای جلوگیری از ورود آلودگی ها به بستر کشت، در این روش استفاده می شود. طبقات کشت در این روش به صورت عمودی بوده و کیسه های کشت به گونه ای در این طبقات قرار می گیرند تا میوه ها از راست و یا چپ طبقه کشت، تولید و برداشت شوند. در این روش تولید بیشترین مقدار صرفه جویی از فضای سالن را به همراه خواهد داشت و در نتیجه راندمان استفاده از هر سالن کشت در شرایط یکسان از روش های دیگر بالاتر است.

این روش تولید می تواند یک طرفه یا دو طرفه انجام گیرد. در روش دو طرفه فقط یک ردیف بستر کشت چیده شده و از سر و انتای کیسه پلاستیکی امکان ایجاد میوه قارچ ارینجی وجود خواهد داشت. اما در روش دو طرفه، دو ردیف کشت به موازات یکدیگر در سالن کشت قرار داده می شود و تنها از سر کیسه پلاستیکی اقدام به برداشت محصول قارچ می شود.

• سیستم کشت درون بطری های پلاستیکی

در کشورهایی که تولید این قارچ به صورت مکانیزه انجام می گیرد مانند ژاپن، کره جنوبی، چین، ایالات متحده و کانادا، این روش برای تولید و پرورش قارچ شاه صدف استفاده می گردد.

در این روش برای پرورش قارچ شاه صدف، از بطری هایی از جنس پلی پروپیلن به حجم ۸۵۰-۱۰۵۰ میلی لیتری استفاده می شود. این روش کشت در تمام مراحل تولید به جز مرحله برداشت میوه، به صورت مکانیزه انجام می شود. عموماً در این روش پس از سفید شدن بستر کشت با میسیلیوم قارچ ارینجی، درپوش مخصوص بطری های کشت برداشت شده و سطح بالایی بستر کشت برای یکنواختی بهتر در تولید خراش دهی می شوند. در نهایت محصول برداشت شده به دو صورت بسته بندی شده و یا فله ای به فروش می رسد.

مراحل پرورش شاه صدف (ارینجی)

پرورش قارچ شاه صدف (ارینجی) شامل دو مرحله رشد و تولید میوه است. قارچ ارینجی برای تولید میوه نیاز به ۵۰۰-۱۰۰۰ لوکس نور دارد که برای تولید میوه با کیفیت ضروری می باشد. برای کاهش هزینه ها می توان از نوارهای LED و یا SMD که با مصرف برق بسیار پایین لوکس مناسب نوری را تولید می کند، بهره برد.

• مرحله رشد

در این مرحله بسترهای کشت مایه زنی شده بر حسب روش کشت (عمودی یا افقی) در طبقات چیده می شوند. دمای ۳±۲۴ درجه سانتی گراد در سالن کشت، رطوبت ۸۰% در این سالن به مدت ۲۰ تا ۳۰ روز اعمال می شود تا میسیلیوم قارچ ارینجی تمام بستر کشت را سفید نموده و بلوک سفید رنگی را تولید کند. در این مرحله حضور نور اامی نیست.

• مرحله تولید میوه

اولین قدم در این مرحله، حذف درپوش و یا دهانه فیلتردار در بطری ها و یا پلاستیک های کشت است. این اقدام با ابزار ضدعفونی شده و توسط کارگران با تجربه انجام می شود. برای وارد شدن به فاز زایشی، قارچ خوراکی – دارویی ارینجی نیاز به سه شوک اکسیژن، نور و دما دارد. پس از گذشت دوره رشد، هوای داخل سالن تهویه شده تا هوای فیلتر شده و اکسیژن دار با هوای داخل سالن تعویض گردد. دمای سالن از دمای مرحله رشد به دمای ۱±۱۷ درجه سانتی گراد کاهش داده می شود. همچنین بوسیله لامپ های تعبیه شده در سالن تولید، ۵۰۰-۱۰۰۰ لوکس به مدت ۸ ساعت در روز به سطح میوه گیری اعمال می شود. این اقدامات باعث می شود تا بسترهای سفید شده قارچ ارینجی به فاز زایشی وارد شده و شروع به تشکیل ته سنجاقی های اولیه کنند.

رطوبت در این مرحله بین ۸۵% تا ۸۷% می باشد (بسته به نژاد قارچ استفاده شده) حدود یک هفته تا ۱۰ روز بعد، میوه های اولیه تشکیل می گردد. نکته حائز اهمیت این است که مرحله ای به نام خراش دهی نیز وجود دارد. البته در کشت های سنتی پرورش قارچ شاه صدف بدون این مرحله انجام می گیرد اما در کشت های مکانیزه و در بطری های کشت، این مرحله توسط دستگاه به خصوصی به صورت کاملآً مکانیزه انجام می شود.

این عملیات برای یکنواخت شدن بیشتر میوه ها از نظر طول، قطر ساقه و همچنین همزمان شدن تولید میوه ها انجام می گیرد.

فرمول های رایج و متداول برای تولید بستر کشت قارچ ارینجی

از ترکیبات لیگنوسلوی مختلفی می توان در تهیه بستر کشت قارچ شاه صدف استفاده نمود، اما چند نکته در انتخاب این بسترهای کشت حائز اهمیت است:

• برای رشد میسیلیوم قارچ ارینجی در بستر کشت نیاز به اکسیژن بوده و میسیلیوم قارچ در محلی که اکسیژن نباشد و یا دسترسی به اکسیژن وجود نداشته باشد، رشد نمی کند. بنابراین بافت ترکیب بستر کشت باید به گونه ای انتخاب شود که حداکثر هوادهی و ذخیره هوا را در بین خلل و فرج خود داشته باشد. عموماً به دلیل ریز بودن بیش از حد ذرات بستر کشت، فضاهای خالی با آب و رطوبت بستر کشت پر شده و میسیلیوم قارچ به دلیل نبودن اکسیژن از بین خواهد رفت.
• برای تولید محصولی سالم و عاری از هر گونه ماده سمی و سنتزی، ترکیبات استفاده شده، در بستر کشت باید عاری از هر گونه ترکیبات سنتزی و مصنوعی باشد. به وطر مثال در صورت استفاده از خاک اره، این ترکیب از ترکیبات نئوپان و یا MDF، چسب چوب و … نباید در تولید آن مصرف شده باشد زیرا باعث تولید مواد سمی و مضر برای مصرف کننده قارچ خوراکی می شود.
• اصل ارزان بودن تهیه بستر کشت را فراموش نکنید. سعی کنید در منطقه ای که قصد تولید این قارچ را دارید، از ضایعات گیاهی نزدیک آن منطقه که براحتی در دسترس است استفاده کنید. در غیر اینصورت اقدام به بستر کشت از مراکز معتبر با فرمولاسیون مطمئن و نژاد مرغوب نمایید.
• همواره از ترکیبات گیاهی رطوبت ندیده استفاده کنید و برای انبار کردن، این ترکیبات را در جایی خشک نگهداری نمایید. ضدعفونی ترکیبات و ضایعات گیاهی که قارچ های بیماریزا در آن رشد کرده باشند، به دلیل تولید اسپور فراوان در این قارچ ها، بسیار مشکل بوده و احتمال آلودگی در بستر کشت را بالا می برند. در ادامه تعدادی از فرمول های بستر کشت این قارچ معرفی می شوند:
• کلش گندم (۹۰-۹۵%) + پوسته پنبه دانه (۵-۱۰%)
• کلش گندم (۵۰ %) + خاک اره (۵۰%)
• چیپس چوب (۵۰%) + پوسته پنبه دانه (۵۰ %)
• ساقه ذرت (۸۰ درصد) + پوسته پنبه دانه (۱۰%) +کنجاله سویا (۱۰%)
• باگاس نیشکر (۴۰%) + ساقه ذرت (۴۰%) + کلش گندم (۲۰%)

پس از رطوبت دهی مواد اولیه در حد اشباع و مخلوط کردن آنها با نسبت های توصیه شده این ترکیبات، در کیسه ها یا بطری های پلاستیکی قرار می گیرند و با استفاده از اتوکلاوهای صنعتی کاملاً ضدعفونی می شوند. زمان، دما و فشار اتوکلاو متغیر بوده و به حجم توده و ظرفیت اتوکلاو بستگی دارد.

اسپان قارچ شاه صدف (ارینجی)

عمدتاً دو نوع اسپان دانه غلات و اسپان مایع برای تولید قارچ ارینجی استفاده می شود. استفاده از اسپان های ذکر شده، به نوع روش مکانیزه و یا سنتی در تولید مرتبط است. در روش کشت درون بطری و تمام مکانیزه، تلقیح اسپان با دستگاه انجام می گیرد و از اسپان مایع برای این منظور استفاده می شود. محیط کشت مایع در بیوراکتورهای مخصوص تهیه شده و با تلقیح میسیلیوم نژاد مرغوب قارچ ارینجی به آن، اسپان مایع تهیه می شود. این مراحل تماماً در شرایط استریل انجام می شود. در ادامه توسط دستگاه مایه زنی خودکار، اسپان مایع به دورن بطری های کشت تزریق می شود. اما در روش کشت درون کیسه های پلاستیکی، اسپان جامد و عموماً اسپان دانه غلات استفاده می شود.

به طور کلی بذر قارچ ارینجی را به نسبت ۱-۳ % وزن بستر کشت مرطوب، مخلوط می کنند. باید توجه داشت که میزان بذور مصرفی تابعی از جنس مواد استفاده شده در کمپوست، نوع نژاد قارچ خوراکی و میزان کنترل عواملی که رشد قارچ را تحت تاثیر قرار می دهند مانند رطوبت، هوادهی، دی اکسید کربن و … می باشد.

مصرف بیش از اندازه اسپان ممکن است باعث افزایش درجه حرارت و همچنین بالا رفتن غلظت دی اکسیدکربن در بستر شود و در نتیجه موجب تغییر شکل ظاهری قارچ ها و یا کاهش عملکرد می گردد. برای رسیدن به راندمان بالاتر، بهتر است پس از انتخاب نوع واریته و گونه قارچ ارینجی و نوع کمپوست با تهیه تعدادی کیسه کمپوست به طور آزمایشی و در شرایط نگهداری یکسان در هر کیسه مقدار متفاوتی مایه زنی مورد آزمون قرار می گیرد و سپس با بررسی عملکرد بهترین درصد بذرپاشی نسبت به نوع بستر کشت استفاده گردد.

یکی از فاکتورهای مهم در موفقیت تولید قارچ ارینجی، استفاده از بذر سالم و قوی می باشد. خصوصیات یک بذر خوب عبارت است از:

• بذر از نسل F1 نژاد قارچ مورد پرورش باشد تا بتوان محصول زیاد و با کیفیت تولید نمود. چنانچه میسیلیوم انتقال داده شده بر روی دانه های غلات از نسل F1 باشد، سریعاً بستر کشت را پر نموده و بر سایر آلودگی های احتمالی موجود در بستر غلبه خواهد نمود. دقت کنید که از لحاظ ظاهری هیچ تفاوتی بین یک کیسه بذر نسل F1 با نسل های بعدی وجود ندارد. تنها در صورت کشت در محیط و مشاهده عکس العمل قارچ و میزان کیفیت محصول می توان به این موضوع پی برد. چون زمانی تولیدکننده قارچ متوجه ضعیف بودن اسپان کشت شده می شود که مدت ها پیش کشت صورت گرفته و محصول در حال تولید است.
• عدم آب افتادن اسپان، چنانچه نسبت میزان پودر سنگ گچ و بذر غلات به درستی رعایت نگردد یا اینکه اسپان پس از تولید در مجاورت هوای گرم برای مدت طولانی نگهداری شود، اسپان حالت ج پیدا می کند که اصطلاحاٌ به آب افتادن معروف است که این بذر کیفیت مناسب نخواهد داشت. آب درون اسپان باعث به هم چسبیدن دانه های غلات می شود و براحتی قابل مشاهده است. توصیه می شود از این اسپان هرگز استفاده نشود.
• عدم وجود آلودگی به کپک های رقیب؛ کپک های رقیب چنانچه در زمان تلقیح به درون کیسه یا شیشه اسپان راه پیدا کنند، بر روی بذر غلات رشد می کنند و درون ظرف اسپان به رنگ های سبز، سیاه و … قابل مشاهده هستند. چنانچه چنین کپک هایی درون ظرف اسپان دیده شدند، از مصرف آن بایستی خودداری شود. با این وجود کپک های ریزی وجود دارند که با چشم دیده نمی شوند و با گذشت چند روز از کشت، درون بستر نمایان می شوند. جهت حصول اطمینان از وجود چنین کپک هایی و اصولاً اطمینان از عدم وجود آلودگی های درون بذر مصرفی، چنانچه قارچ در سطح انبوه تولید می گردد، بهتر است یک نمونه کوچک از اسپان مورد نظر را در سطح آزمایشی در محیط غذایی PDA (محیط کشت می که برای رشد و تکثیر قارچ ها به کارمی رود. در واقع یک محیط کشت عمومی برای مخمرها و کپک ها می باشد که ترکیبات آن شامل سیب زمینی دکستروزاگار می باشد) در پتری دیش کشت شود. پس از چند روز و حصول اطمینان از سلامت بذر، اقدام به کشت در سطح انبوه گردد. در این مدت می توان بقیه اسپان را در جای خمک و مطمئن نگهداری نمود تا بدین وسیله از ضرر و زیان احتمالی کاسته شود.

تلقیح بسترهای کشت قارچ شاه صدف (ارینجی)

از آنجایی که بستر کشت قارچ ارینجی در پلاستیک ها و یا بطری های کشت استریل می شود، این شرایط در اتاق مایه زنی یا تلقیح نیز بایستی رعایت شود. بنابراین پس از خارج نمودن بسترهای کشت از اتوکلاو، این بسترهای کشت به سالن مایه زنی انتقال داده می شوند و در شرایطی کاملاً استریل اسپان قارچ ارینجی به بسترهای کشت تلقیح می شود. در روش مدرن و کشت درون بطری، این عملیات توسط ربات های ویژه ای صورت می گیرد. به این صورت که پس از ورود به دستگاه مایه زنی، ابتدا درب بطری توسط دستگاه برداشته می شود و سپس نازل های ویژه ای، اسپان مایع را به درون بطری های کشت تزریق می کنند. در انتها درب بطری ها مجدداً توسط دستگاه گذاشته می شود و بطری ها به سالن های کشت منتقل می شوند.

در روش های سنتی تر، این عملیات با استفاده از بذر دانه غلات، اسپاون مایع و یا هر نوع بذر دیگر در یک خط مایه زنی توسط نیروی کارگری و بر روی نوار نقاله مایه زنی شده و به سالن رشد منتقل می شود. حجم تولید و همچنین مراقبت از حضور آلودگی ها در این مرحله بسیار مهم بوده و حساسیت ویژه ای دارد. توان نیروی کارگری برای مایه زنی و همچنین رعایت کامل نکات بهداشتی و استریل بودن اتاق تلقیح از عوامل مهم و تاثیرگذار در این مرحله است.

برداشت قارچ شاه صدف

از هر بستر کشت، یک تا دو بار برداشت صورت می گیرد. برداشت قارچ ارینجی به راحتی انجام می گیرد و تنها با گرفتن ساقه آن و خم کردن به چپ یا راست انجام می شود. ممکن است انتهای قارچ برداشت شده به مقداری بستر کشت متصل باشد که کارگر قارچ چین در این مرحله و همزمان با برداشت، انتهای قارچ را با استفاده از چاقو جدا نموده و قارچ های برداشت شده را به صورت فله و یا بسته بندی به سردخانه منتقل می کند. پس از طی شدن یک دوره سرمایی (شوک سرمایی بعد از برداشت) که برای ماندگاری بهتر قارچ توصیه می شود، این قارچ آماده انتقال به بازار می باشد.

آبیاری

به دلیل رطوبت بستر کشت و همچنین رطوبت نسبی سالن، در صورت کنترل شرایط محیطی تنها یک مرحله آبیاری و آن هم پس از برداشت اول انجام می شود. مقدار آب آبیاری پس از برداشت اول حدود ۳۰ تا ۵۰ میلی لیتر به ازای هر کیلوگرم بستر کشت است. البته در صورت کنترل نشدن شرایط محیطی و سالن داری، رطوبت بستر کشت تبخیر شده و نیاز به آبیاری های بیشتر است اما نکته مهم در این بخش آن است که به هیچ وجه ۲۴ ساعت قبل از برداشت آبیاری بر روی بسترهای کشت انجام نگیرد و پس از آبیاری های ناخواسته گردش هوای داخل سالن را بیشتر کنید تا قطرات آب به روی میوه قارچ ایجاد لکه نکند.

خواص قارچ برای پوست :

قارچ های خوراکی منبع خوبی از فیبر و اسیدهای چرب اشباع نشده هستند، اما دارای کالری پایینی می باشند و این ممکن است که عجیب به نظر برسد، اما قارچ ها می توانند برای پوست هم مفید باشند. قارچ ها حاوی ویتامین د ، سلنیوم و آنتی اکسیدان هایی هستند که از پوستتان محافظت می کنند ، قارچ در حال حاضر در کرم های موضعی و سرم ها نیز کاربرد دارد..

قارچ ها برای طعم بی نظیر و مزایایی که برای سلامتی دارند، بسیار محبوب می باشند و سرشار از مواد مغذی هستند ؛قارچ های خوراکی ارزش غذایی خوبی دارند قارچ یکی از سبزیهایی است که به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می کند اما راه استفاده از این خواص تنها انتخاب صحیح قارچ است که پیشنهاد می شود برای خرید قارچ باید محتاط باشید و آن را از فروشگاه های معتبر تهیه کنید..

هیدراته نگهداشتن پوست

اسید هیالورونیک، بعنوان یک مرطوب کننده داخلی بدن محسوب می شود، زیرا پوست را پر و سفت می کند. این ماده، چین وچروک ها و خطوط پیری را کاهش می دهد. قارچ، حاوی پلی ساکارید است، که در آبرسانی و پرکرد در غالب خواص قارچ اشاره شده است با مصرف قارچ، پوست، موثر است و پوست نرم و انعطاف پذیر می شود..

 

کمک به درمان آکنه با قارچ

بعضی از قارچ ها، اسیدکجیک دارند و یک روشن کننده طبیعی برای پوست است. این اسید، تولید ملانین بر سطح پوست را کاهش می دهد. سلول های جدید پوست را که بعد از لایه برداری سلول های مرده تشکیل شده اند، روشن می کند.

این ماده، جایگزین عالی ای برای روشن کننده های شیمیایی سمی مانند هیدروکینین که خطر ایجاد سرطان را دارد، است.

قارچ دارای خواص ضد پیری است

قارچ، دارای خواص ضدپیری است. اسیدکوجیک، در کرم ها و لوسیون ها و سرم ها به عنوان درمانی برای علائم پیری مانند لکه های کبد، لکه های پیری، تغییر رنگ و رنگ پوست نامناسب ناشی از آسیب نوری،استفاده می شود.

قارچ، دفاع طبیعی بدن را افزایش می دهد و با سالم کردن آن، ظاهر پوست را بهبود می بخشد.

 

قارچ برای درمان اختلالات پوستی

به دلیل التهاب و فعالیت زیاد رادیکال آزاد، اختلالات پوستی به وجود می آیند. قارچ، حاوی آنتی اکسیدان و ترکیبات دارای خواص ضدالتهابی است. استفاده موضعی از این ترکیبات طبیعی، درمان را سرعت می بخشد و با التهاب مبارزه می کند عصاره استخراج شده از قارچ، معمولا در محصولات پوست و برای درمان مشکلات پوستی مانند آکنه استفاده می شود.

                کودک در چه سنی می تواند قارچ بخورد؟

اگرچه نظرات متفاوتی در این مورد وجود دارد، اما دو نظر متفاوت در این مورد وجود دارد. یکی می گوید از دادن قارچ به کودک باید حداقل تا ۱۰ ماهگی یا بیشتر خودداری کنیم. دیگری معتقد است که ۶ ماهگی زمان مناسبی برای شروع دادن قارچ به کودک است.

در هر صورت، همه قبول دارند که قبل از اینکه قارچ به کودک داده شود باید خوب پخته شود، چون باکتری موجود در آن‌ها در طول فرایند پخت از بین خواهد رفت.

سیر تاریخی پرورش قارچ ترافل در جهان

اولین تلاش بشر برای پرورش ترافل توسط آقای جوزف تالون، یک کشاورز روستایی فرانسوی در سال ۱۸۰۸ و با یک روش ابتدایی انجام گرفت. او میوه‌های ریخته شده در زیر درختان بلوط را جمع کرده و کاشت. نتیجه موفقیت‌آمیز بود و سال‌ها بعد، در زیر درخت‌های رشد کرده دنبلان مشاهده برداشت کرد. در سال ۱۸۴۷، آگوست(اوت) روسو فرانسوی، با کاشتن میوه‌های جمع‌آوری شده از زیر درختانی که قبلاً در آنجا دنبلان مشاهده شده بود، یک مزرعه‌ای ۷ هکتاری دنبلان ایجاد کرد. او به همین دلیل در سال ۱۸۵۵ جایزه‌ای از نمایشگاه بین‌المللی دریافت کرد.

اولین تکنیک عملی در موسسه INRA، دومین مرکز بزرگ تحقیقات کشاورزی جهان در فرانسه، توسط جرارد چیوالیر و جین گرنته در سال ۱۹۷۲ اجرا شد و به‌صورت یک دستورالعمل کشت ترافل منتشر شد.

در سال ۱۹۷۹ دستورالعمل قبلی توسط چیوالیر و گرانته کامل‌­تر شد و توسط نهالستان­‌های بیشتری مورد استفاده قرار گرفت. تنها در فرانسه حدود ۱۶ نهالستان دیگر تلقیح ترافل تأسیس و سالیانه بیش‌تر از ۱۰۰٫۰۰۰ نهال تلقیح شده ترافل به بازار عرضه می‌­کنند و کیفیت این نهال­‌ها توسط مرکز کنترل کیفیت CTIFL مورد بررسی قرار می‌گیرد.

امروزه نهالستان­‌های ویژه تلقیح ترافل در بسیاری دیگر از کشورهای اروپایی مانند: آلمان، ایتالیا، اسپانیا و انگلیس و همچنین در کشورهای دیگری در سرتاسر جهان مانند: استرالیا، شیلی، آفریقای جنوبی، امریکا و نیوزیلند تأسیس شده­‌اند.

در حال حاضر بسیاری از مردمان سراسر جهان به پرورش و بیشتر تجارت ترافل علاقه­‌مند شده‌­اند. در سال ۲۰۱۳ در کشور استرالیا حدود ۶ تن ترافل سیاه فرانسوی یا تیوبر میلانوسپورم تولید شد. پیش‌بینی می­شود که سالانه بیش از ۵۰۰٫۰۰۰ نهال تلقیح شده ترافل در اروپا تولید می‌شود. ترافل سیاه گونه تیوبر میلانوسپورم، رایج‌ترین گونه برای کشت و پرورش در سرتاسر جهان است و ترافل بورگاندی گونه تیوبر آیستیوم در رده دوم قرار دارد. گونه‌های دیگر مانند تیوبر برومیل و تیوبر بورکی نیز در رده سوم قرار دارند. مهم‌­ترین مرحله از کار برای پرورش قارچ ترافل، تولید نهال تلقیح شده ترافل است و برداشت ترافل بعد از چندین سال مراقبت از مزرعه، به این مرحله حساس بستگی دارد و اگر این مرحله به خوبی انجام نشود و مایکوریزا یا همزیستی بین قارچ و ریشه نهال به‌خوبی تشکیل نشود، باعث اتلاف وقت و انرژی و وارد شدن خسارات مالی به کشاورز خواهد شد. به همین خاطر برای اطمینان حاصل کردن از انجام درست این مرحله در نهالستان­‌های اروپا، یک سری استانداردهایی توسط متخصصین و مؤسسات معتبری مانند INRA تعریف شده است. در حال حاضر کنسرسیوم تحقیقاتی ترافل و مزارع ترافل در اروپا (CRETT)، یک سیستم استاندارد جهت کنترل کیفیت نهال‌های ترافل تعریف کرده است که بیشتر نهالستان‌های ترافل در اروپا تحت این استاندارد از نظر کیفی کنترل می‌شوند. ۲۰ سال پیش در ایران وقتی می­گفتند قارچ دکمه‌­ای سفید قابل کشت است، بسیاری از مردم باور نمی‌­کردند و هنوز بر این باور بودند که قارچ دکمه­ای از رعدوبرق به وجود می‌آید و قابلیت کشت مصنوعی ندارد. اما امروزه می‌بینیم که مزارع و کارخانه­‌های صنعتی تولید قارچ دکمه­‌ای بسیاری در اکثر شهرها و حتی روستاها تأسیس شده است و ایران به یکی از بزرگ‌ترین کشورهای تولیدکننده قارچ دکمه­‌ای در جهان تبدیل شده است. این داستان در مورد قارچ ترافل هم دقیقاً دارد تکرار می‌شود. روزانه پیام‌ها و تماس‌های زیادی توسط مخاطبان کوژین به ما فرستاده می­‌شود و می­‌گویند که ترافل قابلیت کشت ندارد و از رعدوبرق تولید می‌­شود. یا می‌­گویند که ترافل یک موهبت الهی است و از دل زمین بیرون می­زند و قابل کشت نیست. برای یک فرد علمی این سخنان صرفاً باورهایی عامیانه و بدون اساس علمی است. یک فرد علمی که با دانش فنی و مفاهیم زیربنایی علوم تجربی آشنایی دارد، قطعاً می­‌داند که هر موجودی که در طبیعت قابلیت رشد و تکثیر داشته باشد، توسط دانش بشری قابل تکثیر و پرورش است. چه این موجود گیاه باشد و چه جانداری ناشناخته ویا قارچ ترافل تاریخ علم و تجربه هزاران ساله بشر این حقیقت انکارناپذیر را ثابت کرده است.

در اروپا هر ساله نهال­‌های ترافل زیادی تولید و مزارع ترافل زیادی سالانه در کشورهای اروپایی و به‌ویژه فرانسه، ایتالیا و اسپانیا تأسیس می‌شود. در کشورهای آمریکا، نیوزیلند و استرالیا و بسیاری دیگر از کشورهای سراسر جهان امروزه مزارع ترافل زیادی تأسیس شده و از آن­ها ترافل برداشت می‌شود.در ایران نیز خبرهایی از نقاطی از کشور منتشر می­‌شود و افرادی از سراسر کشور در حال تلاش برای پرورش ترافل هستند. تیم کوژین بعد از تحقیقاتی ۱۰ ساله در زمینه‌ی پرورش ترافل، نهایتاً پارسال توانستیم به نتیجه برسیم و اولین مزرعه ۲۰۰۰ متری ترافل را به‌صورت آزمایشی تأسیس کنیم و چیزی حدود ۴۰ کیلوگرم ترافل برداشت کنیم. دومین طرح تحقیقاتی ما امسال در حال اجرا است و نتایج آن به‌صورت رسمی منتشر خواهد شد و نیز طرح‌های جدیدی هم در حال استارت خوردن است.

روش های نگهداری قارچ برای مدت طولانی

برای نگهداری قارچ با تعداد و حجم بالا، روش‌های مختلفی وجود دارد. اگر می خواهید قارچ های تازه‌ای که خریداری کرده‌اید را برای مدت زمان طولانی نگه داری و حفظ کنید، تا هر زمان که خواستید از آن‌ها استفاده کنید، می توانید یکی از روش های پیشنهادی ما را به کار بگیرید.

 

نگهداری قارچ با جوشاندن در آب و آبلیمو

برای نگهداری قارچ خوراکی به مدت طولانی، ابتدا آن را در ابعاد مورد نیاز برش داده و می شوییم. سپس ظرف (قابلمه) محتوی آب را بر روی اجاق قرار می دهیم و پس از جوشیدن کمی آبلیمو به آن اضافه می کنیم.

 

قارچ های شسته شده را که آبکش کرده ایم درون ظرف در حال جوشیدن می ریزیم و کمی آنرا هم می زنیم تا زیر و روی آن بطور یکنواخت پخته شود.

 

پس از یک دقیقه قارچ ها را آبکش نموده و درون آب سردی که از قبل تهیه کرده ایم می ریزیم و پس از سرد شدن مجددا آن را آبکش نموده و درون فریزر قرار می دهیم.

 

قارچ یکی از موادی است که نگهداری اش به مراتب سخت تر از مواد غذایی دیگر است. اگر قارچ ها را چند روز در یخچال یا به صورت خام در فریزر بگذارید سیاه می شوند.

 

برای نگهداری قارچ روش‌های مختلفی وجود دارد. اگر می‌خواهید قارچ های تازه‌ای که خریداری کرده اید را برای مدت زمان طولانی نگه‌داری و حفظ کنید به ادامه این مطلب توجه کنید.

 

وجود آب و پروتئین زیاد در قارچ زمینه فساد این ماده غذایی با ارزش را فراهم می نماید و نگهداری آن را مشکل می سازد. قارچ تازه بیش از 48 ساعت در دمای 20 درجه قابل نگهداری نیست ولی چنانچه آن را در دمای 4 درجه نگهداری کنیم برای مدت یک هفته سالم خواهد ماند. در هوای گرم تابستان مدت نگهداری قارچ از این هم کمتر می شود و تقریبا بعد از 24 ساعت دچار بخارزدگی شدید و زردی بیش از حد می شود موارد بالا درباره قارچ صدفی نسبت به قارچ دکمه ای مصداق بیشتری پیدا می کند و این قارچ از ماندگاری کمتری برخوردار است.

 

 روش های نگهداری قارچ 3

تفت دادن قارچ

برای این کار، ابتدا قارچ را هر اندازه و شکلی که دوست دارید خرد کنید و بعد در روغن زیتون یا روغن گردو و یا کره سرخ کنید. فقط قارچ ها را مقداری تفت بدهید و از پختن آن ها به طور کامل پرهیز کنید.

 

سپس بگذارید قارچ ها سرد شوند. داخل بشقاب یا ظرف شیشه ای بریزید. بعد از سرد شدن قارچ ها را به ظرف های کوچک تر مخصوص فریزر منتقل کنید.

 

به هنگام استفاده قارچ‌ها را به همان شکل در سوپ بیندازید یا این که دوباره آن ها را در روغن یا کره تفت دهید تا آماده‌ی مصرف شوند.

 

مزیت استفاده از این روش در این است که طعم قارچ به هنگام استفاده بسیار دلچسب است و بسیار راحت هم مورد مصرف قرار می‌گیرد. ولی در این روش هوای زیادی وارد ظرف فریزری می شود و هوا باعث می شود از کیفیت ماده‌ای که فریزر می کنید، کاسته شود. برای جلوگیری از این مسئله به هنگام ریختن قارچ‌ها در ظرف کمی با قاشق به آن ها فشار وارد کنید تا هوا از میان آن ها خارج شود.

 روش های نگهداری قارچ ( نگهداری قارچ با بخار پز کردن)

نگهداری قارچ با بخار پز کردن

این روش شباهت زیادی به روش سفید کردن دارد فقط به جای آب داغ و آب سرد از بخار استفاده می‌شود. سبد مخصوص بخارپز کردن را به نحوی در ظرف آب جوش قرار دهید که در تماس با آب نباشد و روی آن قرار بگیرد.

 

قارچ ها را به مدت 2 دقیقه داخل سبد بریزید. سپس آن‌ها را داخل آب سرد فرو ببرید و بعد آبکشی کنید. بخار آب جوش باعث تمیز شدن، نیم‌پز شدن و سفید شدن قارچ ها می شود.

 

قارچ ها را داخل ظرف های کوچک پلاستیکی بریزید و آن ها را داخل فریزر بگذارید. قارچ ها را می توانید هر زمان که خواستید در سوپ و یا سایر غذاها مورد استفاده قرار دهید. این روش نیز بسیار راحت است و طعم و بافت قارچ ها در زمان نگه داری بیشتر حفظ می شود. فقط احتمال دارد که آلودگی های روی سطح قارچ ها به اندازه‌ی روش قبل پاک نشوند.